Kušiti
Kušiti, zbirno ime za mnogobrojne narode afroazijske (bivše semitskohamitske) etnolingvitičke porodice. Kušiti žive na velikom području u nekoliko istočnoafričkih država: Etiopija, Eritreja, Džibuti, Somalija, Kenija, Tanzanija i Sudan i Egipat. Jezici koje govore ovi narodi se takođe zove kušitski jezici.
Rana istorija
[uredi | uredi izvor]Kušiti spadaju u najstarije stanovništvo u dolini Nila. Njihovo ime izvedeno je od reči kuš (=crn) koje u Bibliji označava Hamovog sina i zemlju južno od Egipta, odnosno Nubiju i Abisiniju. Kraljevstvo Kuš javlja se još 2500 godina pre nove ere sa središtem u Kermi. Kušiti su narednih godina ratovali sa Egipćanima i drugim narodima (Asircima). Konačnu propast nagovestilo je preseljenje kraljevskog dvora iz Napate u Merou. Ovome je prethodio 591 pr. n. e. napad egipatskog kralja Psametika Drugog na Kuš i uništenju Napate, pa se Aspelta oko 580. preseli u Merou. Zadnji udarac zadaje im Rim 23. n. e. kada je Napata opljačkana. Kušovi potomci Kušiti danas su podeljeni na brojne narode.
Podela
[uredi | uredi izvor]A) Srednji Kušiti:
- Avi, Etiopija, govore jezikom aungi. 397,491 (popis, 1998)
- Bilen, Eritreja, 70,000 (1995).
- Hamir, Etiopija, govore jezkom hamtanga, 158,231 (popis 1998)
- Kunfal, srodnia Avijima, Etiopija, zapadano od jezera Tana. 2,000 (2000 M. Brenzinger)
B) Istočni Kušiti
- Afar ili Danakil, Etiopija, Džibuti. 1.439.367.
- Ajuran 45.000,
- Alaba, Etiopija, 125,900 (1998)
- Arbore, Etiopija 6,559 (1998)
- Baizo, Etiopija, 3,260 (1994, M. Brenzinger)
- Boni, 3,500 (1994), Kenija
- Burdži, Etiopija, 46,565 (1998)
- Busa, Etiopija, 9,207 (popis, 1998)
- Dasanač, Etiopija, 32,099 (1998)
- Diraša, Etiopija, 54,354 (1998)
- El Molo, Kenija, 400 (2000 M. Brenzinger).
- Oromo, Etiopija, Kenija, Somalija, 30 miliona
- Gare, Kenija, 136,000
- Gavada, Etiopija. 33,971 (popis, 1998)
- Gedeo, Etiopija, 639,905 (1998)
- Adea, Etiopija, 927,933 (1998)
- Kambata 621,407 (1998)
- Konso, Etiopija, 153,419 (1998 popis)
- Libido, Etiopija, 38,096 (1998)
- Orma 78.000,
- Rendile, Kenija, 32,000 (1994 I. Larsen BTL)
- Saho, Eritreja i Etiopija, 202,759.
- Sidamo, Etiopija, 1.842.314 (1998)
- Somalci, Somalija, Džibuti, Kenija, 15 miliona
- Camai, u regiji Omo, Etiopija; 9,702 (popis, 1998)
- Jaku, Kenija, 250 (1983).
C) Severni Kušiti
- Bedža, Sudan, Eritreja, Egipat 1.178.000.
D) Južni Kušiti
- Asa, Tanzanija
- Burungi 13.000 (2002), Tanzanija.
- Dahalo, Kenija, 400
- Goroa, Tanzanija
- Iraku, Tanzanija, 462,000 (2001 Johnstone and Mandryk).
- Vasi, Tanzanija, 30,000 (2001 Kiessling).
Etnografija
[uredi | uredi izvor]Uglavnom su pastiri i nomadi. Posebno se ističu zbog posebnih obeležja Elmolo, jer su ribari, i pleme Dasenič po svojim frizurama i perjanicama od nojevog perja.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Ehret, C, Cushites and Highland and Plains Nilotes to AD 1800, Zamani: A Survey of East African History, East African Publishing House, Nairobi, 1968.
