Vratnica

Vratnica
mkd. *Вратница*
Vratnica; mkd. Вратница
	Pogled na Vratnicu i Šar-planinu
Administrativni podaci
Država	Severna Makedonija
Opština	Jegunovce
Stanovništvo
— (2002)	505
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 08′ 26″ S; 21° 06′ 51″ I / 42.140645° S; 21.114247° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	720 m
	Vratnica Vratnica na karti Severne Makedonije
Ostali podaci
Poštanski broj	1206
Pozivni broj	+389 (0)44
Registarska oznaka	TE

Vratnica (mkd. Вратница) je naselje u Severnoj Makedoniji, u severo-zapadnom delu države. Vratnica pripada opštini Jegunovce.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Naselje Vratnica je smešteno u severnom delu Severne Makedonije, blizu državne granice sa Srbijom (5 km severoistočno od naselja). Od najbližeg većeg grada, Tetova, naselje je udaljeno 21 km severoistočno.

Vratnica se nalazi u donjem delu istorijske oblasti Polog. Naselje je položeno na severnom obodu Pološkog polja. Južno naselja se pruža polje, a severno i zapadno se izdiže Šar-planina sa vrhom ljuboten. Nadmorska visina naselja je približno 720 metara.

Klima u naselju je umereno kontinentalna.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Vratnica je veoma staro selo. Prvi zapisi postoje iz 15. veka gde se pominje selo sa 59 srpskih kuća. Vratnica ubrzo postaje veliko selo ispod šar-planine. Tu je 1923-1927. godine podignuta pravoslavna crkva posvećena Sv. Petki. Hram je izgrađen prilozima pobožnog naroda, među kojim i mnogo meštana - pečalbara iz Amerike i Rumunije. Crkva je napravljena na jednom proplanku, monumentalna je (vidi se iz velike daljine) a ikonostas je oslikao Dimitrije Andonović. Bilo je to u vreme mesnog paroha, pop Vidoja Krstića i seoskog kneza Spasa Smiljkovića. Oko crkve su se najviše trudili meštani Gogo Mihailović, Gogo Antić i Cvetko Đorđević. Crkva je kompletno završena i opremljena i osvećena juna 1933. godine.^[1]

To je bilo jedno od najstarijih mesta u Pologu, sa 160 domaćinstava. Ono je stradalo - spaljeno sa crkvom, od strane Turaka, u vreme Velike seobe Srba pod Patrijarhom Čarnojevićem. Srbi povratnici podigli su iznova kuće i crkvu koja je do oslobođenja 1918. godine bila sasvim dotrajala. Od odlaska Turaka, nakon poslednjeg rata pored crkve izgrađena je i škola.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Vratnica je prema poslednjem popisu iz 2002. godine imalo 505 stanovnika.

Pretežno stanovništvo u naselju su etnički Makedonci (95%), a ostalo su mahom Srbi.

Većinska veroispovest je pravoslavlje.

Opština Jegunovce

Poreklo stanovništva po rodovima[uredi | uredi izvor]

Kostanećevci (26 k., Petkovdan). Doseljeni krajem 18. veka iz Kamene Glave kod Uroševca. Dvojica braća Kosta i Uroš su pobegli od osvete i došli sa sestrom u Vratnicu oko 1770 god. Kostanećevci dobili su ime po selu Koštanjevo u Sirinićkoj župi, danas selo sa potpunom albanskom stanovništvom. U Koštanjevu bili su starinci. Kostanećevci pripadaji haplogrupi E-V13.
Stepanovci (22 k., Petkovdan). Stari doseljenici sa Kosova i smatraju se najstarijim rodom. Njihov rodonačelnik Stepan rođen je oko 1560 god. a njegov deda Nikola rođen je oko 1490 god. Stepanovci i Mojsićevci dali su prve pečalbare za Severnu i Južnu Ameriku. Stepanovci takođe ima u susesdnom selu Belovištu. Tamo slave Sv. Nikolu. Pripadaju haplogrupi J1-P58. Prema istraživannju društva POREKLO iz Beograda najbliži rod Stepanovaca dolazi iz Stare Hercegovine.
Stanisavci (6 k., Petkovdan). Oni su grana roda Stepanovci
Koećevci (24 k., Aranđelovdan). Doseljeni iz Vrbovca kraj Vitine. Prvi Doseljenik je bio Nikola Kojić koji došao u Vratnicu oko 1830 god. bežeći od turske osvete. Nikola se oženio sa jednom devojkom iz roda Danećevci sa kojom dobija četiri sina. Uzeo je za slavu Sv. Aranđela i dao svom prvom sinu ime Andrija u znak sećanja na staru slavu Andrijevdan koji se i dan danas slavi u Vrbovcu. Kojići su starinom iz sela Retkocera kod Leskovca odakle su prešli u Vrbovcu. To se desilo u 15. ili 16. veku. Stari Koećevce pamte susrete sa rođacima iz Vrbovca kada su išli na pijacu u Uroševcu i Vitini. Ovaj rod i Kojići iz Vrbovca pripadaju haplogrupi I2-PH908.
Maškoćevci (16 k., Petkovdan). Doseljeni iz Gotovuše u Sirinićkoj župi. Prvi doseljenik Maško došao u Vratnicu preko šare i našao posao u rodu Papudžini. Oženio se sa devojkom iz tog roda i osnovao svoj rod Maškoćevci.
Dlabočani (8 k., Sv. Nikola). Doseljeni iz Globočice u Kačanačkoj Klisuri. Privi doseljenici Đuro i Veljko došli su u Vratnicu oko 1820. god plašeći se od osvete zbog Đurove sestre koja se poturčila. Oni su u Globočici živeli u sred sela. Danas u tom selu više nema srba. Dlabočani pripadaju haplogrupi I2-Y3120.
Mojsićevci (7 k., Petkovdan). Stari doseljenici iz prizrenskog kraja. Dvojica braća Marinko i Bogoje Mojsić došli su u Vratnicu krajem 18. veka. Prezime Mojsić i dan danas je prisutno među prizrenskim srbima. Pripadaju Haplogrupi E-V13.
Papudžini (11 k., Sv. Nikola). Stari doseljenici iz sela Kopačin Dol kod Skoplja. Dalja starina im je u nekom selu u Skopskoj Crnoj Gori. Pripadaju Haplogrupi E-V13.
Kraguljevci (9 k., Sv. Nikola). Grana roda Papudžini. Takođe pripadaju haplogrupi E-V13.
Šiškovci (18 k., Sv. Nikola). Doseljenici iz Ljume u današnoj Albaniji. Šiško je bio sluga u rodu Stepanonvci oženio se i ostao u Vratnici. U Ljumi danas više nema Srba.
Todorovci (8 k., Petkovdan) bili nekad jedan rod sa Stepanovcima pa se kasnije odvojili i stvorili svoj rod. Slave istu slavu kao Stepanovci.
Danećevci (8 k., Mitrovdan) / Dobroćevci (3 k. Mitrovdan). Doseljenici iz Kotline u Kačaničkoj klisuri. Dalje poreklo iz Berana, Crna Gora. Došli su u Vratnicu početkom 19. veka. Čuvaju predanje o njihovom poreklu do danas i pevaju crnogorske pesme na slavama. Pripadaju haplogrupi J2a-L70.
Ivanovci (1 k., Mitrovdan). Doseljenici iz sela Ivaje u Kačaničkoj klisuri. U Ivaji su ranije živeli starinački srpski rodovi. Oni su se kasnije potpuno iselili, jer su se tu i u okolna sela počeli doseljavati muslimani poreklom iz Arbanije.
Daboćevci (7 k., Sv. Nikola). Doseljenici iz susednog sela Jažince. Danas u Jažincu više nema srba.
Golomevci (7 k., Sv. Đorđe Posni) su nepoznate starine
Vasiljevci (10 k., Aranđelovdan) su nepoznate starine
Madžićevci (3 k., Sv. Nikola). Doseljenici iz susednog sada albanskog sela Orašje. Tamo su živela tri brata. Od njnih jedan se poturčio i ostao u Orašju, drugi je prešao u Staro Selo a treći je došao u Vratnicu.
Pejovci (5 k., Petkovdan). Doseljeni iz susednog Nerašta. Jedna njihova grana odselila se u Kučkovu kraj Skoplja a druga je ostala u Neraštu i primila islamsku veru. Nerašte je danas veliko selo sa potpunom albanskom stanovništvom.