Ivan Stojanović
Ivan Stojanović | |
|---|---|
 Ivan Stojanović | |
| Datum rođenja | 17. decembar 1829. |
| Mesto rođenja | Dubrovnik |
| Datum smrti | decembar 1900. |
| Mesto smrti | Dubrovnik |
Dum Ivan (Ivo) Stojanović (5./17. decembra 1829—1900) bio je rimokatolički sveštenik i jedan od najpoznatijih dubrovačkih Srba katolika koji se suprotstavio austrijskoj hrvatizaciji Dubrovčana. Sarađivao je u književnom časopisu „Slovinac”.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Ivan je rođen u Dubrovniku decembra 1829. godine "od čestitih roditelja". Bio je prvenac, između nekoliko braće koji su u mladosti svojoj umrli. Kada je završio gimnaziju i filozofiju, upisali su ga u Zadarsku (katoličku) bogosloviju. Rukopoložen je 1852. godine za katoličkog sveštenika, i postavljen na ostrvo Korčulu. Nakon godinu dana bavljenja tamo, premešten je u Rijeku Dubrovačku, gde će provesti sledećih trideset godina revnosno službujući. Bio je dobar govornik, koga je pastva uvažavala i rado slušala u prepunoj crkvi. Mada su se oko njega zbog srpskog rodoljublja, od strane Hrvata stalno i sve više spletke plele, on je zbog ljudskih vrlina i smernog karaktera napredovao u zvanju. Tako je naimenovan 1883. godine kanonikom dubrovačkim, a 1896. godine postao kanonikom dekanom tj. "prvim kanonikom". Ostao je pritom neustrašivi borac za srpsku misao i vredan srpski književnik.[2] Proživeo je mnogo teških trenutaka i pod stare dane, napadan na ulici i u katedrali, ali je do smrti ostao "vatren i oduševljen Srbin".[3]
U slobodnom vremenu dum Ivan je marljivo proučavao latinske, italijanske i nemačke pesnike, "a prigrlio je i srpsku narodnu književnost". Beležio je sve narodne umotvorine, koje bi čuo u svojoj parohiji. Mnogo je čitao i razmišljao o sudbini svog naroda. Takođe je prevodio neka dela, sa naučenih stranih jezika na srpski. Od srpskih radova (tematike) poznati su: "Luko Mali" - koji je preštampan u Beogradu u "Vojislavljevoj spomenici", zatim "Gospođa Mara", "Ćora" i "Žagarac". Ostalo mu je više dela u rukopisu, komedija i novela, poput komada "Đavo" u tri poglavlja.[4]
U njegovoj knjizi „Dubrovačka književnost” (1900) jasno je isticao da su Dubrovčani bili po veri rimokatolici, ali po jeziku i po poreklu Srbi. Do toga je došao istražujući u dubrovačkim arhivima. Smatrao je da to jedno ne isključuje drugo i da jedno ne smeta jedno drugome. Za procenu jednog naroda po njemu su bili važni samo faktori: jezik, običaji i istorija. Dum Ivan je preveo i jednu značajnu knjigu nemačkog istoričara J. K. Engela „Povijest Dubrovnika” (1900).[5] U knjizi je on objavio i svoj obimni dodatak od oko 200 strana, pod naslovom „Najnovija povijest Dubrovnika”.[4] U njemu je, kao živi svedok, pokazao kako je Austrija od uspostavljanja svoje vlasti na početku 19. veka, živo radila na hrvatizaciji Dubrovnika. On je i lepo video i prikazao da o starim Dubrovčanima ne treba suditi po novim, koji su posledica smišljene austrijske antisrpske politike i kroatizacije.
U drugoj Jugoslaviji za tu knjigu takoreći nije se ni znalo, ili nije smelo da se zna. Dum Ivan Stojanović je, međutim, delovao u duhu modela koji je imao Vuk Karadžić, koji se obično naziva ocem moderne srpske kulture: imao je svest da istorijski pripada srpskom narodu i srpskoj kulturi. Obe Stojanovićeve knjige izdala je posle njegove smrti Srpska dubrovačka omladina. Predvideo je veliki zaborav Dubrovčana o svojoj istoriji, rekavši da će potomci znati istoriju svoje države kao i istoriju Japana.[6] Bosanska vila je pisala o njemu [7]
Ivo je bio visok, suv i neobično živahan čovek; veoma obrazovan ali i duhovit. Mnogo je učinio za dubrovačku srpsku omladinu, koja ga je uzdizala. Kada je Dubrovačka srpska akademska omladina nameravala da 4/17. decembra 1900. godine svečano obeleži njegovu sedamdesetogodišnjicu života, objavljujući i njegovo vredno delo "Dubrovačka književnost", pretekla ih je smrt Ivanova. Priređeno mu je tako igrom sudbine umesto slavlja - tužno opelo.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Srpska društva u Dubrovniku, Saša Nedeljković - Rastko - Sokolska knjižnica
- ^ "Zvezda", Beograd 1900. godine
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 14. septembar 1900. godine
- ^ a b v "Carigradski glasnik", Carigrad 1900. godine
- ^ "Nova iskra", Beograd 1900.
- ^ Srđ. Dubrovnik. 1902.
- ^ Bosanska vila. Sarajevo. 1898.[mrtva veza]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Srđ. Dubrovnik. 1902.
- Ivan Stojanović: Dubrovačka književnost
