Vlahernska crkva
Vlaherna Crkva ili Bogorodičina crkva je bio pravoslavni vizantijski hram u sastavu carske palate u Carigradskom predgrađu Vlaherna blizu Zlatnog roga. U njoj je uspostvaljen praznik Pokrova Presvete Bogorodice.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Izgradnju hrama u podnožju šestog brda Carigrada, u sastavu Carigradskih zidina, započela je 450. godine, carica Pulherija, a završio je nakon njene smrti car Markijan. 473. godine iz Svete zemlje je bio prenet Pokrov Presvete Bogorodice u Vlahernsku crkvu. Tamo su su uz najveće počasti dočekali patrijarh Genadije I Carigradski je Car Lav I koji naredio je da se izgradi posebna kapela u kojoj će pokrov biti čuvan.[2]
Hram je u vreme careva Justina I i Justinijana I privukao veliki broj hodočasnika. U neposrednoj blizini svetilišta izgrađena je carska palata, koja je vremenom postala glavno boravka vizantijskih careva. Vlaherna je tako postala središte vizantijskog proslavljanja Presvete Bogorodice.
Tokom opsade grada od strane Avara 626. vođa napadača bio zastrašen ugledavši na zidovima like žene u neobičnoj odeći. Upravo u to vreme je patrijarh Sergije u pratnji budućeg cara Konstantina III duž zidina nosio čudotvornu ikonu.[3]
Po povratku iz borbi protiv Persijanaca car Iraklije se svečano sastaao sa patrijarhom u Vlahernskoj crkvi gde je predao ostatke Časnog krsta i naredio da se pridruži Vlahernskim svetinjama.
Veruje se da je Bogorodica Vlahernska sačuvala Carigrad od brojnih napada opsada od strane Arapa 718., Rusa 864., i Bugara 926. godine.[4]
Tokom opsade Saracena - muslimana 910. godine, po predanju Presveta Bogorodica je dok su se verni molili u hramu, prostirala nad Carigradom beli pokrov (omoforom). U spomena na ovaj događaj je uspostavljen pravoslavni praznik Pokrova Presvete Bogorodice.
Ikonoborstvo[uredi | uredi izvor]
U doba ikonoborstva Vlahernska crkve je kao jedan od centara poštovanja ikona bio centar sporenja. U njoj je održan poslednji Ikonoborački sabor, gde je odlučeno da se svi crkveni mozaici zamene apstraktnim prikazima flore i faune. Čudotvorna ikona Bogorodice Vlaherne je u to vreme nestala, da bi se pojavila tek u vreme vladavine Romana III, kada je pronađena skriveno pod debelim slojem maltera.
Prve nedelje posta nakon obnove pravoslavlja 843. godine, hram je bio domaćin prvog praznik pobede pravoslavlja. U vreme cara Konstantina Porfirogenita u Vlahernsku crkvu donete su nove svetinje - Avgarovo pismo Isusu i čuveni Edeski Nerukotvoreni lik Gospodnji.
Moderna crkva na mestu vizantijske crkve[uredi | uredi izvor]
Nakon velikog požara 1070. godine, crkva je izgorela i nakon toga izgrađena ponovo, ali je zadržala poštovanje. Ana Komnina opisuje da je u u svojim spisima kako se pokrov bogorodičin sam podigao, otkrivajući lice Bogorodice, a dan nakon toga neobjašnjivo ponovo pao.[5]
Tokom latinske okupacije Carigrada hram je opustošen. Car Jovan III Duka Vatac je uspeo da otkupio hram od Latina, ali nikada više hram nije uspeo da postigne nekadašnje poštovanje.
Dana 29. februara, 1434. godine crkva je ponovo zapaljena i srušena. Nije obnavljane sve do 19. veka.
Kada je patrijarh moskovski Nikon iz Istanbula u Moskvu doneo više ikona, u jednoj od njih je patrijarh aleksandrijski Pajsije je u njoj prepoznao antičku Vlahernu. Ona je izvedena u drevnoj tehnici i verovatno sadrži u svom sastavu deliće moštiju svetaca. Ova ikona se čuva u Tretjakovskoj galeriji.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Mamboury Ernest The Tourists' Istanbul Çituri Biraderler Basımevi Istanbul 1953
- ^ Raymond Janin La Géographie ecclésiastique de l'Empire byzantin. 1. Part: Le Siège de Constantinople et le Patriarcat Oecuménique. 3rd Vol. : Les Églises et les Monastères Institut Français d'Etudes Byzantines Paris 1953
- ^ Müller, Wolfgang (1977). Wiener Bildlexikon Zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul Bis Zum Beginn D. 17 Jh Wasmuth. Tübingen. ISBN 978-3-8030-1022-3.
- ^ Silvia, Ronchey; Tommaso, Braccini (2010). Il romanzo di Costantinopoli. Guida letteraria alla Roma d'Oriente Einaudi. Torino. ISBN 978-88-06-18921-1.
- ^ Gherghel Ilie Cateva consideratiuni la cuprinsul notiunii cuvantului "Vlach" Bucuresti Convorbiri literare 1920
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Silvia, Ronchey; Tommaso, Braccini (2010). Il romanzo di Costantinopoli. Guida letteraria alla Roma d'Oriente Einaudi. Torino. ISBN 978-88-06-18921-1.
- Müller, Wolfgang (1977). Wiener Bildlexikon Zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul Bis Zum Beginn D. 17 Jh Wasmuth. Tübingen. ISBN 978-3-8030-1022-3.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
