Kasnoantički šlemovi iz Berkasova
Kasnoantički šlemovi iz Berkasova predstavljaju dva pozlaćena rimska šlema iz 4. veka pronađena 1955. na lokalitetu Ašman nedaleko od sela Berkasova kod Šida. Deo su zbirke Arheološkog odeljenja Muzeja Vojvodine u Novom Sadu.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Dva rimska šlema iz Berkasova dospela su u Muzej Vojvodine 1955. godine,[1] nakon što ih je, kopajući njivu, pronašla jedna seljanka. Nedugo zatim arheolozi su otkrili da su šlemovi u rimsko doba zakopani u zemlju zajedno sa dva para konjskih žvala i nekoliko srebrnih ukrasnih delova za pojas.
Šlem broj 1 iz Berkasova je najlepši i najraskošniji primerak među poznatim primercima kasnorimskih šlemova. Izuzetnog sjaja, ukrašen umecima od staklene paste koji imitiraju dragi kamen smaragd i poludrago kamenje oniks i kalcedon. Šlemove ovog tipa u to doba nosile su vojskovođe ili vladari.[1]
Manje raskošan šlem iz Berkasova, u literaturi poznat pod nazivom šlem broj 2, poslužio je kao primer za rekonstrukciju šlema iz Jarka. On na sebi nosi natpis VICIT [LIC]INIANA, koji je arheolozima pomogao da ga datuju na početak 4. veka, u vreme kada su se oko rimskog prestola borili budući car Konstantin Veliki i njegov protivnik Licinije. Od 308. godine, kada je Licinije postao avgust, dva cara su vladala zajedno, da bi ubrzo započeli borbu za presto, koja se završila Licinijevim porazom i pogubljenjem. Prema jednom tumačenju, šlemovi su mogli biti zakopani prilikom povlačenja Licinijevih trupa prema Sirmijumu, odnosno posle bitke koja se odigrala kod Cibala (današnjih Vinkovaca). Prema drugom tumačenju, zasnovanom na postojanju kasnije dodatog natpisa na grčkom jeziku, šlem je mogao biti u upotrebi duži period i potom zakopan u bilo kojem trenutku nemirnog 4. veka u rimskoj provinciji Panonija Sekunda, na čijoj teritoriji se nalazi lokalitet.
Uprkos činjenici da su u naučnim krugovima slični nalazi bili poznati i ranije, kasnorimski šlemovi koji pripadaju ovom tipu dobili su naziv po nalazu iz Berkasova.[2]
Učešće na izložbama[uredi | uredi izvor]
Šlemovi iz Berkasova bili su predstavljeni na brojnim domaćim i evropskim izložbama, posvećenim poznom Rimskom carstvu.
Po broju posetilaca od nekoliko miliona ističu se poslednje tri inostrane izložbe na kojima su šlemovi gostovali. U nemačkom gradu Triru je 2007. godine održana izložba posvećena Konstantinu Velikom sa preko hiljadu eksponata iz brojnih evropskih muzeja, među kojima su šlemovi iz Berkasova zauzimali posebno mesto. Kao simboli rimske moći plenili su pažnjom u Muzeju dijeceze i galeriji Tijepolo u Udinama (od novembra 2008. do marta 2009), na izložbi posvećenoj akvilejskom biskupu Hromaciju (388–408) i rimskom gradu Akvileji, koji se nalazio na raskrsnici puteva od Italije ka istočnim delovima Rimskog carstva. Povodom obeležavanja godišnjice Milanskog edikta, šlemovi su tokom 2013. i 2014. godine gostovali u Milanu i rimskom Koloseumu na izložbi Konstantin – 313. godina, Milanski edikt i vreme tolerancije.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Grlica, Mirko, ur. (2010). Koliko se poznajemo: iz istorije nacionalnih zajednica u Vojvodini. Novi Sad: Izvršno veće APV. str. 4.
- ^ a b Velika., Dautova-Ruševljan,. Kasnoantički šlem iz Jarka = Late Roman helmet from Jarak. Vujović, Miroslav. Novi Sad. ISBN 9788687723016. OCLC 829059214.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Manojlović-Marijanski, Mirjana (1964). Kasnorimski šlemovi iz Berkasova. Novi Sad: Vojvođanski muzej u Novom Sadu.