Косово у повељама српских владара
| Kosovo u poveljama srpskih vladara | |
|---|---|
 Korice knjige Kosovo u poveljama srpskih vladara, 2000. godina | |
| Nastanak i sadržaj | |
| Orig. naslov | Kosovo u poveljama srpskih vladara |
| Autor | urednik Irena Arsić |
| Zemlja | Srbija |
| Jezik | srpski |
| Žanr / vrsta dela | stručna monografija |
| Izdavanje | |
| Datum | 2000. |
| Broj stranica | 207 |
| Klasifikacija | |
| ISBN ? | 86-7492-009-3 ! Nevalidan ISBN |
Kosovo u poveljama srpskih vladara je stručna monografija čiji je urednik Irena Arsić objavljena 2000. godine u izdanju Besjede iz Banja Luke i Ars Libria iz Beograda. Deo uvodnog teksta uz svaku povelju uporedo je na srpskom i engleskom jeziku. Prevod povelja je uradio Dimitrije Bogdanović.[1]
O knjizi[uredi | uredi izvor]
Knjiga Kosovo u poveljama srpskih vladara predstavlja tapiju čiji su Kosovo i Metohija iskazana kroz šesnaest povelja srpskih vladara do kraja 17. veka. Knjiga je za podsećanje, nauk i pamćenje.[2]
Knjiga predstavlja kapitalan poduhvat velike istorijske i dokumentarne vrednosti. Knjiga sadrži povelje kojima srpski vladari daruju manastirima velike posede u oblastima Kosova i Metohije. Prva povelja izdata je 1198. godine, odmah po ustanovljenju srpske vlasti nad tim oblastima koje su do tada bile pod vlašću Vizantije. Izdata je srpskom manastiru Hilandaru, na Svetoj Gori. Kasniji srpski vladari će proširivati hilandarsko vlastelinstvo u prizrenskoj oblasti novim donacijama u predelima Metohije i Kosova, o čemu svedoče odrednice iz dvanaest hilandarskih povelja, koje se nalaze u ovoj knjizi. Dinastije koje su potom dolazile na presto su darovale i druge svetogorske manastire, Lazarevići manastir Pantelejmon, a Brankovići manastir Svetog Pavla, o čemu svedoči šest povelja. Pantelejmonskom poveljom iz 1428. godine završava se ovaj niz dokumenata, kao što se sa njenim izdavačem, despotom Đurđem Brankovićem 1459. godine, simbolično kao i kod prve povelje, okončava samostalni državni život srpskog naroda.[2][3]
Nemanjići su tokom 13. veka imali i svoje zadužbine u Raškoj zemlji. Neke povelje izveštavaju o tome da su s početka 14. veka na Kosovo preneli svoje zadužbine, grobne crkve. Kosovske povelje svedoče o tome da je kosovsko-metohohijska oblast u to vreme bila centar države i njeno geografsko-komunikaciono polazište njenog širenja prema jugu. Tu su gradovi i dvorovi, letnjikovci i zimovnici, tu je središte crkve i vlasti, srpski vladari tu grade crkve za svoja večna boravišta - Milutin Banjsku, Stefan Dečane, Dušan Arhanđele kod Prizrena, a povelje kojim ase osnivaju su najveće i najsvečanije. Bogato daruju stara episkopska sedišta, Ljevišku u Prizrenu, Gračanicu na Kosovu i tih pet povelja donose u celosti i čine srž ove knjige.[2]
U knjizi Kosovo u poveljama srpskih vladara svi podaci koje povelje sadrže su autentični i dokumentovani. One sadrže i zakonske odredbe za život i rad na ogromnim vlastelinstvima, svedočeći o skladno uređenoj državi. Povelje koje se nalaze u ovoj knjizi su pisane srpskim jezikom, kao takve predstavljaju izvor podataka, pravnih, geografskih, etničkih, demografskih, dok u svojim opštim delovima, ekspozicima i arengama, pisanim klasičnim književnim jezikom, srpskoslovenskim, pripadaju visokoj literaturi i istoriografiji.[2]
Među poveljama, tapijama srpskog naroda koje dokazuju čija je zapravo zemlja na Kosovu i Metohiji nalaze se Žička povelja Stefana Prvovenčanog, Hilandarska povelja kralja Dragutina, Povelja Svetog Nikole u Hvosnu, Hilandarska povelja kralja Milutina, Svetostefanska povelja, Gračanička povelja, Prizrenska povelja, Povelje kneginje Milice, Povelje kneza Lazara. Kao potpisnici i izdavači povelja su i car Dušan, Đurađ Branković, despot Stefan Lazarević, Mara Branković.[2][3]
Sadržaj[uredi | uredi izvor]
Izvod iz sadržaja:[3]
- Uvod
- Iz Hilandarske povelje Simeona Nemanje 1198.
- Iz Hilandarske povelje Stefana Prvovenčanog 1200/02.
- Iz Žičke povelje Stefana Prvovenčanog oko 1220.
- Iz Hilandarske povelje Kralja Dragutina 1276/81.
- Povelja Svetog Nikole u Hvosnu 1276/77.
- Iz Hilandarske povelje Kralja Milutina 1282 (?)
- Svetostefanska povelja 1314/16.
- Gračanička povelja 1321.
- Prizrenska povelja 1326.
- Iz Hilandarske povelje Stefana Dečanskog 1327, jula 9.
- Dečanska povelja 1330. (posle jula 28)-1331.
- Iz povelje o Crkvi svetog Nikole Dobruškog oko 1332.
- Iz Dušanove Koriške povelje starcu Grigoriju oko 1343.
- Arhanđelska povelja 1347-48.
- Iz Dušanove povelje Hilandarskom pirgu oko 1331.
- Iz Karejske povelje Cara Dušana 1348.
- Iz opšte Hilandarske povelje Cara Dušana 1348.
- Iz Hilandarske povelje Cara Dušana pre 1355, maja 2.
- Iz Dušanove povelje o Svetom Nikoli Dobruškom pre 1355.
- Iz Hilandarske bolničke povelje kneza Lazara 1379.
- Iz Pantalejmonske povelje kneza Lazara 1380/81.
- Iz Pantalejmonske povelje kneza Lazara 1380/81
- Iz Pantalejmonske povelje kneginje Milice 1395.
- Dečanska povelja kneginje Milice 1397.
- Iz povelje kneginje Milice Hilandarskom pirgu 1394-1402.
- Iz povelje gospođe Mare Branković Hilandaru 1406.
- Iz Svetopavljenske povelje Brankovića 1410.
- Iz Svetopavljenske povelje Brankovića 1413.
- Iz Svetopavljovske povelje Despota Stefana 1411.
- Iz Svetopavljovske povelje Brankovića druge 1419.
- Iz Pantelejmonske povelje Đurđa Brankovića oko 1428.
- Vodovođa prezvintera Hadži-Jovana u Dečanima 1613.
