Kolonija Aden

Colony of Aden مستعمرة عدن Kolonija Aden
Zastava Grb
Geografija
Kontinent		Azija
Regija		Arabijsko poluostrvo
Društvo
Službeni jezik		engleski i arapski
Religija		Islam
Oblik države		Kolonija
Istorija
Događaji
— osnivanje		1. april 1937.
— ukidanje		18. januar 1963.
Zemlje prethodnice i naslednice
Prethodnice:		Naslednice:
	Provincija Aden	Federacija Južne Arabije

Kolonija Aden (arap. مستعمرة عدن) je bila britanska krunska kolonija koja je postojala od 1937. do 1963. Teritorija kolonije Aden se sastojala od svega 194 km² , to je bio sam grad i luka Aden i njegova najbliža okolina.

Prije osnivanja kolonije Aden 1937 godine, Aden je bio dio Britanske Indije (izvorno Provincija Aden pod upravom Predsjedništva Bombaja, kasnije "Provincija glavnog komesara" (Chief Commissioner's province). Nakon preuređenja Britanske Indije 1935. (Government of India Act 1935) Kolonija Aden je izdvojena iz sastava Britanske Indije, te je formirana kao posebna kolonija Ujedinjenog kraljevstva, 1. aprila 1937 godine.

Od 18. januara 1963, kolonija je preuređena u Državu Aden (arap. دولةعدن), koja je ušla u sastav novoosnovane britanske vazalne države Federacije Južne Arabije. Ta Federacija nije dugo trajala, ubrzo je nastala Demokratska Narodna Republika Jemen 30. novembra 1967, taj datum značio je definitivni kraj Kolonije Aden i britanske uloge u njoj.

Nasuprot kolonije Aden, postojala je i druga tvorevina pod imenom Protektorat Aden koji je obuhvatao i teritorije u unutrašnjosti,a čije upravno sjedište se nalazilo u gradu Adenu.

Istorija

Sultan Muhsin bin Fadl iz obližnjeg Sultanata Lahidž ustupio je 1838, Britaniji posed od 194 km² zajedno s lukom Aden. Britanska istočnoindijska kompanija uspjela je isposlovati da se 19. januara 1839. pošalju jedinice britanskih marinaca (Royal Marines) u Aden da zauzmu teritoriju i spriječe daljnje piratske napade protiv britanskih brodova koji su plovili za Indiju.

Od 1937, Aden se odvojio od Britanske Indije i postao zasebna kolonija sa svojim posebnim zakonodavstvom koja je egzistirala od 1937. do 1963. godine.

Pred kraj svog postojanja Kolonija Aden bila je poprište velikih nemira i gerilskih borbi za oslobođenje.

Uprava

Kolonija Aden bila je od izuzetnog interesa za Britansko Carstvo koje je puno ulagalo u nju, zato se puno brže razvijala od svog neposrednog zaleđa, koje je u kulturnom i ekonomskom pogledu zaostajalo stoljećima iza nje. Ustav ove krunske kolonije bio je Poslovnik Savjeta od 28. septembra 1936. koji je u osnovi slijedio uobičajene zakonske smjernice za britanske kolonije.

Aden je bio poznat po tome da se u njemu nisu sprovodili šerijatski zakoni, to je pak izazivalo nezadovoljstvo kod mesnog arapskog stanovništva.

U Koloniji Aden djelovala su tri tijela uprave: Opština Aden, koja je pokrivala gradske četvrti: Tavali, Ma'ala i Krater, Opštinsko Vijeće šeika Otmana i Mali Aden koji je osnovan posljednji kao zasebno tijelo za teritoriju novoizgrađene rafinerije i radničkog naselja uz nju. Sva tri tijela bila su pod ingerencijom Izvršnog vijeća Kolonije kojem je na čelu bio guverner kolonije. Pravosuđe je također bilo potpuno u britanskim rukama. U poređenju s drugim britanskim kolonijama, stupanj lokalne samouprave i sudjelovanja mesnog stanovništva bio je gotovo zanemariv.

Obrazovanje u koloniji je obuhvaćalo svu djecu (dječake i djevojčice) do nižeg srednjoškolskog stupnja. Visoko obrazovanje je omogućeno samo onima koji bi prošli selekciju i dobili stipendije za studije u inostranstvu. Osnovno i srednjoškolsko obrazovanje nižeg stupnja je izvođeno na arapskom, a srednje škole višeg stupnja i privatne škole održavale su nastavu pored arapskog i na engleskom, hindiju pisanim arapskim pismom , hebrejskom i gudžaratiju.

Galerija

• 
  Ulica Adena tokom 1930-ih.
• 
  Luka Aden tokom 1940-ih
• 
  Britanska karta Adena iz 1922.
• 
  Selo Šeik Otman 1935. godine.
• 
  Štab britanske vojske u Adenu 1935.
• 
  Proslava stogodišnjice osvajanja Adena.
• 
  Markica iz 1951.
• 
  Zastava Države Aden od 1963.

Izvori

• Colonial Reports. Aden Report: 1953&1954, HM Stationery Office 1956.
• Paul Dresch. A History of Modern Yemen. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2000.
• R.J. Gavin. Aden Under British Rule: 1839–1967. London: C. Hurst & Company, 1975.
• Gillian King. Imperial Outpost:-Aden: Its Place in British Foreign Policy. Chatham House Essay Series, 1964.
• H. J. Liebensy. Administration and Legal Development in Arabia. Middle East Journal, 1955.
• Tom Little. South Arabia: Arena of Conflict. London: Pall Mall Press, 1968.
• Elizabeth Monroe. Kuwayt and Aden: A Contrast in British Policies. Middle East Journal, 1964.
• E. H. Rawlings. The Importance of Aden. Contemporary Review, 195, 1959.
• Jonathan Walker. Aden Insurgency: The Savage War in South Arabia 1962–67, Spellmount 2004,
• D. C. Watt. Labour Relations and Trade Unionism in Aden: 1952–60. Middle East Journal, 1962.

Spoljašnje veze

• South Arabia and Yemen, 1945-1995