Glišo Dmitrić
| Glišo Dmitrić | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Puno ime | Gligorije Dmitrić |
| Nadimak | Glišo |
| Datum rođenja | 1828. |
| Mesto rođenja | Kotraža, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 1887. (58/59 god.) |
| Mesto smrti | Dučalovići, Kraljevina Srbija |
| Umetnički rad | |
| Polje | klesarstvo |
| Pravac | Kamenorezaštvo zapadne Srbije |
| Potpis | ,_An%C4%91eli%C4%87a_groblje_(151).jpg) |
Gligorije Glišo Dmitrić (1828–1887) bio je dragačevski kamenorezac iz Kotraže. Jedan je od najznačajnijih majstora narodnog kamenoreza u zapadnoj Srbiji. Spomenike je izrađivao po selima Dragačeva, Ivanjice, Požege i Čačka.[1][2]
,_An%C4%91eli%C4%87a_groblje_(215).jpg)
Život[uredi | uredi izvor]
Potekao je iz dobrostojeće familije Dmitrića iz Belog Kamena na potesu Jasikovac prema selu Vučkovica (Lučani). Od četvorice braće, jedini je bio pismen. U mladosti je učio abadžijski zanat u Čačku, ali ga je napustio iz nepoznatog razloga. Kamenorezom je počeo da se relativno kasno, u svojim zrelim godinama. Nikada se nije se ženio.[1]
Uoči Srpsko-turskih ratova (1876-1878) bavio se prokopavanjem stena radi potrebe proširenja puteva za prolazak vojske ka Javoru.[1]
Smatra se da je umro oko 1887. godine i sahranjen na nekom od grobalja u Goračićima. Ovaj vrstan kamenorezac ostao je bez sopstvenog nadgrobnog obeležja.
Delo[uredi | uredi izvor]
Kao kamenorezac, radio je od početka 1860-ih do 1885. godine, od kada datira njegov poslednji potpisani spomenik. Klesao je širom Dragačeva. Nadgrobnike je izrađivao vojnicima palim u Javorskom ratu i „vlasnim ljudima” čije su familije mogle da plate njegov rad.[1]
Stilske karakteristike[uredi | uredi izvor]
Spomenike je klesao u obliku stuba, najčešće od živičkog peščara. Izrađivao je i horizontalne nadgrobne ploče i dorađivao studeničke mermerne „krstaše”. Retko je klesao figure pokojnika, što je za njega radio moravički kamenorezac Mile Popović iz Sveštice.
Posebno dobar bio je „majstor za slova”, u čemu mu je uzor bio Radosav Čikiriz sa kojim se lično poznavao.[1] Početna slova bojio je u crveno, dok su ostala bila plava, zelena, crna, zeleno-žuta i „ciglasta”.[3]
Spomenici mu se ne odlikuju bogatstvom ornamenata, ali je majstorski klesao hrišćanske simbole, na prvom mestu krst ukrašen floralnom ornamentikom, čirake i predstavu goluba na vinovoj lozi. Od predmeta muškarcima je na spomenike najčešće je urezivao štapove, sablje i kubure, a ženama preslice i vretena. Nešto slabiji bio je u bojenju spomenika.[3]
Po obradi i likovnim predstavama ističu se nadgrobnici u Prijevoru koje je izradio Leposavi Milovanović (†1876) i njenoj petogogodošnjoj ćerki Cveti (†1881), čiji epitaf započinje rečima: „Juče sam se igrala, a danas eto gdi sam. Mati, otac mili, više me ne grli”.[1]
Saradnja sa drugim kamenorescima[uredi | uredi izvor]
Ponekad su jedan grobljaš oblikovala i potpisala dvojica klesara.[3] Glišo Dmitrić blisko je sarađivao sa kamenorescima Dmitrom Đorđevićem iz Goračića i Milom Popovićem iz Sveštice.[1]
Potpis[uredi | uredi izvor]
Gligorije Glišo Dmitrić voleo je da o sebi ostavlja pisani trag. Potpis mu je pronađen na preko 60 nadgrobnika.
Potpisivao se sa: „pisa Glišo”, „pisa Glišo Dmitrić”, „Glišo pisa ova slova”, „pisa Glišo Dmitrić iz Kotraže”.[1]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Guča (selo) -
Kotraža -
Grab -
Živica -
Zeoke
,_An%C4%91eli%C4%87a_groblje_(147).jpg)
.jpg)
Epitafi[uredi | uredi izvor]
Život pokojnika opisivao je šturo, sa po tek nekim biblijskim poetskim iskazom: „Blaženost sa večnostiju promenio”.[3] Najsadržajniji, sa dragocenim dokumentarnim podacima su epitafi učesnicima Javorskog rata.
Spomenik Bogosavu Bugarinu (†1833) (selo Guča, Anđelića groblje)
- ovde tiko počiva rab božji
- BOGOSAV bugarin
- žitel sela guče
- a koi je vrlo u česti
- poživijo 40. G.
- a prestaviose u viječnost
- 2 maja 1833. G.
- i bog da mu dušu prosti
- ovai spomenik podiže Đoko svome ocu
- i sinovci njegovi milivoje i nika
- pisa Glišo dmi.[2]
Spomenik Spasoju Čakareviću (†1860) (Kotraža, Glavica)
- Ovde počiva rab božji
- SPASOJE čakarević
- bivši kmet ob[štine] kotraške
- a koji u česti i poštenju poživijo 56. G.
- a prestavio se, u vječnij život.
- 27-g novembra. 1860.G.
- i Bog da mu dušu prosti
- ovaj spomen podigošemu
- njegovi sinovi risim jovo čakaro[vić]
- Glišo Dmitrić pisa[2]
Spomenik Veselinu Petroviću (†1862) (Krivača, Đekića groblje)
- Ovde počiva rab božii
- VESELIN petrović
- bivši kmet iz Sela Krivače
- Poživi 76. god.
- prestavise 21 Januari[ja] 1862. God.
- Ovai Bileg Udarišemu
- Sinovi Pavle i Mile i unuk Obrad Ego
- Pisa Glišo Dmitrić. iz s: Kotraže[2]
Spomenik Jovanu Dragoviću (†1866) (Rogača, Crkvine)
- ovde počiva Rab Bo:
- IOVAN dragović
- Bivši Kmet iz S[ela] rogače
- Poživi 84 g.
- umre 20 F: 1866 . G.
- ovai bileg udarimu
- Sin Ego kmet Paun
- pisa Glišo Puza[2]
Spomenik Periši Bogosavljeviću (†1866) (Luke, Lazovića groblje)
- Ovde počiva Rab Boži
- PERIŠA
- Sin Gvozdena Bogosavljevića
- iz sela Luka
- Poživi 20. G:
- Umre 12 Aprila 1866 god.
- Ovai bileg udarimu Otac Ego
- Pisa Glišo Dmitrić iz Kotraže[2]
Spomenik kmetu Savu Maričiću (†1867) (Viča, Glavonjića groblje)
- Priđi bliže mili rode
- te pročitaj nadpis ovaj
- koi pokazuje krabrog Srbina
- SAVU MARIČIĆA
- Žitelja sela viče
- koi po dva put kmetova
- u obš[tini] vičkoi
- koi česno i pošteno poživi 60 G:
- A prestavise u večnost
- 10-og junija u 1867 G.
- Bog damu dušu prosti †
- Ovai nadgrobni spomen savu
- udarišemu sinovi svome ocu
- Milan i Joksim
- i supruga Stanoika niegov.
- 1871. G.
- pisa ova slova izr: GLIŠO dmitrić iz Kotraž[e][2][3]
Spomenik Đorđu Pandureviću (†1867) (Lisa, Šuluburića groblje)
- Priđi bliže mili rode
- te pročitaj ovaj nadgrobni spomen
- gdi počiva Rab Boži
- ĐORĐE
- ožalosti svoga oca Sretena Pandurevića
- i maike Anđelije u S: Lise
- i koi česno i pošteno poživi 21 god:
- i pretavise u večnost u najlepšem cvetu
- na veliku žalost rodu svom
- 27 noembra u 1867 G.
- Ovai spomen podižemu Sreten ožalošćeni otac
- i Vasilie čiča :
- sa Anđeliom :
- teško ucveljenom majkom Đorđevom
- Pisa dmitar đorđević iz S. Goračića
- i Glišo Dmitrić iz Kotraže[2]
Spomenik Urošu Vasoviću (†1869) (Grab, Rajičića groblje)
- Priđi bliže slatki mili rode
- i pročitai podpis ovde
- koi pokazue gdi počiva rab božii
- Uroš Vasović
- žitel grablanski
- koi poživi 47. Godina
- prestavise 15-g Januara u 1869: go:
- Bog damu dušu prosti
- ovai nadgrobni spomen podigošemu
- Antonie i Tanasie i Evrem
- sinovi ego i miloš brat ego iste godine
- pisa Glišo Dmitrić iz kotr[aže][2]
Spomenik Ristu Tomaševiću (†1870) (Gornja Kravarica, Stanojevića groblje)
- Ovde počivaju kosti
- Blaženo Počivšeg Raba Božiega
- RISTA Tomaševića
- žitel Kravarički
- koi poživi 60 g, česno i pošteno
- i koi e bio Kmet i Pisar 28. G
- prestavio se 9 .Ianuara 1870.
- Bog da mu dušu prosti
- Ovai nadgrobni spomen
- udari mu negova supruga Marija
- i sinovac Novak
- Pisa Gligorije Dmitrić iz Kotraže[2]
Spomenik Pavlu Plazini (†1870) (Guberevci, Plazinića groblje)
- Priđi Bliže Mili Srbski rode
- i ti pročitai nadpis ovde
- gde pokazue blaženo upokoeni rab božii
- PAVLE Plazina
- žitel Guberevački
- koi poživi i od svoeg rođenja 30 godina
- i od krista u 1870 god. 10-og Marta
- blaženost sa večnostiju promenijo
- svome rodu na veliku žalost
- Bog da mu dušu prosti
- Spomenuo ga Miljko
- i blagodarni brat njegov iste godine
- Pisa Glišo Dmitrić iz Kotraže[2]
Spomenik Pavlu Zoćeviću (†1871) (Rogača, Crkvine)
- Ovde počiva tiko rab boži
- PAVLE Zoćević
- Žitelj rogački
- bivši kmet rogački
- A koi česno i pošteno
- Poživi 46. God:
- a preselio se u večnost
- 14-go Marta 1871. G:
- i bog damu dušu prosti
- i vovjeki amin
- pisa Glišo dmitrić iz Kotraže[2]
Spomenik Sovijani Vučićević (†1871) (Viča, Gornji Brest)
- Ovde počiva Raba Božija
- SOVIJANA
- a kćer petra vučićevića
- i maće Stanoike iz sela viče
- supruga Milana milivoevića iz sela pšanika
- poživi 20 god.
- a prestavise uoči Dmitrovdana u 1871 god
- i bog daioi dušu prosti
- A sin sovijanin živko
- umro od god. dana 1871g
- Ovaj spomenik podiže ioi
- ožalostiva maika stanoika
- pisa Glišo[2]
Spomenik Petru Glavonjiću (†1872) (Viča, Glavonjića groblje)
- Ovde tiko počiva Rab Božii
- PETAR Glavonjić
- žitel vički
- A požive 68. G.
- prestavise 4-tog Febu. u 1872 g.
- Bog damu dušu pros.
- ovai bileg podižemu sin njegov ranisav
- Glišo pisa ova slova[2]
Spomenik Miloju Petronijeviću (†1872) (selo Guča, Anđelića groblje)
- Priđite bliže mili rode
- i čitateli i recite bog da pros[ti]
- MILOJA : Petronijevića
- inače Bugarina
- a žitel gučki
- koie poživio 56 : G.
- u česti i poštenu
- kao dobar domaćin
- A prestavise u večnost
- 9 mar. 1872 g.
- A pisa glišo[2]
Spomenik Vučiću Đekiću (†1872) (Rti, Đekića groblje)[a]
- Ovde počiva rab božii
- VUČIĆ Đekić
- žitelj rćanski
- Bivši Deputirac
- S[veto] andrievske skupš[tine] 1858 G.
- a presednik obštine rćanske
- koi u vrlo dobrom stanju poživi: 72. God:
- 16-tog Marta Umre 1872
- Ovai nadgrobni spomenik
- podigošemu blagodarni sinovi
- negovi svome ocu iz počitanija
- milovan i milić
- a pisa Glišo[2]
Spomenik Iliji Čvoroviću (†1873) (Donja Kravarica, Čvorovića groblje)
- Ovde počiva rab boži
- [ilija] čvorović
- žitel kravarički
- a poživi 42 godine
- prestavise u večnost
- 22 g aprila u 1873. g.
- I bog damu dušu prosti:
- spomenuše svoga oca ILIJU
- sinovi njegovi
- Mijailo spasoe viliman staniša i stanko
- sa pomoću čičom Evremom
- pisa glišo dmitrović[2]
Spomenik Petru Vučićeviću (†1875) (Viča, Gornji Brest)
- OVDE tiho počiva
- rab božii
- PETAR vučićević
- A žitelj vički
- A koi poživi 56 god:
- a prestavise u večnost
- 9-og julija u 1875 god.
- i bog daga prosti
- ovai spomenik podižemu
- supruga njegova Stanoika
- i njegov pastorak Joko glavonja iz viče
- A pisa Glišo Dmitrić iz Kotraže[2]
Spomenik Jovani Sretenović (†1876) (Viča, Glavonjića groblje)
- Ovde tiko počiva Raba Božija
- JOVANA
- Supruga Gavrila Sretenovića
- iz Sela Viče
- poživi 46 god:
- a prestavilase na Blagovest u 1876. G.
- I Bog da ioi dušu prosti
- pisa Glišo Dmitrić iz kotraže[2]
Spomenik Jovanu Ivanoviću (†1876) (selo Guča, Anđelića groblje)
- Ovde tiho počiva Rab Božii
- JOVAN Ivanović
- bivši kmet sela guče:
- a koje Poživio 60.God:
- u časti i poštenju
- kao dobri domaćin
- a prestavise 9. maja 1876.G.
- I bog da mu dušu prosti
- ovaj spomenik Podižemu
- njegov sin milivoje
- a pisa Glišo dmitrić iz kotraže[2]
Spomenik Miliću Anđeliću (†1878) (selo Guča, Anđelića groblje)
- Ovaj biljeg pokazuje tjelo pokoj
- MILIĆA Anđelića iz Guče
- bivšeg vojnika druge klase
- druge čete dragačevskog bataliona
- koie u 48: god: života svog
- hrabro boreći se u ratu protiv turaka
- za slavu i slobodu naroda Srpskog
- poginuo u bitki na Sokolovici kod Pazara:
- 1. januara u 1878: godini
- i Bog damu dušu prosti
- Ovaj znak bratske ljubavi
- podižemu njegov brat LAZAR
- i sinovac ranisav
- Ovaj lik likovao Mile popović iz Sveštice
- A izreza slova Glišo Dmitrić iz Kotraže[2]
Spomenik Janku Pajiću (†1878) (Viča, Mirkovac)
- Ovde počiva rab boži
- JANKO PAJIĆ
- bivši 3 put presednik
- obštine vičke
- a koije u vrlo dobroj česti
- poživio 36 godina
- Prestavio se u Večnos 1878 G.
- Bog damu dušu pro[sti]
- Ovai nadgrobni spomenik
- podižemu njegov brat maksim
- sa bratučedom damlanom
- Glišo pisa[2]
Spomenik Milanu Dostaniću (†1878) (Turica, Dostanića groblje)
- Kod ovog spomenika
- pod ovom ladnom pločom
- tiko počivaju Smrtne Kosti
- slavnog Srbina
- MILANA Dostanića
- iz Turice
- koi je poživijo 63.god.
- a prestavijose u večni život
- 26-tog februara u 1878.G.
- Koji poživi slavno na ovom svetu
- biv. kmet više godina
- i poslanik narodne skupštine u ovom okrugu
- o odlasku knjaza Miloša Obrenovića
- i njegovog prestolonaslednika Mihaila...
- Ovaj spomenik podiže sin MARKO Dostanić
- za čes i zaslugu svoga roditelja
- Pisa Glišo Dmitrić iz Kotraže
- Obrni se slavni kršćanine
- i pročitaj nadpis groba moga
- gde će mi tijelo večno osta[ti]
- Pomisli da ćeš i ti vako
- pa zamoli Boga istinago
- da oprosti mrtvijem grekove[2]
Spomenik Jovanu Glavonji (†1878) (Goračići, Zimonjića groblje)
- O mili srbski rode
- ne požali truda svoga
- što ćeš stati i čitati
- ovaj tužni biljeg
- koji pokazuje tjelo poč
- JOVANA GLAVONjU
- iz Goračića
- bivši vojnik i deset. I klase
- trnavskog bataliona
- koi je u 37 god. života svog
- hrabro borećise protiv Turaka
- za slavu i slobodu naroda srpskog
- pod vladom knjaza Milana M. Obrenovića
- poginuo u bitci na Samokovu
- 25 decembra 1878 G.
- Bog da mu dušu prosti
- Pisa Glišo dmitrić iz kotraže[2]
Spomenik Jovani Jovičić (†1879) (Grab, Ilića groblje)
- ovde tiko počiva raba Božia
- JOVANA
- prva supr: pavla jovičića: iz Graba
- A kojaje poživila 52 godine
- i rodilaje 7 sinova i tri kćeri
- A prestavilase u večnost 26-tog marta 1879g.
- i bog dajoj dušu prosti
- pisa Glišo[2]
Spomenik Cmiljki Jakovljević (†1881) (Goračići, Jakovljevića groblje)
- OVDE tiko počiva raba Božija
- CMILjKA
- supruga poč. Miloša Jakovlevića
- iz ovog sela goračića
- a koja česno i pošteno poživila 48 godina
- a prestavila se u Vječni Život
- 10-tog avgusta u 1881 god
- Bog daioi dušu prosti
- ovaj nadgrobni spomen
- podiže njen dever radosav
- iz poštovanja
- i njen sin tiosav 1881
- pisa Dmitar Đoković i Glišo Dmitrić[2]
Spomenik Miljki, kćeri Mijaila Jevremovića (†1881) (Zeoke)
- Ovde
- Tiho počiva
- Blažena upo
- kojena raba Bo
- žija devoѝka
- MILjKA
- kćer počivš
- Mijaila Jev =
- removića tr
- govca iz sela
- zeoka i majke
- žalostive ja
- nke. Apoživela
- je svoje mla
- dosti 20. god.
- prestavilase
- u viječnost
- u najlepšem
- cvetu 16tog
- (nečitko) 1881.g.
- Bog da joj
- dušu prosti[b]
Ostali spomenici[uredi | uredi izvor]
U stručnoj literaturi evidentirano je još nadgrobnika koji su delo ovog kamenoresca:[1][4]
- Spomenik vojniku Sretenu Sretenoviću (†1863) (Rti, Đekića groblje)
- Spomenik Ranku Gavr. Zeloviću (†1863) (Tijanje)
- Spomenik Jovanu Đorđeviću (†1865) (Tijanje)
- Spomenik Raku Paiću (†1868) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Miloradu Jovkoviću (†1870) (Zeoke)
- Spomenik trgovcu Jovanu Rosiću (†1870) (Rti, Đekića groblje)
- Spomenik Jovanu Žuniću (†1870) (Tijanje)
- Spomenik Ani Jeluši (†1877) (Grab, Ilića groblje)
- Spomenik Obradu Pantoviću (†1877) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Stanku Obradoviću (†1878) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Janku Paiću (†1878) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Čedomiru Babiću (†1878) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Živanu Obradoviću (†1879) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Vukadinu Pantoviću (†1879) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Mijailu Pantoviću (†1879) (Viča, Mirkovac)
- Spomenik Jovanu Kuveljiću (†1880) (Zeoke)
- Spomenik Paunu Pantoviću (†1884) (Pšanik, Lazovića groblje)
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Sada u Lapidarijumu u Guči.
- ^ Tekst prepisan direktno sa spomenika.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o p r s t ć u f h Stojić, Nikola Nika (2011). Dragačevski epitafi : zapisi sa nadgrobnika i krajputaša (2. dopunjeno izd.). Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv. ISBN 978-86-80609-45-4.
- ^ a b v g d Marinković, Radovan M.; Marinković, Zoran (2010). Pisci iz Dragačeva : [leksikon]. Guča: Biblioteka Opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-01-4.
- ^ Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i nadgrobni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture : Prosveta. ISBN 86-07-00900-1.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Marinković, Radovan M (1985). Dragačevski zanati i zanimanja. Čačak: Litopapir.
- Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i nadgrobni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture : Prosveta. ISBN 86-07-00900-1.
- Pantelić, Dragomir (1995). Kamena hronika Dučalovića. Čačak: Mesna zajednica Dučalovići; Grafika JUREŠ.
- Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”.
- Marinković, Radovan M.; Marinković, Zoran (2010). Pisci iz Dragačeva : [leksikon]. Guča: Biblioteka Opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-01-4.
- Stojić, Nikola Nika (2011). Dragačevski epitafi : zapisi sa nadgrobnika i krajputaša (2. dopunjeno izd.). Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv. ISBN 978-86-80609-45-4.
- Slavković, Joviša M. (2017). Stanovništvo Dragačeva. Guča: Biblioteka opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-29-8.
- Nikolić, Radojko (2018). Kamena knjiga predaka: o natpisima sa nadgrobnih spomenika zapadne Srbije (PDF) (2. dopunjeno izd.). Čačak: Narodni muzej. ISBN 978-86-84067-63-2.