Bitka kod Ruspine
| Bitka kod Ruspine | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Cezarovog građanskog rata | |||||||
 Numiđanski konjanik | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
|
Optimati Numidija | Populari | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Tit Labijen Marko Petrej[b] Gnej Kalpurnije Pizon |
Julije Cezar Publije Hostije Saserna | ||||||
| Jačina | |||||||
|
11.200+ 11.200 konjanika[2] Brojna laka pešadija[3] |
9.550 9.000 legionara raspoređenih u 30 nedovoljno snažnih kohorti[4] 400 konjanika[5] 150 streličara[5] | ||||||
Bitka kod Ruspine odigrala se 4. januara 46. p. n. e. u mestu Ruspina[a] u severnoj Africi između rimske popularske vojske pod zapovedništvom Gaja Julija Cezara i rimske optimatske vojske pod komandom Tita Labijena. Julije Cezar se nakon poraza i gubitka trećine vojske povukao u utvrđeni logor.
Cezarova invazija na severnu Afriku
[uredi | uredi izvor]Nakon poraza u bici kod Farsala istaknute pristaše Gneja Pompeja Velikog pobegle su u severnu Afriku, a radilo se o Katonu Mlađem, Titu Labijenu, Metelu Scipionu i Marko Petrej. Do tada Afrika je bila pod kontrolom Pompejevoga vojskovođe Publija Atija Vara. Cezar je pripremio vojsku u Lilibaju (današnja Marsala) na Siciliji sa ciljem da izvrši invaziju na severnu Afriku.[6] Zbog nedostatka brodova nije mogao da prebaci celu vojsku u jednoj plovidbi, a osim toga imao je problema sa snabdevanjem, a ometalo ga je i zimsko vreme. Cezar je okupio 6 legija i 2.000 konjanika.[7] Jaki vetrovi su ometali i razbili konvoj, tako da su dalje plovili u manjim grupama. Kopno su ugledali 28. decembra 47. p. n. e. i onda je tražio mesto pogodno za iskrcavanje. Iskrcao se kraj Hadrumenta, koji su držale neprijateljske snage. Zajedno sa Cezarom u trenutku iskrcavanja bilo je 3.000 legionara i 150 konjanika.[8]
Uspostavlja bazu kraj Ruspine
[uredi | uredi izvor]Cezar se ulogorio kraj Hadrumenta ne poduzimajući ništa, ali isto tako se suzdržavao i od pljačke. Morao je da čeka da se okupi rasštrkana flota i da se iskrca kraj njega. Nije imao dovoljno vojske da započne opsadu Hadrumenta, pa je napustio logor.[9] Tokom kretanja numidijska konjica je napadala Cezarovu vojsku. Tokom 1. januara 46. p. n. e. uspostavio je novi logor kraj Ruspine (u današnjem Tunisu).[10] Nakon toga bez borbe predao mu se grad Leptis, a tu je stigao deo zalutale flote.[11] Dok je čekao preostali deo flote poslao je pisma u Sardiniju i ostalima da mu pošalju vojsku i snabdevanje, a prazne brodove je poslao po novu vojsku. Cezar se nakon nekog vremena vratio u Ruspinu ostavljajući u Leptisu šest kohorti. U logoru u Ruspini sakupljao je žito, koje je pljačkao po okolnom području.
Početni raspored snaga
[uredi | uredi izvor]Cezar je raspolagao sa 30 kohorti, 400 konjanika i 150 strelaca.[12] U susret njemu dolazila je republikanska vojska pod zapovedništvom Tita Labijena. Tit Labijen je raspolagao sa 8.000 numidijskih konjanika, 1.600 galskih i germanskih konjanika, a raspolagao je i sa 32.000 pešaka.[13][5] Prednost republikanske vojske je bila nadmoć u konjici, a i brojčana nadmoć. Tit Labijen je konjicu pomešao sa lakom pešadijom i strelcima, a na krila je isto tako rasporedio konjicu.[14] Vojsku je sabio u gustu formaciju, pa je Cezar iz daljine pogrešno pomislio da se radi uglavnom o pešadiji.[14] Cezar je zbog toga svoju vojsku razvio u jednoj liniji kohorti, a uobičajeno je bilo da se razvija u tri linije. U jednu liniju je razvio, jer nije raspolagao sa dovoljno vojske, pa je pretilo da ga natkrile.[14] Cezar je svoju malobrojnu konjicu rasporedio na krila ne znajući da neprijatelj ima toliko nadmoćniju konjicu.
Početak bitke
[uredi | uredi izvor]Kada su se dve vojske približile Tit Labijen je raširio svoju vojsku, tako da je po širini lako obuhvatio i počeo da opkoljava Cezarovu vojsku.[15] Cezarova legionarska vojska se po prvi put srela sa novom taktikom lokalne numiđanske lake vojske, koja bi ispaljivala strele ili koplja, povlačila se i ponovo ispaljivala salve projektila.[15] Bili su pomešani sa konjicom, koja bi ih štitila. Cezarovi legionari bi očajnički krenuli napred, ali čim bi se malo odvojili od reda bili bi izloženi i ranjavani strelama sa strane.[16]
Opkoljena Cezarova vojska uspeva da se probije
[uredi | uredi izvor]Cezar je zbog toga naredio da se ne sme izlaziti iz poretka za više od 4 koraka. U međuvremenu numiđanska konjica je opkolila Cezarovu vojsku sa svih strana, koja je onda bila prinuđena da oformi krug.[16] Većinu Cezarove vojske činili su neiskusni vojnici, pa se nervoza lako raširila celom vojskom. Cezar je onda naredio da se svaka druga kohorta okrene unatrag.[17] Na taj način ponovo je oformio poredak od dve linije kohorti. Jedni su bili okrenuti konjici, koja je napadala odostraga, a drugi su ostali frontalno usmereni.[17] Naredio je opšti napad, pa je uspeo da razbije neprijateljsku liniju i na levom i desnom krilu, da ih potisne i probije se.[17] Nakon kratkog ganjanja Cezarova vojska se povukla u svoj logor.[17]
Obnova bitke
[uredi | uredi izvor]U međuvremenu Titu Labijenu stiglo je pojačanje. Radilo se o Marku Petreju i Gneju Pisonu sa 1.200 numiđanskih konjanika i sa mnogo više pešaka.[18] Zajedno sa ostalom vojskom napali su ponovo Cezarovu vojsku, koja se povlačila.[18] Cezar je ponovo bio prinuđen da uspostavi bojni poredak i da se brani. Međutim vojska mu je bila umorna, a pogotovo preostala konjica.[18] Ipak i republikanska vojska je bila umorna pošto se približavala noć. Cezar je ohrabrio svoju vojsku da učine poslednji napor i izdrže, a onda je pokrenuo kontranapad i potisnuo je republikansku vojsku.[18] Nakon toga povukao se u poretku u svoj logor. Marko Petrej je ranjen pri kraju bitke, a Labijen se lagano povredio pri padu sa konja.[13]
Posledice
[uredi | uredi izvor]Iako je izgubio bitku Cezar je uspeo da očuva veći deo svoje vojske. Republikanska vojska je sprečila Cezara da krene u snabdevanje. Cezar je uspeo da pobegne i nakon toga dobro je utvrdio Ruspinu, a mornari su morali da služe kao laka pešadija. Kada mu je stiglo pojačanje Cezar je kasnije krenuo u ofanzivu, koja se okončala nekoliko meseci kasnije odlučujućom bitkom kod Tapsa.
Napomene
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Goldsworthy 2006, str. 459, The action outside Ruspina – it is sometimes described as a battle – was without doubt a defeat for Caesar, who had been prevented from his aim of gathering the supplies that his army required..
- ^ Goldsworthy 2006, str. 457–458, including 9,600 Numidian and 1,600 Gallic and Germanic.
- ^ Goldsworthy 2006, str. 457–458.
- ^ Goldsworthy 2006, str. 456–457.
- ^ a b v Goldsworthy 2006, str. 457.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 1.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 2.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 3.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 5.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 6.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 7.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 12.
- ^ a b McDevitte & Bohn 1869, paragraf 19.
- ^ a b v McDevitte & Bohn 1869, paragraf 13.
- ^ a b McDevitte & Bohn 1869, paragraf 14.
- ^ a b McDevitte & Bohn 1869, paragraf 15.
- ^ a b v g McDevitte & Bohn 1869, paragraf 17.
- ^ a b v g McDevitte & Bohn 1869, paragraf 18.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Gaius Julius Caesar: Commentary on the African War translated from Latin to English by W. A. McDevitte and W. S. Bohn (New York: Harper & Brothers, 1869) (jezik: engleski)
- Gaj Julije Cezar, Galski rat, Građanski rat, prevod dr. Ahmed Tuzlić, Matica srpska (jezik: srpski)
- Cassius Dio: Roman History (jezik: engleski)
- Goldsworthy, Adrian Keith (2006). Caesar: Life of a Colossus. Yale University Press. ISBN 978-0-300-12048-6.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Caesar Beats the Odds: The Battle of Ruspina (jezik: engleski)