Gatački ugljeni basen
| Tip | Javno preduzeće |
|---|---|
| Industrija | Iskopavanje uglja |
| Osnovana | (20. januar 1992.) |
| Osnivač | J. P. Elektroprivreda Republike Srpske |
| Sedište | Gatačko polje, Bosna i Hercegovina |
| Ključni ljudi | (General director) |
| Proizvod(i) | Ugalj, Lignit |
| Vlasnik | Vlada Republike Srpske (100%) |
| Holding | Elektroprivreda Republike Srpske |
| Vebsajt | {{URL|example.com|опциони текст за приказ}} |
Gatački ugljeni basen koji se nalazi u Gatačkom polju u severoistočnom delu Hercegovine. Ovo ležište uglja koje spada u sinklinalna ležišta, prema fazama istraživanja, basena podeljeno je na četiri eksploatacione oblasti: Zapadno, Centralno, Istočno i Južno. Ugalj iz PK "Gračanica" koristi se za snabdevanje "TE Gacko", a manjim delom za široku potrošnju stanovništva u regionu.[1]
Položaj i razmeštaj[uredi | uredi izvor]
Gatački ugljeni basen je smešten u velikom Gatačkom polju i prostire se na površini od oko 40 km2 na nadmorskoj visini oko 940 m.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prva saznanja o postojanju uglja u Gatačkom polju datiraju iz 1880. godine, nakon kojih je po otkriću postojanja uglja, počela je i njegova eksploatacija, koja je bila sezonskog karaktera.[2]
Metodom primitivne površinske eksploatacije na izdancima glavnog ugljenog sloja 1954. godine otvaranjem površinskog kopa „Vrbica“ počeli su prvi organizovani radovi na eksploataciji uglja u Gacku. Ukupna godišnja proizvodnja rudnika u 1950-im godinama iznosila je do 120.000 tona uglja. Danas su na tom mestu ostale samo „rudničke jame” ispunjene vodom.[2]
Tokom 1960. godine pokrenuta je inicijativa za izgradnju rudnika, relativno velikog kapaciteta i pored njega izgradnja termoelektrane. Detaljna istraživanja koja su sprovedena do 1978. godine pokazala su da je ovu ideju moguća. Nakon ovih istraživanja u zapadnom delu gatačkog polja 1982. godine pušten je u rad površinski kop „Gračanica“ Gacko sa godišnjim kapacitetom od 1.800.000 tona uglja i 3.200.000 m3 jalovine.[2]
Termoelektrana „Gacko“ puštena je u rad 9. februara 1983. godine.[2]
Karakteristike basena[uredi | uredi izvor]
Basen je izgrađen od ugljonosnih naslaga istaloženih u depresiji dubokoj oko 600 m.
Ležište uglja sastoji se od četiri ugljena sloja:
- Glavni (debljina sloja od 11 do 25 m)
- Prvi podinski (debljina sloja 13,2 m)
- Drugi podinski (debljina sloja 10 m)
- Povlatni (debljina sloja 40 m)
Generalni pad ugljenog sloja je od 80 do 120.
Rezerve uglja[uredi | uredi izvor]
Prema Elaboratu o klasifikaciji, kategorizaciji i proračunu rezervi uglja u ležištu Gacko sa stanjem 31.1 decembar 2008. godine, eksploatacione rezerve uglja Gatačkog ležišta iznose 245.662.079 tona (ove rezerve su umanjene za proizvodnju u periodu od 2003. do 2006. god.).
Prosečni ponderisani kvalitet uglja za Rudnik lignita „Gacko“ prikazan je u donjoj tabeli:
| Imedijatne analize | ||
| Rudnik : | Jedinica | Gacko |
| Vlaga | % | 37,97 |
| Pepeo | % | 15,68 |
| Sag materije | % | 45,90 |
| Isp. materije | % | 27,54 |
| C-fix | % | 18,56 |
| Koks | % | 35,71 |
| S – ukupni | % | 1,55 |
| DTE | kJ/kg | 10 174 |
| Hemijski sastav pepela | ||||||
| Rudnik :(ugljeni sloj) | Jedinica | Glavni sloj | 1. pod. sloj | 2. pod. sloj | Povlatna zona | Prosjek za basen |
| SiO2 | % | 15,17 | 16,8 | 37,9 | 34,92 | 22,35 |
| Fe2 O3 | % | 5,17 | 4,62 | 7,47 | 7,97 | 5,85 |
| Al2 O3 | % | 8,93 | 7,67 | 17,10 | 17,22 | 11,30 |
| TiO2 | % | 0,41 | 0,33 | 0,49 | 0,60 | 0,43 |
| CaO | % | 51,60 | 53,96 | 21,56 | 24,20 | 42,54 |
| MgO | % | 1,46 | 1,59 | 1,46 | 1,26 | 1,46 |
| Na2O+K2O | % | 1,12 | 0,91 | 1,18 | 1,27 | 1,11 |
| SO3 | % | 15,79 | 13,83 | 11,64 | 12,20 | 14,13 |
| Elementarni sastav uglja | ||||||
| Ugljenik C | % | 35,22 | 30,96 | 36,45 | 32,99 | 34,37 |
| Vodonik H | % | 2,12 | 1,40 | 1,63 | 1,59 | 1,82 |
| Sumpor gorivi S | % | 0,38 | 0,38 | 0,52 | 0,83 | 0,64 |
| Kiseonik + azot
(O2+N2) |
% | 12,83 | 16,45 | 10,89 | 11,12 | 13,01 |
Ekspoatacija basena[uredi | uredi izvor]
Godišnji kapacitet površinskog kopa za eksploataciju uglja usklađen je sa potrebama "TE Gacko". Godišnji kapacitet površinskog kopa je 2.200.000 tona uglja ili 1.750.000 m3. Maksimalna godišnja proizvodnja jalovine je 9.000.000 cm3.[1]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „RUDNIK”. RiTE Gacko (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-11-06.
- ^ a b v g „Istorija”. RiTE Gacko (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-11-06.
- ^ a b Marinković, Goran Dušan; Ivković, Đorđe (2021-08-05). „EKSPROPRIJACIJA NEPOKRETNOSTI PRILIKOM OTVARANjA KOPA U POLjU „C“ RUDNIKA UGLjA „GRAČANICA“ U GATAČKOM POLjU”. Zbornik radova Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu. 36 (08): 1444—1447. ISSN 2560-5925. doi:10.24867/13kg04ivkovic.
