Vaclav Girsa
| vaclav girsa | |
|---|---|
.jpg) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 28. novembar 1875. |
| Mesto rođenja | Šepetivka, Austro-ugarska |
| Datum smrti | 23. jun 1954. (78 god.) |
| Mesto smrti | Prag, Čehoslovačka |
| Profesija | lekar, diplomata |
| Ambasador Čehoslovačke u Kraljevini Jugoslaviji | |
| Period | 1935 — 1938 |
| Prethodnik | Pavel Velner |
| Naslednik | Jaroslav Lipa |
Vaclav Girsa (Šepetivka, Austro-ugarska, 28. novembar 1875 - Prag, Čehoslovačka, 23. juna 1954) je bio češki i čehoslovački lekar i diplomata. Kao opunomoćeni poslanik Čehoslovačke u Kraljevini Jugoslaviji, službovao je u Beogradu od jula 1935. do februara 1938. godine.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 28. septembra 1875. u Šepetivki u Austro-ugarskoj, danas u zapadnoj Ukrajini, u porodici Volinjanskih Čeha. Završio je realnu gimnaziju u Kamjanjecu-Podolskom. Medicinski fakultet je studirao na Karlovom univerzitetu u Pragu, gde je postao doktor medicinskih nauka 1900. godine.
Prvi posao lekara dobio je u Pragu, ali se već 1902. preselio u Kijev. Tamo je radio u okružnoj carskoj bolnici, gde je postao primarijus.
Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Nakon izbijanja Prvog svetskog rata, Girsa je uzeo učešća u nacionalnom pokretu Čeha, u cilju oslobođenja svog naroda od vlasti Austro-ugarske. Uspostavio je vezu sa Češkim oslobodilačkim komitetom iz Pariza, dok je kasnije postao prvi čovek Češkog nacionalnog komiteta u Rusiji[1].
Tomaš Masarik, vođa pokreta za oslobođenje Češke i Slovačke, bio je najzaslužniji za formiranje Čehoslovačke legije. Posle Mira u Brest-Litovsku, Girsa je pokušao da od boljševika dobije dopust za prolazak Legije i izlazak iz zemlje. Nakon propasti pregovora, Masarik je je Girsi dao ovlašćenje da rukovodi izvođenjem Legije van Rusije, ali preko Sibira. Po uspešno izvedenom izbavljenju legionara, Girsa je ostao u Vladivostoku, kao čehoslovački diplomatski predstavnik u Rusiji.
Karijera u diplomatiji[uredi | uredi izvor]
Iz Vladivostoka, Girsa se u leto 1920, u društvu jednog od poslednjih konvoja čehoslovačkih legionara vratio u Evropu, a zatim u novostvorenu Čehoslovačku republiku. Odmah je primljen u Ministarstvo spoljnih poslova. Odabran je da bude prvi čehoslovački poslanik u Varšavi. Međutim, zbog protivljenja poljskih vlasti od ovoga se odustalo. Umesto mesta poslanika, aprila 1921. Girsa je postao rukovodilac Političkog odeljenja Ministarstva spoljnih poslova. Uporedo je bio i zamenik ministra spoljnih poslova, koje je od 1918. do 1935. vodio Eduard Beneš.
Iako isprva odbijen, Girsa je dočekao da bude čehoslovački poslanik i opunomoćeni ministar u Poljskoj. Ovu službu je držao od 1927. do 1935. godine. Istodobno je bio predstavnik i u odnosima sa Letonijom i Estonijom, kao i sa Finskom od 18. oktobra 1927. do 1. jula 1934. godine[2]. Tokom boravka u Varšavi, istakao se kao kritičar režima Jozefa Pilsudskog.
Poslanik u Jugoslaviji[uredi | uredi izvor]
Jula meseca 1935. godine Vaclav Girsa je postavljen za poslanika u Kraljevini Jugoslaviji. Nasledio je Pavela Velnera koji je iz Beograda upućen da preuzme Političko odeljenje Ministarstva spoljnih poslova.
Kao što je u Poljskoj bio kritičar Jozefa Pilsudskog, Girsa se i u Jugoslaviji našao u krugu kritičara vladajuće garniture. Bio je protiv Milana Stojadinovića. Jugoslovenski premijer je radio na zbližavanju sa Italijom i Nemačkom, a posledica približavanja ovim dvema silama bila je umanjena posvećenost Jugoslavije Maloj antanti. Girsa je takođe održavao kontakte sa demokratskom opozicijom u zemlji, zbog čega je Vlada Kraljevine Jugoslavije tražila njegovu smenu, što se i desilo u februaru 1938. godine.
Na mesto poslanika u Beogradu došao je Jaroslav Lipa.
Nakon Jugoslavije[uredi | uredi izvor]
Odmah nakon povratka iz Beograda, Girsa je penzionisan 31. marta 1938. g. Posle nemačke aneksije Sudeta, zatim i okupacije Čehoslovačke, Girsa se aktivirao i pomogao izgradnju Političkog štaba, jedne od organizacija otpora protiv nemačke vlasti. Gestapo ga je uhapsio ali je brzo oslobođen usled nedostatka dokaza. Jedno vreme je radio u Legiobanci.
Umro je 23. juna 1954. g. u Pragu. Sahranjen je na tamošnjem Olšanskom groblju, u delu za pravoslavne.
Porodica[uredi | uredi izvor]
Vaclav Girsa je bio oženjen Bertom, koja je bila jedno od devetoro dece Jozefa Rajnsberga (1844—1930). Rajnsberg je bio češki lekar, profesor forezničke medicine i dekan Medicinskog fakulteta na Karlovom univerzitetu. Od 1898. do 1899. je bio rektor rečenog univerziteta. Jedan je od važnijih učesnika u nastanku poznate češke enciklopedije - Otove enciklopedije znanja.
Girsin istoimeni unuk, Vaclav Girsa, poznati je praški arhitekta i pedagog.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Dejmek, Jindřich (1913). Čehoslovačka diplomatija, Tom II: Biografski rečnik čehoslovačkih diplomata (1918—1992) (orig: Diplomacie Československa. Díl II. Biografický slovník československých diplomatů 1918 –1992). Prague: Academia. str. 70. ISBN 978-80-200-2285-1.
- ^ Diplomatske odnose sa Finskom je 1934. g. prepustio Karelu Dvoračeku
- ^ Dnevni list Pravda, 7. maja 1937. godine digitalna.nb.rs
