Zabranjeni grad

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Zabranjeni grad
Svetska baština Uneska
Zvanično imeCarske palate Ming i Ćing dinastija u Pekingu i Šenjangu
MestoKina Uredi na Vikipodacima
Koordinate39° 54′ 57″ S; 116° 23′ 27″ I / 39.9158° S; 116.3908° I / 39.9158; 116.3908
Površina72 ha (7.800.000 sq ft)
Uključuje
  • Dong liu gong
  • Xi liu gong Edit this on Wikidata
Kriterijumkulturna[1]: I, II, III, IV
Referenca439
Upis1987. (11. sednica)
Veb-sajthttp://whc.unesco.org/en/list/439

Zabranjeni grad (kin: 紫禁城) se nalazi u samom centru starog dela Pekinga. Nekada je bio carska palata kineskih dinastija Ming (1368—1644) i Ćing (1644—1911), a danas je muzej, koji se prostire na više od 720.000 m² i sastoji se od 800 zgrada i ima 9.999 prostorija. Zabranjeni grad, koji se nalazi severno od trga Tjenanmen i do koga je dolazi prolaskom kroz istoimenu kapiju, UNESKO je uvrstio na listu svetske kulturne baštine 1987. godine. Izgradnja Zabranjenog grada započeta je 1406. godine. Bilo je potrebno 14 godina i oko 200.000 radnika da bi se kompleks završio. Zabranjeni grad, koji je, tokom pet vekova bio sedište 24 vladara — 14 iz dinastije Ming i 10 iz dinastije Ćing, prestao je da bude politički centar Kine 1912. godine, kada je poslednji kineski car Pu Ji abdicirao. On je okružen brojnim raskošnim carskim vrtovima i hramovima, uključujući park Džongšan od 22 ha (54-acre), žrtveni hram carskih predaka, Bejhaj park od 69 ha (171-acre) i park Đingšan od 23 ha (57-acre).[2]

Zabranjeni grad je izgrađen od 1406. do 1420. godine i bio je bivša kineska carska palata i zimska rezidencija cara Kine od dinastije Ming (od cara Jongli) do kraja dinastije Ćing, između 1420. i 1924. godine. Grad je služio kao dom kineskih careva i njihovih domaćinstava i bio je ceremonijalni i politički centar kineske vlade više od 500 godina. Od 1925. godine, Zabranjeni grad je pod nadzorom Muzeja palate, čija je obimna zbirka umetničkih dela i artefakata izgrađena na osnovu carskih kolekcija dinastija Ming i Ćing. Zabranjeni grad je 1987. godine proglašen za lokalitet svetske baštine.[3]

Kompleks se sastoji od 980 zgrada,[4] koji obuhvataju 8.886 soba i pokrivaju 720.000 kvadratnih metara (0,0720000 hektara)/178 akra.[5][6] Palata predstavlja primer raskoši rezidencija kineskog cara i tradicionalne kineske dvorske arhitekture[3] i uticao je na kulturni i arhitektonski razvoj u istočnoj Aziji i drugde. Uvršten je na Uneskovu listu kao najveća zbirka očuvanih drevnih drvenih konstrukcija na svetu. Od 2012. godine, Zabranjeni grad je u proseku posetilo 14 miliona posetilaca godišnje, a primio je više od 19 miliona posetilaca u 2019. godini.[7] U 2018, tržišna vrednost Zabranjenog grada procenjena je na 70 milijardi USD, što ga čini i najvrednijom palatom na svetu i najvrednijim komadom nekretnine bilo gde u svetu.[8]

Neki izvori je opisuju kao najveću palatu na svetu koja još uvek postoji,[9][10][11] ali druge kineske carske rezidencije daleko je premašuju po veličini, naime 6,1 km2 (610 ha) Džungnanhaj koji se nalazi zapadno od Zabranjenog grada, Letnja palata od 2,9 km2 (290 ha) u okrugu Hajdjen, Peking, i planinsko odmaralište Čengde površine 5,6 km2 (560 ha) u Čengdeu, provincija Hebej.

Zabranjeni grad u Pekingu jedna je od najvećih i najočuvanijih drevnih drvenih građevina na svetu. Naveden je kao prva grupa nacionalnih ključnih kulturnih relikvija 1961. godine.[12]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Zabranjeni grad kao što je prikazano na slici dinastije Ming
Prikaz Zabranjenog grada iz nemačkog časopisa Die Gartenlaube (1853)

Kada je Hung-vuov sin Džu Di postao car Jongli, on je preselio prestonicu iz Nankinga u Peking, i izgradnja je počela 1406. godine na onom što će postati Zabranjeni grad.[13]

Izgradnja je trajala 14 godina i zahtevala je više od milion radnika.[14] Korišćeni materijali uključuju cele trupce dragocenog drveta Phoebe zhennan () dostupnog u džunglama jugozapadne Kine, i velike blokove mermera iz kamenoloma u blizini Pekinga.[15] Podovi velikih hala bili su popločani „zlatnim ciglama“ (), specijalno pečenim ciglama za popločavanje iz Sudžoua.[14]

Od 1420. do 1644. godine, Zabranjeni grad je bio sedište dinastije Ming. U aprilu 1644. zauzele su ga pobunjeničke snage predvođene Lijem Cičengom, koji se proglasio za cara iz dinastije Šuen.[16] On je ubrzo prepobegao pred kombinovanom vojskom bivšeg generala Minga Vu Sanguija i mandžurskih snaga, pri čemu je zapalio delove Zabranjenog grada.[17]

Do oktobra, Mandžurci su postigli prevlast u severnoj Kini, a u Zabranjenom gradu je održana ceremonija proglašenja mladog cara Šuendži za vladara cele Kine pod dinastijom Ćing.[18] Vladari Ćinga su promenili imena na nekim od glavnih građevina, da bi naglasili „harmoniju“ umesto „prevlasti“,[19] oni su pločice sa imenima učinili dvojezičnim (kineski i mandžurski)[20] i uveli su šamanističke elemente u palatu.[21]

Godine 1860, tokom Drugog opijumskog rata, anglo-francuske snage su preuzele kontrolu nad Zabranjenim gradom i okupirale ga do kraja rata.[22] Godine 1900. carica udovica Cisi je pobegla iz Zabranjenog grada tokom Bokserske pobune, ostavljajući ga da ga okupiraju snage ugovornih sila do sledeće godine.[22]

Nakon što je bio dom 24 cara – 14 iz dinastije Ming i 10 iz dinastije King – Zabranjeni grad je prestao da bude politički centar Kine 1912. abdikacijom Pu Jija, poslednjeg cara Kine. Prema sporazumu sa novom vladom Republike Kine, Pu Ji je ostao u Unutrašnjem dvoru, dok je Spoljni sud bio predat u javnu upotrebu,[23] sve dok nije iseljen nakon državnog udara 1924. godine.[24] Muzej palate je tada osnovan u Zabranjenom gradu 1925. godine.[25] Godine 1933, japanska invazija na Kinu je primorala evakuaciju nacionalnog blaga iz Zabranjenog grada.[26] Deo kolekcije je vraćen na kraju Drugog svetskog rata,[27] ali je drugi deo evakuisan na Tajvan 1948. po naređenju Čang Kaj Šeka, čiji je Kuomintang gubio Kineski građanski rat. Ova relativno mala, ali kvalitetna zbirka čuvana je u skladištu do 1965. godine, kada je ponovo postala javna, kao jezgro Muzeja Nacionalne palate u Tajpeju.[28]

Nakon uspostavljanja Narodne Republike Kine 1949. godine, Zabranjenom gradu je pričinjena izvesna šteta, jer je zemlja bila zahvaćena revolucionarnim žarom.[29] Tokom Kulturne revolucije, međutim, dalje uništavanje je sprečeno kada je premijer Džou Enlaj poslao vojni bataljon da čuva grad.[30]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ 故宫2017年接待观众逾1699万人次 创历史新纪录 (na jeziku: kineski). 31. 12. 2017. Pristupljeno 24. 3. 2018. 
  2. ^ „Symbolism in the Forbidden City: The Magnificent Design, Distinct Colors, and Lucky Numbers of China's Imperial Palace”. Association for Asian Studies (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-11-18. 
  3. ^ a b „UNESCO World Heritage List: Imperial Palaces of the Ming and Qing Dynasties in Beijing and Shenyang”. UNESCO. Pristupljeno 2007-05-04. 
  4. ^ 故宫到底有多少间房 [How many rooms in the Forbidden City] (na jeziku: kineski). Singtao Net. 2006-09-27. Arhivirano iz originala 18. 7. 2007. g. Pristupljeno 2007-07-05. 
  5. ^ Lu, Yongxiang (2014). A History of Chinese Science and Technology, Volume 3. New York: Springer. ISBN 978-3-662-44163-3. 
  6. ^ „Advisory Body Evaluation (1987)” (PDF). UNESCO. Pristupljeno 2016-02-25. 
  7. ^ „1900万！故宫年客流量创新高-新华网”. www.xinhuanet.com. Pristupljeno 2020-01-21. 
  8. ^ „How much the world's most valuable palaces are worth”. MSN.com. „Forbidden City, China – $69.66 billion+ (£54bn+). The crown jewel of Beijing, the Forbidden City was the residence of the Chinese emperors and the locus of government from 1420 to 1912. Now a museum, the complex was declared a UNESCO World Heritage Site in 1987.” 
  9. ^ Bhutoria, Sundeep (2019). China Diary. ISBN 9781529045284. 
  10. ^ Bushell, Stephen (2012). Chinese Art. str. 41. ISBN 9781780429243. 
  11. ^ Bandarin, Francesco; van Oers, Ron (2012). The Historic Urban Landscape: Managing Heritage in an Urban Century. str. 17. ISBN 9781119968092. 
  12. ^ Centre, UNESCO World Heritage. „Imperial Palaces of the Ming and Qing Dynasties in Beijing and Shenyang”. UNESCO World Heritage Centre (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-12-01. 
  13. ^ p. 18, Yu, Zhuoyun (1984). Palaces of the Forbidden City. New York: Viking. ISBN 0-670-53721-7. 
  14. ^ a b p. 15, Yang, Xiagui (2003). The Invisible Palace. Li, Shaobai (photography); Chen, Huang (translation). Beijing: Foreign Language Press. ISBN 7-119-03432-4. 
  15. ^ China Central Television, The Palace Museum (2005). Gugong: "I. Building the Forbidden City" (Documentary). China: CCTV. 
  16. ^ p. 69, Yang (2003)
  17. ^ p. 3734, Wu, Han (1980). 朝鲜李朝实录中的中国史料 (Chinese historical material in the Annals of the Joseon Yi dynasty). Beijing: Zhonghua Book Company. CN / D829.312. 
  18. ^ Guo, Muoruo (1944-03-20). „甲申三百年祭 (Commemorating 300th anniversary of the Jia-Sheng Year)”. New China Daily (na jeziku: kineski). 
  19. ^ China Central Television, The Palace Museum (2005). Gugong: "II. Ridgeline of a Prosperous Age" (Documentary). China: CCTV. 
  20. ^ „故宫外朝宫殿为何无满文？ (Why is there no Manchu on the halls of the Outer Court?)”. People Net (na jeziku: kineski). 2006-06-16. Arhivirano iz originala 1. 12. 2008. g. Pristupljeno 2007-07-12. 
  21. ^ Zhou Suqin. „坤宁宫 (Palace of Earthly Tranquility)” (na jeziku: kineski). The Palace Museum. Arhivirano iz originala 29. 9. 2007. g. Pristupljeno 2007-07-12. 
  22. ^ a b China Central Television, The Palace Museum (2005). Gugong: "XI. Flight of the National Treasures" (Documentary). China: CCTV. 
  23. ^ p. 137, Yang (2003)
  24. ^ Yan, Chongnian (2004). „国民—战犯—公民 (National – War criminal – Citizen)”. 正说清朝十二帝 (True Stories of the Twelve Qing Emperors)Neophodna slobodna registracija (na jeziku: kineski). Beijing: Zhonghua Book Company. ISBN 7-101-04445-X. 
  25. ^ Cao Kun (2005-10-06). „故宫X档案: 开院门票 掏五毛钱可劲逛 (Forbidden City X-Files: Opening admission 50 cents)”. Beijing Legal Evening (na jeziku: kineski). People Net. Arhivirano iz originala 1. 12. 2008. g. Pristupljeno 2007-07-25. 
  26. ^ See map of the evacuation routes at: „National Palace Museum – Tradition & Continuity”. National Palace Museum. Arhivirano iz originala 20. 3. 2007. g. Pristupljeno 2007-05-01. 
  27. ^ „National Palace Museum – Tradition & Continuity”. National Palace Museum. Arhivirano iz originala 20. 3. 2007. g. Pristupljeno 2007-05-01. 
  28. ^ „三大院长南京说文物 (Three museum directors talk artefacts in Nanjing)”. Jiangnan Times (na jeziku: kineski). People Net. 2003-10-19. Arhivirano iz originala 1. 12. 2008. g. Pristupljeno 2007-07-05. 
  29. ^ Chen, Jie (2006-02-04). „故宫曾有多种可怕改造方案 (Several horrifying reconstruction proposals had been made for the Forbidden City)”. Yangcheng Evening News (na jeziku: kineski). Eastday. Arhivirano iz originala 27. 5. 2019. g. Pristupljeno 2007-05-01. 
  30. ^ Xie, Yinming; Qu, Wanlin (2006-11-07). „"文化大革命"中谁保护了故宫 (Who protected the Forbidden City in the Cultural Revolution?)”. CPC Documents (na jeziku: kineski). People Net. Arhivirano iz originala 2. 4. 2019. g. Pristupljeno 2007-07-25. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Zabranjeni grad na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Забрањени_град&oldid=27682214”