Kočanska kotlina

Mapa Kočanske kotline

Kočanska kotlina je dolina duž reke Bregalnice u istočnom delu Severne Makedonije. Nalazi se na geografskoj širini od 41° i 55' i geografskoj dužini od 22° i 25'. Ona obuhvata površinu od 1020 km² i proteže se sa obe strane Bregalnice u pravcu zapad-jugozapad ka sever-severoistok, dužine od 26 km. Dno doline, t. j. njen ravni deo obuhvata površinu od 115 km². Najniža tačka nalazi se u zapadnom delu, kod ušća Zletovske reke u Bregalnici, na nadmorskoj visini od 290 metara. Prema istoku se ravnica postepeno uzdiže, tako da se na ušću reke Osojnica nalazi na nadmorskoj visini od 330 metara. Razlika od najnižeg do najvišeg dela polja je 40 metara.

Za neke delove Kočanske kotline postoje posebni nazivi. Tako, srednji deo je poznat kao Kočansko polje (ili samo Kočansko), jugoistočni kao Viničko, a zapadni kao Zletovica. Teritorija oko veһih sela naziva se: Orizarsko, Istibanjsko, Zrnovsko, Obleševsko itd.

Kotlina ima reljefne pogodnosti i izvanrednog plodnog zemljišta, koje, zajedno sa dostupnom hidrografskom mrežom omogućava prirodno kretanje vode i omogućava vegetaciju žita, naročito pirinča.

Istorija

Kočanska kotlina na sumraku

Prema dosadašnjim ispitivanjima, došlo je do naučnih saznanja da je kotlina nastala tektonskim putem. Ključan značaj za današnju formu i reljefnu strukturu odigrali su tektonski pomaci koji su se desili pre srednjeg oligocena. Tada je došlo do spuštanje zemljišta između dve rasedne linije, i to jedna sa severa, Osogovska, i druga sa južne, Plačkovičke strane. Pri kraju miocena i početkom pliocena, dolina je preplavljena od slatkovodnog jezera koje, zajedno sa drugim susednim jezerima, je stvorilo poznatog, u geomorfološkoj literaturi, Srednovardarskog jezera. Dubina ovog Kočanskog pliocenog jezera je bila preko 500 metara.

Istekom jezera prema dolini Vardara došlo je do sušenja i Kočanskog jezera. Tada je počela fluvijalna faza razvoja reljefa i formiranje fluvijalnih oblika reljefa. Zasecanje korita reke Bregalnica dovelo je do formiranja rečnih terasa koje su najuočljivije na ulazu i izlazu Bregalnice u Kočanskoj kotlini.

Struktura kotline sa svojim upečatljivim seizmičkim pukotinama, čini je prilično aktivnom, sa potencijalom od 8-9° prema Merkalijevoj seizmičkoj skali.

Klima

Srednja prosečna godišnja temperatura vazduha je 13 °C, čime se Kočanska kotlina svrstava u redu toplih kotlina u Severnoj Makedoniji. Ona ima sličnu temperaturu vazduha kao i u kotlini Velesa i Strumice. Dolina je bogata termalnim izvorima, od kojih su karakterističniji oni kod sela Istibanja, Dolni Podlog, Banja i Krupište. Kod sela Dolni Podlog sada se koriste dve bušotine od 35 i 460 metara, sa kapacitetom od 300l/sek. i temperaturom između 70-80 °C. Lekovitost termalne vode iz basena Kočanske kotline je identična sa termalnom vodom iz Negorske banje, kod Đevđelije.