Gradac (krepoljinski)
| Utvrđenje Gradac | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Krepoljin |
| Opština | Žagubica |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | ruševine srednjovekovnog utvrđenja |
| Vreme nastanka | kraj 14. veka |
| Tip kulturnog dobra | arheološko nalazište |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo |
Utvrđenje Gradac je arheološki lokalitet srednjovekovnog utvrđenja koje predstavlja nepokretno kulturno dobro kao arheološko nalazište.[1]
Položaj[uredi | uredi izvor]
Utvrđenje se nalazi sedam kilometara istočno od Krepoljina na uzvišenju koje dominira dolinom Mlave, na početnom delu Gornjačko-ribarske klisure, na mestu gde Mlava pravi veliku okuku, probijajući se oko krševitih litica Đule.
Povoljan položaj za kontrolu puta, koji je dolinom Mlave vodio u rudonosne krajeve Istočne Srbije, određivao je strateški značaj ovog utvrđenja, a konfiguracija terena je uticala na njegov nepravilan oblik prilagođen liticama, koje su ga štitile sa tri strane. Najpristupačniji je bio prilaz sa jugozapada.
Opis utvrđenja[uredi | uredi izvor]
Zbog gustog rastinja i nepristupačnosti vrlo su slabo vidljivi bedemi i prateći objekti, a verovatno je postojalo i podgrađe. Kameni bedemi utvrđenja debeli su oko jednog metra. Arheološkim istraživanjima 1981. godine obuhvaćena je samo crkva skromnih dimenzija 9,85 h 4,75m očuvana do visine od jednog metra, koja se nalazi na istočnom obodu utvrđenja. Velikim delom je pre istraživanja bila opljačkana i uništena od strane tragača za blagom. Imala je jednobrodnu osnovu sa polukružnom apsidom na istoku i pripratom na zapadu. Na zidovima su očuvani tragovi živopisa, a u priprati dve zidane grobnice, u kojima su verovatno bili sahranjeni ktitori crkve. Zidana je direktno na steni, sa vidljivim tragovima starijeg objekta.[2]
Za pouzdano datovanje čitavog utvrđenja i same crkve biće neophodna dodatna istraživanja čitavog kompleksa. Na osnovu postojećih skromnih podataka, pretpostavlja se da je korišćeno sa prekidima od ranovizantijskog do pozno srednjovekovnog perioda.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Radovanović, Dejan M. Arheološka nalazišta sa sakralnim sadržajem na području Podunavskog i Braničevskog okruga. str. 241. Arhivirano iz [file:///C:/Users/Darko/Desktop/13-Dejan-M-Radovanovic-Arheoloska-nalazista-sa-sakralnim-sadrzajem-na-podrucju-Podunavskog-i-Branicevskog-okruga.pdf originala] Proverite vrednost parametra
|url=(pomoć) (PDF) 12. 08. 2013. g. Pristupljeno 28. 1. 2022.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „SREDNjOVEKOVNO UTVRĐENjE GRADAC KOD KREPOLjINA”. Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo. Pristupljeno 28. 1. 2022.
- ^ „Utvrđenje Gradac”. Zavičajni muzej Homolja. Pristupljeno 28. 1. 2022.
