Koga

Koga

Koga (nem. Kogge) je naziv za naoružani jedrenjak koji se razvio na obalama baltičkog mora i Severnom moru u srednjem veku. Kao relativno jeftin brod koji nije zahtevao brojnu posadu, mnogo doprineo procvatu Hanze.

Koge su imale po jedan jarbol i pri vrhu jarbola izviđačko gnezdo. Služile su za prevoz robe, po potrebi i za ratna dejstva.

Ovaj tip broda se razvio iz atlantske nave u XIV veku u trojarbolni jederenjak, širokog brodskog trupa, visokih bokova, sa uzdignutim pramcem i krmom na kojima su bile postavljene platforme za topove. Prednja dva jarbola nosila su krstasta jedra i prostrane okrugle koševe, a krmeni - latinsko jedro. Na pramcu se bio postavljen kosnik koji se upotrebljavalo kao privezište za leta pramčanog jarbola i kao sidrena soha.

Najranije se tip broda pod nazivom „cog“ (kog) pominje u 10. veku na području Rajne u Nemačkoj. Nije izvesno da li je ovaj brod bio prethodnik kasnije koge. Koge same postale su u 12. veku glavni trgovački brodovi baltičkog mora, što će da ostanu do kraja 14. veka. U 15. veku evoluirale su u holk ili hulk i kravel.

Najpoznatije koge gradila je Hanza u XIV i XV veku deplasmana do 800 tona, dužine 40-45 metara, širine 16-17 metara, visine boka do četiri metra. Posada je činilo oko 250 ljudi, a naoružanje je činilo 15 do 20 topova na kaštelima i palubi, od čega je polovina bila kalibra devet i 12 funti, desetak topova za kamene kugle i nekoliko manjih topova smeštenih u koševima i nadgrađima.

U XVI veku pojavile su se koge sa četiri jarbola, od kojih su dva krmena bila opremljena latinskim jedrima. U arhivi grada Libeka iz toga doba pominje se „Der Adler von Lübeck“ dužine od oko 80 metara - verovatno sa kosnikom, naoružan sa 42 topa za gvozdne kugle i 57 kamenjaša. Posada se sastojala od 1075 ljudi, od čega 500 vojnika. Koga isčezava početkom XVII veka pojavom galeona i linijskog broda.

Literatura

• Vojna enciklopedija, Koga
• Boris Prikril, Tri tisuće godina pomorskih ratova, Otokar Keršovani, Opatija, 1985. g.