За ким звоно звони (film)
| Za kim zvono zvoni | |
|---|---|
 Filmski poster | |
| Izvorni naslov | For Whom the Bell Tolls |
| Režija | Sem Vud |
| Scenario | Dadli Nikols |
| Temelji se na | romanu „Za kim zvono zvoni” Ernesta Hemingveja |
| Glavne uloge | Gari Kuper Ingrid Bergman Akim Tamirof Katina Paksinu |
| Muzika | Viktor Jang |
| Snimatelj | Rej Renahan |
| Godina | 1943. |
| Trajanje | 170 minuta |
| Zemlja |  SAD |
| Jezik | engleski |
| Zarada | 7,1 milona dolara[1] |
| Nagrade | Oskar za najbolju glumicu u sporednoj ulozi |
| IMDb veza | |
„Za kim zvono zvoni“ (engl. For Whom the Bell Tolls) američki je ratni film snimljen 1943. u režiji Sema Vuda. Scenario je napisao Dadli Nikols na osnovu istoimenog romana američkog književnika Ernesta Hemingveja. Gari Kuper je tumačio glavnog protagonistu Roberta Džordana, američkog profesora španskog jezika, koji se nakon izbijanja Španskog građanskog rata kao dobrovoljac priključio republikancima u borbi protiv oružanih snaga Franciska Franka. On zajedno sa grupom španskih gerilaca, među kojima se nalazi i Marija (igra je Ingrid Bergman), pokušava da digne u vazduh strateški važan most, ne bi li zaustavio ujedinjenje Frankove vojske pred predstojeću ofanzivu.
Holivudski studio Paramaunt je platio Hemingveju tadašnjih 150 000 dolara za prava na snimanje filmske adaptacije, što je, u tom trenutku, bila najviša svota novca plaćena nekom piscu za dozvolu da se njegov roman ekranizuje.[2] Hemingvej je insistirao da glavne uloge dobiju Ingrid Bergman i Gari Kuper, pošto je tvrdio da je upravo lik Roberta Džordana oblikovao po ugledu na poznatog američkog glumca. Film je premijerno prikazan 14. jula 1943. u Njujorku. Bio je drugi po gledanosti američki film te godine,[2] delom jer je publiku, s obzirom na tada aktuelni Drugi svetski rat, privukla antifašistička tematika, ali i, za to vreme, još uvek retka fotografija u boji. Film je bio nominovan u devet kategorija za nagradu Oskar, osvojivši Oskara za najbolju glumicu u sporednoj ulozi, koji je pripao debitantskoj grčkoj glumici Katini Paksinui. Muzika koju je za film komponovao Viktor Jang bila je prva filmska muzika koja se mogla kupiti na muzičkoj ploči.[3] Film je bio zabranjen u Španiji, te je u toj zemlji prvi put prikazan tek 1978, tri godine nakon Frankove smrti.[4]
Zaplet filma[uredi | uredi izvor]
Tokom Španskog građanskog rata, Robert Džordan, američki profesor španskog jezika (tumači ga Gari Kuper), bori se u Internacionalnim brigadama protiv oružanih snaga Franciska Franka. Pošto je iskusni detonator dinamita, njegov zadatak je da otputuje iza neprijateljskih redova i uništi strateški važan most uz pomoć lokalnih antifašističkih gerila. Most mora da bude srušen ne bi li se odsekla pristupnica jednog dela neprijateljskih snaga i time odložilo grupisanje fašističke vojske pred predstojeću antifašističku ofanzivu.
Džordan se susreće sa starim gerilcem Anselmom (Vladimir Sokolof). Anselmo odvodi Džordana do grupe republikanskih gerilaca koje predvodi sredovečni muškarac Pablo (Akim Tamirof) i koji bi trebalo da mu pomognu u ostvarenju zadatka. Džordan se zaljubljuje u devojku Mariju (Ingrid Bergman) koja takođe učestvuje kao borac u gerili. Marija je dosta propatila jer su joj na početku rata ubili roditelje a nju grupno silovali pripadnici Falange. Džordanovom planu suprostavlja se Pablo koji odbija da mu pomogne jer smatra da će operacija rušenja mosta dovesti njega i pripadnike gerile u nepotrebnu životnu opasnost. Pablova žena Pilar (Katina Paksinu) ne želi više da njen suprug ostane vođa grupe i daje obećanje Džordanu da će mu gerilci pomoći. Međutim, kada grupa gerilaca pod vođstvom El Sorda (Džozef Kaleja) strada, Pablo uništava dinamit i opremu za detonaciju, nadajući se da će na taj način sprečiti ostvarenje zadatka i dalje stradanje saboraca. Ubrzo će zažaliti zbog ovog čina te će pokajnički pristati da pomogne Džordanu.
Pošto je Pablo uništio opremu za detoniranje, Džordan i Anselmo odlučuju da dinamit aktiviraju koristeći ručnu granatu. Džordan povezuje žicama granate nameravajući da okidače pokrenu iz daljine. Ovaj improvizovani plan je mnogo opasniji po život od prethodnog. Dok gerilski borci - Pablo, Pilar i Marija - stvaraju oružanu diverziju, Džordan i Anselmo postavljaju i aktiviraju eksploziv. Kako velika eksplozija uništava most, deo konstrukcije pada na Anselma i ubija ga. Gerilci pokušavaju da pobegnu na konjima, ali Džordan pada kada ga obori tenkovska paljba. On više ne oseća noge. Svestan je da će u takvom stanju samo usporiti gerilce pri pokušaju bekstva, te se oprašta od njih. Džordan opremljen mitraljezom čeka da mu se fašisti pojave na nišanu. Film se završava tako što Džordan ispaljuje metke na fašiste, a u poslednjem kadru metke ispaljuje direktno u kameru.
Uloge[uredi | uredi izvor]
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Gari Kuper | Robert Džordan |
| Ingrid Bergman | Marija |
| Akim Tamirof | Pablo |
| Arturo de Kordova | Augustin |
| Vladimir Sokolof | Anselmo |
| Mihail Razumni | Rafael |
| Fortunio Bonanova | Fernando |
| Erik Feldari | Andres |
| Viktor Varkoni | Primitivo |
| Džozef Kaleja | El Sordo |
| Katina Paksinu | Pilar |
| Aleksander Granač | Pako |
Radio adaptacija[uredi | uredi izvor]
Gari Kuper, Ingrid Bergman i Akim Tamirof snimili su i radio-dramu Za kim zvono zvoni (1945).
Nagrade i nominacije[uredi | uredi izvor]
16. dodela Oskara[uredi | uredi izvor]
- Osvojen
- Nominacije
- Najbolji film: Paramaunt pikčers
- Najbolji glumac u glavnoj ulozi: Gari Kuper
- Najbolja glumica u glavnoj ulozi: Ingrid Bergman
- Najbolji glumac u sporednoj ulozi: Akim Tamirof
- Najbolja fotogarfija: Rej Renahan
- Najbolja scenografija: Hans Drajer, Haldejn Daglas, Bertram Grejndžer
- Najbolja montaža: Šerman Tod, Džon F. Link Senior
- Najbolja muzika: Viktro Jang
1. dodela Zlatnih globusa[uredi | uredi izvor]
- Osvojen
- Najbolja glumica u sporednoj ulozi: Katina Paksinu
- Najbolji glumac u sporednoj ulozi: Akim Tamirof
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Reid, John (2005). Movies Magnificent: 150 Must-See Cinema Classics. Lulu.com. ISBN 978-1-4116-5067-1.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Za kim zvono zvoni na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- For Whom the Bell Tolls na sajtu AFI (jezik: engleski)
- For Whom the Bell Tolls na sajtu AllMovie (jezik: engleski)
- For Whom the Bell Tolls na sajtu TCM Movie Database (jezik: engleski)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
