Vuk Kalaitović

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vuk Kalaitović
Lični podaci
Puno imeVuk Kalaitović
NadimakKalait
Datum rođenja1913.
Mesto rođenjaŠtitkovo, Nova Varoš, Kraljevina Srbija
Datum smrti1948.
Mesto smrtiPravoševo, Zlatar, FNR Jugoslavija
Vojna karijera
SlužbaKraljevina Jugoslavija,Četnici
ČinKapetan
KomandantMileševski korpus

Vuk Kalaitović (1913—1948) bio je kapetan u vojsci Kraljevine Jugoslavije, tokom Drugog svetskog rata bio je komandant Mileševskog korpusa Jugoslovenske vojske u otadžbini.[1]

Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]

Ustanak u Srbiji[uredi | uredi izvor]

Kalaitović se aktivirao u otporu osovinskoj okupaciji Jugoslavije avgusta 1941. godine. 25. avgusta, zajedno sa jedinicama vojvode Đekića i Vlajka Ćurčića (vojvode Zlatarskog), učestvovao je u zauzimanju Kokin Broda pod kontrolom Nemaca kada su ubijeni svi pripadnici nemačkog garnizona.[2] Njegov zamenik bio je Borislav Mirković.[3]

Kalaitović je zatim učestvovao u bici kod Nove Varoši 5. septembra 1941.[4]

Osnivanje Mileševskog korpusa[uredi | uredi izvor]

Kalaitović je 29. oktobra 1941. prisustvovao skupu ljudi iz sela Štitkovo, Božetić i Bukovik, u organizaciji četničkog oficira Bože Javorskog.[5] U februaru 1942. zajedničke snage četnika pod komandom Kalaitovića i muslimanske milicije kojima je komandovao Hasan Zvizdić napale su komunističke snage.[6] U jesen 1942. godine promenjena je organizacija četničkih jedinica u dolini reke Lim, na osnovu inicijative Pavla Đurišića, i osnovan je Mileševski korpus kojim je komandovao Vuk Kalaitović.[7]

Navodno, tokom jedne bitke sa komunističkim snagama, četnici kojima je komandovao Kalaitović zarobili su 120 neprijateljskih vojnika i otkrili da je njih 22 nosilo uniformu ustaša, kojima su pripadali pre nego što su se pridružili komunistima, i odmah ih pogubili.[8]

Učešće u Đurišićevim racijama osvete[uredi | uredi izvor]

Đurišićev izveštaj od 13. februara 1943. godine koji obaveštava Mihailovića o ubistvima muslimana u okruzima Čajniče i Foča u jugoistočnoj Bosni i u okrugu Pljevlja u Sandžaku.

Crnogorski četnici, kojima je komandovao Pavle Đurišić, napali su 5. januara 1943. godine 33 sela pretežno naseljena muslimanima u regionu Donjeg Bihora.[9] Oni su sprovodili napade osvete nad sandžačkim muslimanima, od kojih su mnogi bili nevini seljani, s ciljem da se obračunaju sa muslimanskim milicijama.[10][11][12]

U februaru 1943. godine četničke jedinice kojima je komandovao Kalaitović, zajedno sa onima kojima su komandovali Ostojić, Baćović, Đurišić i Lukačević, ubili su oko 1.200 muslimanskih milicionara[13]

i oko 8.000 žena, dece i staraca..[14] U samo jednom selu, Kasidolu kod Priboj, Kalaitovićeve trupe su ubile 227 Muslimana, od kojiһ je većina ubijena һladnim oružjem ili živim spaljivanjem u svojim kućama.[15]

Povlačenje sa Đurišićem prema Sloveniji kroz Bosnu[uredi | uredi izvor]

Mileševski korpus sa tada 200 ljudi, kojima je komandovao Kalaitović, pridružio se jedinicama Pavla Đurišića koje su se povlačile krajem 1944.[15] Njegove jedinice su 16. decembra 1944. godine zasedale u blizini Miljevine i donesena je odluka da se povlači ka severu.[16]

Četničke jedinice bile su restrukturirane u odnosu na naredbu objavljenu 5. januara 1945. godine, ali je Mileševski korpus ostao nerestrukturiran i pod zapovedništvom Kalaitovića.[17] Kalaitović je sa svojim jedinicama učestvovao u bici na Lijevče polju.

Napuštanje Đurišića i povratak u Štitkovo[uredi | uredi izvor]

Posle bitke, Kalaitović i grupa njegovih četnika povukli su se iz rejona Banjaluke sa namerom da se vrate u rejon Sandžaka.[18] Napustili su Đurišića 9. aprila 1945.

Kalaitović je bio jedan od četničkih zapovednika koji je preživeo poraz četničkih snaga na Zelengori 13. maja 1945.[19]

Reč na kraju[uredi | uredi izvor]

2010. godine u selu Štitkovo na imanju porodice Kalaitović postavljen je spomenik posvećen Kalaitoviću.[20] Srpski istoričar Salih Selimović navodi da je Kalaitović štitio muslimansko stanovništvo i da nikada nije napao nijedan muslimanski lokalitet u zoni svoje odgovornosti. Kada su tokom 1945. godine komunističke vlasti otkrile da se Kalaitović krije u selu Kladnica, blokirale su to područje, ali su muslimanski seljani pomogli Kalaitoviću da se sakrije i pobegne.[21] Srpska istoričarka Dubravka Stojanović prigovorila je spomeniku u Štitkovu jer smatra da su Kalaitovićeve jedinice počinile ratne zločine.[22] 2013. godine u Štitkovu je postavljena spomen-ploča za 108 četnika poginulih u Drugom svetskom ratu.[23]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Đurić & Mijović 1993:" kapetan Vuk Kalaitović, Komandant Prvog miloševskog korpusa"
  2. ^ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici (april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 pp. 195, "Odred vojvode Đekića izvršio je krajem avgusta 1941. godine nekoliko uspešnih napada na oružničke stanice u Novovaroškom i Sjeničkom kotaru. Dana 25. avgusta zauzeta je postaja Kokin Brod, a njena celokupna posada likvidirana. U ovom napadu su verovatno učestvovali i odredi koje su vodili Vlajko Ćurčić, vojvoda zlatarski, čija se jedinica (nastala maja 1941) kretala Božetićkom opštinom, te bivši poručnik Jugoslovenske vojske Vuk Kalaitović (1913– 1948) iz Štitkova, koji se aktivira upravo tokom avgusta."
  3. ^ Treća proleterska sandžačka brigada: zbornik sećanja. Vojnoizdavaćki zavod. 1970. str. 121. „Borislav Mirković, zamenik Vuka Kalaitovića.” 
  4. ^ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici (april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 pp. 242
  5. ^ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 pp. 254
  6. ^ Užice 1941: ustanak u užičkom kraju. Vojno delo. 1961. str. 421. „....februara 1942. godine zajedničke četničke snage poručnika Kalaitovića i muslimanska milicija Hasana Zvizdića, počeli su napadati sa pravca Sjenice, preko sela Halilovića i Mišovića,” 
  7. ^ Vojnoistorijski glasnik 2/2018, Volume 151, p. 151, {{quote= Реогранизацијом четничких снага у Полимљу, у јесен 1942. године настаје Милешевски корпус ЈВуО. Јак подстицај стварању јединице дат је на састанку четничких команданата у Колашину 15. септембра.37 Његов иницијатор био је мајор Павле Ђуришић}}
  8. ^ The South Slav Journal. Dositey Obradovich Circle. 2003. str. 63. „Vuk Kalaitovic's Chetniks seeing Ustashas side by side with Tito's Partisans took over and had them executed on the spot.” 
  9. ^ Božović, Branislav; Vavić, Milorad (1991). Surova vremena na Kosovu i Metohiji: kvislinzi i kolaboracija u drugom svetskom ratu. Institut za savremenu istoriju. str. 246. „Četnici Pavla Đurišića su, 5. januara 1943. godine, napali 33 sela u Donjem Bihoru, nastanjenom Muslimanima.” 
  10. ^ Redžić 2002, str. 60
  11. ^ Sedlar, Jean W. (2007). The Axis empire in southeast Europe, 1939–1945. Booklocker. str. 163. ISBN 978-1-60145-297-9. 
  12. ^ Lampe, John R. (2000). Yugoslavia as History: Twice There Was a Country. Cambridge University Press. str. 215. ISBN 978-0-521-77401-7. 
  13. ^ Dedijer, Vladimir; Miletić, Antun (1990). Genocid nad Muslimanima, 1941-1945. Svjetlost. str. 591. „U februaru 1943. četnici, pod komandom Zaharija Ostojića, Petra Baćovića, Pavla Đurišića, Voje Lukačevića, Vuka Kalaitovića i drugih, u srezovima pljevaljskom, čajničkom i fočanskom zaklali su 1 200 muškaraca i 8000 staraca, žena i dece i” 
  14. ^ Dedijer, Vladimir; Miletić, Antun (1990). Genocid nad Muslimanima, 1941-1945. Svjetlost. str. 591. ISBN 9788601015258. „U februaru 1943. četnici, pod komandom Zaharija Ostojića, Petra Baćovića, Pavla Đurišića, Voje Lukačevića, Vuka Kalaitovića i drugih, u srezovima pljevaljskom, čajničkom i fočanskom zaklali su 1 200 muškaraca i 8000 staraca, žena i dece i” 
  15. ^ a b Kovačević, Branislav (1993). Od vezirovog do zidanog mosta: tragična sudbina crnogorskih četnika u završnoj fazi rata : 1944-1945. Službeni list SRJ. str. 107. „U sastavu Đurišićevih jedinica bio je i Mileševski korpus od oko dvije stotine boraca, kojim je komandovao Vuk Kalaitović.” 
  16. ^ Serbia), Vojnoistorijski institut (Belgrade (1968). Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija. Vojnoistorijski institut. str. 287. „Kalaitović ima oko 300 ljudi ali je 16. (decembra) bio iznenađen kod Miljevine, pretrpeo gubitke, nesposoban he za dalju akciju.” 
  17. ^ Pajović, Radoje; Željeznov, Dušan; Božović, Branislav (1987). Pavle Đurišić, Lovro Hacin, Juraj Špiler. Centar za informacije i publicitet. str. 88. ISBN 978-86-7125-006-1. „Preformiranje jedinica prema toj odluci obavljeno je 5. siječnja 1945. U sastavu komande Crne Gore, Boke i Starog Rasa nalazio se i Mileševski korpus pod zapovjedništvom Vuka Kalaitovića, koji nije preformiran...” 
  18. ^ Vukanović, Radovan (1982). Drugi udarni korpus. Vojnoizdavački zavod. str. 458. „Iste sudbine bio je Vuk Kalaitović, četnički komandant iz Sandžaka, koji se vratio iz rejona Banja Luke u Sandžak sa grupom svojih pripadnika, ali je uskoro otkriven i posle gonjenja od jedinica KNOJ-a godinu dana kasnije ubijen.” 
  19. ^ Vojnoistorijski glasnik 1/2017. MA Boris Tomanić THE MOUNTAIN GUARD OF H. M. KING PETER II IN ORAŠAC MUNICIPALITY. FORMATION, COMBATS, CRIMES, p. 133
  20. ^ Vučićević, Vojin (23. 8. 2012). „Aćif efendija i Vuk Kalajitović Kalajit”. Politika. Pristupljeno 28. 10. 2019. 
  21. ^ Selimović, Salih (5. 2. 2019). „Svetli primeri zajedničkog života”. Politika. Pristupljeno 25. 1. 2020. „Komandant 2. Zlatarskog korpusa JVuO kapetan Vuk Kalaitović Kalait nije dozvolio da u Novoj Varoši njegovi vojnici ubiju nijednog muslimana. Nikada nije napao susedno područje Kladnice od osam sela naseljenih muslimanima, niti je neko od njih bio ubijen od strane njegovih boraca. Kada je Ozna 1945. godine locirala kapetana Kalaita u Kladnici blokirala je sa jedinicama Knoja celo područje nastojeći da ga uhvate ili likvidiraju. Muslimani kapetana Kalaita strpaju u slamu natovarenu na volovska kola i provuku ga na bezbedno mesto. Njih niko nije kontrolisao, ne verujući da bi muslimani spasavali četničkog komandanta.” 
  22. ^ „Bista Kalaita krivljenje istorije”. b92. Pristupljeno 26. 1. 2020. 
  23. ^ „Otkriveno spomen obeležje Kalajitovim saborcima”. Blic. Tanjug. 29. 8. 2013. Pristupljeno 25. 1. 2020. 

Izvori[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Вук_Калаитовић&oldid=27677496”