Koba
Koba (šp. Cobá) je veliko arheološko nalazište na Jukatanu u Meksiku iz doba civilizacije Maja. Nalazi se na oko 90 km udaljen od Čičen Ice i oko 40 km zapadno od Karipskog mora. Drugo najbliže mesto na udaljenosti od 44 km je grad Tulum. Po cenzusu iz 2010. godine u okolini arhreološkog nalazišta živi 1.278 stanovnika.[1]
Arheološko nalazište[uredi | uredi izvor]
Arheološko nalazište Koba okružuje dve lagune, veliki broj popločanih staza i puteva kružno vode do centralnih piramida i bivšeg gradskog centra. U samom gradu postoje ostaci puteva koji su izgrađeni od istopljenih krečnjačkih stena sa izuzetno glatkom površinom. U okolini centralnog dela nekadašnjeg grada se nalaze manje građevinske strukture koje zasebno opet predstavljaju manje centre. Ove lokacije se na majanskom jeziku zovu sakbe (sacbe, sacbeob) i do sada ih je otkriveno ukupno pedeset.
Neki od ovih puteva sa različitom nivelacijom vode na istok prema Karibima a najduži pronađeni put, dužine od 100 km vodi do drugog arheološkog nalazišta Jaksune.[2] Do sredine 2011. godine očišćeno je samo pet odsto građevina, među kojima se ističe najviša piramida na Jukatanskom poluostrvu Nohoč Mul (Nohoch Mul) sa visinom od 42 m.[3]
Po procenama, u samom gradu i u okolini je živelo više od 55.000 stanovnika a ostaci grada, samim tim i arheološko nalazište, se prostire na 80 km². Početkom 1. veka ovaj deo Jukatana je bio naseljen stanovništvom koje se bavilo poljoprivredom a najveći deo građevina se procenjuje da je izgrađen tokom Klasičnog perioda u periodu od 500. do 900. godine. Najveći broj pisanih natpisa, hijeroglifa, potiču iz 7. veka. Koba je ostala važan majanski grad sve do 14. veka i dolaska španskih osvajača na ove prostore.[4]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prema arheološkim nalazima Koba je bila naseljena u periodu između 1. veka pre nove ere i 1. veka nove ere. U prilog tome idu ostaci nekih manjih građevina od drveta i ravne platforme koje se nalaze na nalazištu i potiču iz tog perioda a koji je određen preko nađenih keramičkih fragmenata. Posle 1. veka nove ere nalaze se tragovi snažnog rasta populacije i ekonomske moći samog grada. Koba je postala jedno od središta ekonomskog rasta majanske civilizacije.[4]
Između 200. i 600. godine, grad Koba je dominirala ovim delom Jukatana. Ova kontrola je uključivala agrokulturu, puteve, trgovinu i što je bilo najvažnije za opstanak majanskih gradova vodu. Trgovački putevi su prolazili pored podzemnih rezervoara vode.
Koba je održavala bliske kontakte sa ostalim većim majanskim centrima Tikal (Tikal), Zibanče (Dzibanché) i Kalakmul (Calakmul). Ostaci grada takođe pokazuju povezanost sa Tenočtitlanom, pošto dele arhitekturalne sličnosti ko što je platforma (Paintings group) koja je istražena tokom 1999. godine.
Posle 600. godine se pojavljuju novi centri, Puk kultura i Čičen Ica, koji jačaju i time slabe dominaciju grada Kobe kao ekonomskog centra. Novi rast Koba je doživela i u periodu između 12. i 15. veka, kada se podižu nove građevine. Do vremena dolaska Španaca u ove krajeve oko 1550. godine Koba je kao grad bio napušten od strane Maja.
Moderna istraživanja[uredi | uredi izvor]
Za samo ime grada i njegovo postojanje se oduvek znalo, ali arheološko istraživanje i prezervacija postojećih objekata nisu vršena sve do dvadesetih godina 20. veka. U novije vreme ovaj grad je spoment 1841. godine od strane Džon Lojda Stifensa. Ostatak devetnaestog veka je protekao u borbama između starosedelaca maja i pridošlih Evropljana, takozvani Jukatanski rasni rat. Teoberto maler je 1893. godine bio u gradu Koba i napravio je jednu fotografiju ali je nije objavio tako da je i publicitet izostao.
Novu eru otkrivanja grada je započeo Tomas Gan, kada ga je jedan majanski lovac doveo na ovo područje u februaru 1926. godine. Posle ove posete Gan je objavio opis ruina i opis ostataka grada koji je bio zarastao u džunglu. Gan se povezao sa arheolozima koji su već radili na arheološkim iskopinama grada Čičen Ice, koja je poslala ekspediciju na čelu sa Erikom Tompsonom u dva navrata, zadnji je bio 1932. godine. Tompsonov izveštaj je pokrenuo nove arheološke ekspedicije na Kobu i do novih otkrića. Ipak do 2011. godine otkopano je samo 30% ruševina.
Arheološka lokacija je ostala malo istražena, zbog svoje izdvojenosti, sve do 1970-ih kada su počeli da se grade putevi i kada je došlo do razvoja turizma u kraju. Glavni turistički centar je postao Kankun a karipska obala je postala poznata pod imenom Rivijera Maja. Meksički nacionalni institut za antropologiju i istoriju je 1972. godine pod upravom Karlosa Navarete započeo ozbiljno čišćenje nalazišta i potpunu eskavaciju građevina.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ 2010 census tables: INEGI Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. maj 2013), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Vladari Kobe, preliminarno istraživanje, Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Istorija Maja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. jul 2011), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ a b Folan, William J. (1978). „Coba, Quintana Roo, Mexico: An Analysis of a Prehispanic and Contemporary Source of Sascab”. American Antiquity. 43 (1): 79—85. JSTOR 279634. S2CID 163169701. doi:10.2307/279634.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- COBA: A Classic Maya Metropolis. William J. Folan, Ellen R. Kintz, Laraine A. Fletcher. New York: Academic Press, 1983.
- The Ancient Maya. (Third Edition) Stanford University Press, Stanford. 1963
- A Preliminary Study of the Ruins of Coba, Quintana Roo, México. Washington, D.C. Carnegie Institution of Washington, Publication No. 424. 1932
- „Conteo de población y vivienda 2005”. INEGI: Instituto Nacional de Estadística, Geografía e Informática. Arhivirano iz originala 22. 07. 2011. g. Pristupljeno 28. 1. 2010. (jezik: španski)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Koba arheološki nalazi, istorija i slike
- Foto galerijaNaučnog instituta Minesote
- New York Times: Lore Among The Ruins. April 27, 2003
- Vodič za Kobu
- Fotografije
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
