Bolnica Beri
| Naziv | |
|---|---|
| Osnovana | |
| Zemlja osnivač |  Velika Britanija |
| Upravnik | |
| Sedište |  Kraljevina Srbija |
| Prestanak rada |
Bolnica Beri, Misija Beri, ili zvanično Anglo-srpska bolnica u Vrnjačkoj Banji bila je jedna od nekoliko engleskih bolnica koje su radile u Srbiji u Prvom svetskom ratu, u vreme kada je Srbiji istovremeno preplavila epidemija pegavog tifusa i desetine hiljada ranjenika sa Cera i Kolubare.
Preduslovi[uredi | uredi izvor]
Prvi svetski rat započeo je u Srbiji 1914. godine, u trenutku kada je zemlja bila iscrpljena u prethodna dva balkanska rata. I pored toga te godine Srbija je izvojevala, na Ceru i Kolubari, prve savezničke pobede, uz velike materijalne i ljudske gubitke.
Shvativši težinu situaciju u kojoj se Srbija našla njeni saveznici iz inostranstva su krajem 1914. godine počeli da šalju velika pomoć u medicinskom osoblju, lekovima, hrani, novcu...
Na stotine lekara, medicinskih sestara i humanitarnih radnika iz zemalja saveznika i drugih prijateljskih država pohrlilo je u Srbiju iz čisto humanih pobuda. Do tada u istoriji, takva i u tom obimu, humanitarna pomoć nigde nije bila poslata.
Među saveznicima bila je i Velika Britanija, jedna od prvih zemalja saveznica koja je uputila dobrotvorne medicinske misije u Srbiju odmah po otpočinjanju Prvog svetskog rata. Delatnost ovih misija vezana je, pre svega, za rad žena lekara i hirurga koje su dale veliki doprinos Srbiji da se ublaže patnje stanovništva i vojske u ratnim bolnicama i prihvatilištima za obolele od zaraznih bolesti, pre svega od pegavog tifusa.[1]
Britanske medicinske misije izdvajale su se po tome što je u njima bio najveći broj žena – lekara, medicinskih sestara, bolničarki, vozača i administrativnog osoblja. Najistaknutije među njima bile su jedinice Bolnica žena Škotske (SWH) i jedinice koje je u Srbiju uputio i opremio Srpski potporni fond (SPF).[2]
U sklopu napred navedenih aktivnosti Britanske medicinske misije nastala je i Anglo-srpska bolnica u Vrnjačkoj Banji koju su osnovali bračni par lekara – Berijevi, dr Džejms, hirurg, član Kraljevskog hirurškog društva, i njegova supruga, dr Mej Dikinson, anesteziolog, na poziv žena srpskog diplomate Slavka Grujića, gospođe Mejbel Grujić, osnivača Kola srpskih sestara, velike srpske dobrotvorke i dobrovoljne medicinska sestra pri Crvenom krstu u Srbiji tokom Prvog svetskog rata.[3]
Bračni par lekara – Beri, prihvatajući ovaj poziv odmah je uz svesrdnu materijalnu podršku Londonske kraljevske bolnice, u kojoj su radili, obrazovao jednu sanitetsku jedinicu (poznatu pod imenom bolnica Beri ili misija Beri), sa namerom da pomogne ratom zahvaćenoj Srbiji u kojoj je harala epidemije pegavca koju su uneli u zemlju zarobljeni austrijski vojnici.
Osnivanje i rad[uredi | uredi izvor]
S kraja 1914 i tokom 1915 i 1916. godine Vrnjačka Banja je postala veliko prihvatilište ranjenika koji su lečeni u privremenim bolnicama engleskih medicinskih misija. Skoro istovremeno u Vrnjačkoj Banji februara 1915. godine osnovane se u dve ratne bolnice:[4]
- Bolnica Beri (11. februara)
- Hirurška bolnica britanskog Crvenog krsta ili bolnica Ernesta Beneta (15. februra).
Zahvaljujući dobrovoljnim prilozima pojedinaca, ali i sredstvima SPF i britanskog Crvenog krsta osnovana je jedinica, poznatija pod imenom bolnica Beri ili misija Beri, koja se pre dolaska u Srbiju snabdela potrebnim bolničkim materijalom, lekovima i drugim sredstvima. Bolnica je u svom sastavu imala 54 pripadnika.
Bolnica je osnovana u Vrnjačkoj Banji 11. februara 1915. godine u jako povoljanim uslovima za ratne uslove, za razliku od onih u kojima su radile bolnice u Skoplju, Kragujevcu ili Valjevu. Bolnica ne samo da je imala odlične uslove smeštaja – u napuštenom kazinu, i prostranoj zgradi sa izvorom mineralne vode, poznatom pod nazivom Terapija,[5] koja se nalazila u blizini mineralnog izvora Slatina, u kome su opremljene svetle bolesničke sobe i u svi prateći sadržaji koji su u ratnim uslovima zaista ličili na dobro organizovanu bolnicu. Ubrzo je u sklopu bolnice podignuta i baraka sa 50 postelja koja je služila za izolaciju zaraznih bolesnika i sumnjivih slučajeva. Pod kontrolom Bolnice Beri bilo je šest bolnica sa ukupno 360 postelja.
Od početka svog rada, dr Beri je insistirao da se striktno sprovode mere dezinfekcije i dezinsekcije (depedikulacije ili uništenje vaški i iskorenjivanje pegavca). Ovom aktivnošću bavilo se celokupno osoblje bolnice zajedno sa još dvojicom austrijskih zarobljenika. 5 Uspešnu relizaciji dezinfekcije i dezinsekcije omogućavali su dobri banjski uslovi a, pre svega, topla mineralna voda, koja je korišćena ne samo za kupanje bolesnika već i za dezinfekciju velikih razmera. Zahvaljujući uspešno sprovedenim merama kontrole i dezinfekcije odeće bolesnika, za kratko vreme sprečena je opasnost od širenja zaraze koja je zapretila i bolesnicima ove bolnice.
Prestanak rada[uredi | uredi izvor]
Bolnica je ostala u Srbiji do 18. februara 1916. godine kada je na zahtev austijskih okupacionih vlasti morala da napusti Srbiju.
Rezultati[uredi | uredi izvor]
Najveći uspeh ove jedinice, pored lečenja bolesnika i ranjenika, bio je taj što se nijedan bolesnik i pripadnik Berijeve bolnice nije razboleo od pegavog tifusa, zahvaljujući merama koje su bile uvedene. Takođe ove mer učinile su da se epidemija iz bolnice nije proširila, jedino u Vrnjačkoj Banji.
Epilog[uredi | uredi izvor]
Posle završetka Prvog svetskog rata, bračni par Beri je po povratku u Veliku Britaniju osnovao poseban Fond za stipendiranje usavršavanja jugoslovenskih žena lekara i medicinskih sestara u Britaniji.
U spomen čovekoljublju britanskih žena – lekara i medicinskih sestara, koje su lečile srpske ranjenike i bolesnike u Vrljčkoj Banji tokom Prvog svetskov rata, kraj bivete izvora „Slatina“ 1985. godine podignuto je skromno spomen obeležje.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Tienhoven A. Strahote rata u Srbiji. Dnevnik ratnog hirurga 1915. Beograd: Utopija; 2005.
- ^ Kočić M. Strane medicinske misije u Srbiji 1914–1915. godine. In: Valjevska bolnica 1914–1915. Valjevo: Srpsko lekarsko društvo, Podružnica Valjevo; 1992. p. 47–68
- ^ Milanović Jasmina, Mabel Grujić i Delfa Ivanić dobročiniteljke srpskog naroda, u: Istorija 20. veka, God. 32, br. 1 (2014), str. 9–26.
- ^ JOVANOVIĆ Simić, Jelena, (2013) Vrnjačka Banja : muzej banjskog lečenja Vrnjačka Banja - Beograd : Muzej nauke i tehnike, Beograd
- ^ Kripner M. Žene u ratu, Srbija 1915–1918. Beograd: Narodna knjiga; 1986.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
