Konstantin Pantelić
 | Jedan korisnik upravo radi na ovom članku. Molimo ostale korisnike da mu dopuste da završi sa radom. Ako imate komentare i pitanja u vezi sa člankom, koristite stranicu za razgovor.
Hvala na strpljenju. Kada radovi budu završeni, ovaj šablon će biti uklonjen. Napomene
|
Konstantin Pantelić (Ruma, 1802 — Donji Tovarnik, 1882)[1] bio je srpski slikar, portretista i ikonopisac. Naslikao je mnoge ikone, posebno za ikonostase, kao i freske za crkve širom Srema, Banata i Bačke.
Biografija
[uredi | uredi izvor]O životu Konstantina Pantelića ne zna se mnogo. Prve podatke za njegovu biografiju dao je njegov savremenik i prijatelj, sveštenik Svetozar Marković, sveštenik ogarski. U tim oskudnim biografskim podacima nazire se slikar cenjen od svojih savremenika ali ubrzo posle smrti zaboravljen.
Konstantin Pantelić rođen je 1802. godine u Rumi, odakle mu potiče i porodica.[2] Osnovnu školu završio je u rodnom gradu. Prve lekcije iz slikarstva dao mu je otac Jovan, manje poznati umetnik, koji je takođe oslikavao ikonostase. Za slikarstvo se ozbiljno zainteresovao još u gimnaziji. Posle gimnazije počinje da radi kao trgovački pomoćnik u Novom Sadu, istovremeno posećujući atelje Arsenija Teodorovića, tada proslavljenog slikara i učitelja slikanja, poznatog po svojim bidermajer portretima.
Nekoliko semestara tokom 1827. i 1828. godine proveo je na bečkoj Akademiji, na odseku za istorijsko slikarstvo, što se kasnije odrazilo na njegovim mnogobrojnim ikonostasima. Godine 1828. obraća se pesniku Lukijanu Mušickom, neospornom autoritetu i duhovnom meceni za materijalnu pomoć, kako bi nasta vio studije, bilo u Italiji ili u Rusiji, ali je nije dobio, uprkos činjenici da je, od nekoliko stotina studenata bečke Akademije tridesetih godina devetnaestog veka, samo njih je nekoliko bilo iz Vojvodine. Zbog toga se Pantelić, kao nedoučeni slikar, vraća u Srem i kao slikar-lutalica ide od sela do sela i od jedne crkvene opštine do druge.
Čim je napustio bečku Akademiju mitropolit Stratimirović pozvao ga je da oslika crkvu u Kulpinu, poručujući mu da je zainteresovan za njegov rad. Poznato je da je mitropolit Stratimirović bio ne samo mecena vojvođanskih slikara s kraja osamnaestog i prve polovine devetnaestog veka, već i pravi znalac i ljubitelj umetnosti. Okupljao je oko sebe najbolje tadašnje slikare, pa je čak 1890. u Sremskim Karlovcima osnovao i Crtačku školu. Rad na ikonostasima Pantelić je usavršavao u radionici Stefana Gavrilovića, sa kojim je i posle školovanja ostao u poslovnim vezama.[3] Dok je bio u Banatu bio je pod izvesnim uticajem Konstantina Danila.[4] Tokom svoje karijere sarađivao je i sa drugim akademskim slikarima, između ostalih sa Nikolom Aleksićem i graverom Markom Konstantinovićem[5] na više narudžbina.
Željan rada, sredstava i slave, Pantelić je ostvario ogromnu produkciju, radeći skoro svake godine po jedan ikonostas sa 40-ak većih i manjih ikona, slikajući usput i portrete svojih savremenika. Oslikao je 18 ikonostasa sa preko 500 ikona. Broj portreta još uvek nije poznat. Ni duboka starost nije ga odvojila ad posla. On 1873. godine slika ikonostas u crkvi u Donjem Tovarniku, gde je i umro 1882. godine.[6]
Slikarski rad
[uredi | uredi izvor]
Konstantin Pantelić oslikao je 18 ikonostasa, na kojima se nalazi više od 500 ikona. Pored toga naslikao je i veliki broj portreta, koji svi još uvek nisu ni identifikovani kao njegovi. Jedan od poznatih je portret Jelenke Herbez, poznate pod nadimkom Mala gospođa, ljubavnice Kneza Miloša.[7]
Pantelić je ostavio dela koja su nesumnjivo dala prilog preobražaj srpskog građanskog društva u Vojvodini na polju kulture, umetnosti i nacionalne svesti, uprkos činjenici da se u mnogome ugledao na umetnost Zapadne Evrope. Jedan je od slikara prve polovine 19. veka koji su uzore nalazili u evropskom, posebno bečkom klasicizmu, bidermajeru i romantizmu. To slikarstvo se oslobodilo zoografskih kanona srednjevekovne tradicije, ali je istovremeno padalo pod uticaj ideja i ostvarenja poniklih na tuđem tlu, u drugoj duhovnoj klimi i sa drugačijim idejnim, ekonomskim i umetničkim nasleđem.
Kao i toliki drugi slikari, njegovi savremenici i on se služio u rešavanju svojih kompozicionih zadataka gravirama drugih, većih umetnika sa strane. Slika meko, toplo i lako, sa glatkim, sjajnim površinama.[6]
Poznatiji radovi
[uredi | uredi izvor]- Ikonostas crkve Svetog Nikole u Bačincima 1831. godine; [8]
- Ikona Svete Trojice u crkvi Svetog Josifa u Čereviću 1835;
- Ikonostas crkve Svetog Đorđa u Banoštoru 1836. godine;
- Pogrebanje Hristovo u Crkvi Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Bačkoj Palanci 1836. godine; [9]
- Ikona Svetog Vendelina u Crkvi Vozdviženja svetog Krsta u Rumi 1841. godine; [10]
- Ikonostas Vaznesenjske crkve u Deču 1848. godine [11]
- Živopis svodova i naosa sibačke crkve Svetog Nikole 1851. godine; [12]
- Ikonostas crkve Svetog Jovana Bogoslova Sremski Mihaljevci 1855. godine; [13]
- Ikonostas crkve Svetog Nikole u Sakulama 1856–1857; [14] [15]
- Prestona ikona Bogorodice u hramu Vaznesenja u Rumi 1860. godine [16]
- Pribor i prestoli Bogojavljenske crkve Srbobran [17]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Slikar Đorđe Krstić 1851 - 1907: Narodni Muzej Beograd, 10. Maja 2001 -. Narodni muzej. 2001. ISBN 9788672690491.
- ^ Zbornik zaštite spomenika kulture: Recueil des travaux sur la protection des monuments historiques. Publicističko-izdavački zavod Jugoslavija. 1967.
- ^ Rad vojvođanskih muzeja. Vojvođanski muzej. 1970.
- ^ Ikone Srema. Zavod za zaštitu spomenika kulture. 2007. ISBN 9788690665525.
- ^ Bulletin Scientifique: Sciences humaines. Section B. Le Conseil. 1972.
- ^ a b Bošnjak, Sreto (11. 10. 1976). „Konstantin Pantelić (Emitovano na programu Radio Beograda, 13. novembra 1964.)” (PDF). Polja. 06: 10—11.
- ^ Andrić, Marija (2013-10-27). „Žene u srpskim ustancima – tajna Jelenke Herbez”. meskalero (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-07-26.
- ^ „Crkva sv. Nikole, Bačinci” (na jeziku: srpski). Académie serbe des sciences et des arts. Pristupljeno 31. 5. 2016.
- ^ „Crkva rođenja sv. Jovana krstitelja, Backa Palanka” (na jeziku: srpski). Serbian Academy of Sciences and Arts. Pristupljeno 2. 6. 2016.
- ^ „Rimokatolička crkva Uzdizanja Časnog Krsta, Ruma”. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Pristupljeno 1. 2. 2013.
- ^ „Srpska Pravoslavna crkva Vaznesenja, Deč”. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Pristupljeno 1. 2. 2013.
- ^ „Pravoslavna crkva, Sibač”. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Pristupljeno 1. 2. 2013.
- ^ „Srpska Pravoslavna crkva Sv. Jovana Bogoslova, Sremski Mihaljevci” (na jeziku: srpski). Serbian Academy of Sciences and Arts. Pristupljeno 31. 5. 2016.
- ^ „Srpska Pravoslavna crkva Sv. Nikole, Sakule” (na jeziku: srpski). Serbian Academy of Sciences and Arts. Pristupljeno 1. 5. 2017.
- ^ „St. Nicholas of Sakule Church” (na jeziku: srpski). Eparchy of Banat. Pristupljeno 1. 5. 2017.
- ^ „Srpska Pravoslavna crkva Sv. Vaznesenja Gospodnjeg, Ruma”. Serbian Academy of Sciences and Arts. Pristupljeno 1. 2. 2013.
- ^ „Srpska Pravoslavna crkva Bogojavljenja, Srbobran” (na jeziku: srpski). Serbian Academy of Sciences and Arts. Pristupljeno 8. 5. 2017.