Pređi na sadržaj

Leto

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte Leto (višeznačna odrednica).
Godišnje doba
Polje tokom leta u Belgiji
Severna umerena zona
Astronomska sezona21. jun — 23. septembar
Meteorološka sezona1. jun — 30. avgust
Solarna sezona1. maj — 31. jul
Južna umerena zona
Astronomska sezona22. decembar — 21. mart
Meteorološka sezona1. decembar —28. februar
Solarna sezona1. novembar — 31. januar
Leto
Proleće Jesen
Zima

Leto (ijek. ljeto) najtoplije je godišnje doba. Dolazi nakon proleća, a pre jeseni. Na letnji solsticij (letnja dugodnevica), obdanica je najduža, a noć je najkraća. Dužina obdanice smanjuje se kako vreme odmiče nakon solsticija. Datum početka leta varira u zavisnosti od klime, tradicije i kulture. Kada je leto na severnoj hemisferi, onda je zima na južnoj, i obrnuto. Na severnoj polulopti, leto traje delom juna, ceo jul, avgust i delom septembra, a na južnoj delom decembra, ceo januar, februar i delom marta.

Godišnje sezone

[uredi | uredi izvor]
Za više informacija pogledajte: Godišnje doba

Sa astronomskog stanovišta, ravnodnevice i solsticiji bi bile sredina odgovarajućih godišnjih doba,[1][2] ali se ponekad astronomsko leto definiše tako da počinje pri solsticiju, vreme najveće osunčanosti, koje se često poistovećuje sa 21. danom juna ili decembra. Po solarnom računanju, leto umesto toga počinje prvog maja, a letnji solsticij je sredina leta. Promenljivo sezonsko zaostajanje znači da se meteorološki centar sezone, koji se zasniva na prosečnim temperaturnim obrascima, javlja nekoliko nedelja nakon vremena maksimalne insolacije.[3]

Meteorološka konvencija treba da definiše leto kao mesece jun, jul i avgust na severnoj hemisferi i mesece decembar, januar i februar na južnoj hemisferi.[4][5] Prema meteorološkim definicijama, sva godišnja doba su proizvoljno podešena da počinju na početku kalendarskog meseca i završavaju se na kraju meseca.[4] Ova meteorološka definicija leta je takođe u skladu sa uobičajenim pojmom leta kao sezone sa najdužim (i najtoplijim) danima u godini, u kojoj preovladava dnevna svetlost.

Sredinom leta sunce se može pojaviti čak i u ponoć na severnoj hemisferi. Slika ponoćnog sunca u Inariju, Finska.

Dani nastavljaju da se produžavaju od ravnodnevice do solsticija, a letnji dani se progresivno skraćuju nakon solsticija, tako da meteorološko leto obuhvata povećanje do najdužeg dana i smanjenje nakon toga, pri čemu leto ima mnogo više sati dnevne svetlosti nego proleće. Računajući samo po satima dnevne svetlosti, letnji solsticij označava sredinu, a ne početak godišnjih doba. Sredina leta se odvija tokom najkraće noći u godini, a to je letnji solsticij, ili obližnji datum koji varira u zavisnosti od tradicije.

Tamo gde je sezonsko kašnjenje od pola sezone ili više uobičajeno, računanje na osnovu astronomskih markera se pomera za pola sezone.[6] Po ovom metodu, u Severnoj Americi, leto je period od letnjeg solsticija (obično 20. ili 21. juna na severnoj hemisferi) do jesenje ravnodnevice.[7][8][9]

Pošto je temperaturno zaostajanje kraće na okeanskoj umerenoj južnoj hemisferi,[10] većina zemalja u ovom regionu koristi meteorološku definiciju sa letom koje počinje 1. decembra i završava se poslednjeg dana februara.[11][12]

Vremenske prilike

[uredi | uredi izvor]
Oluja sa grmljavinom tokom vlažne sezone noću u Darvinu, Severna teritorija, Australija.

Leto se tradicionalno povezuje sa vrelim ili toplim vremenom. U mediteranskoj klimi, takođe je povezano sa suvim vremenom, dok je na drugim mestima (naročito u istočnoj Aziji zbog monsuna) povezano sa kišnim vremenom. Vlažna sezona je glavni period rasta vegetacije u okviru klimatskog režima savane.[13] Tamo gde je vlažna sezona povezana sa sezonskim promenama preovlađujućih vetrova, to je poznato kao monsun.[14]

Slika uragana Lester od kraja avgusta 1992.

Na severnom Atlantskom okeanu, posebna sezona tropskih ciklona se javlja od 1. juna do 30. novembra.[15] Statistički vrhunac sezone uragana na Atlantiku je 10. septembar. Severoistočni Pacifik ima širi period aktivnosti, ali je u sličnom vremenskom okviru kao i Atlantik.[16] Severozapadni Pacifik doživljava tropske ciklone tokom cele godine, sa minimumom u februaru i martu i vrhuncem početkom septembra. U severnoindijskom basenu, oluje su najčešće od aprila do decembra, sa vrhuncem u maju i novembru.[15] Na južnoj hemisferi, sezona tropskih ciklona traje od početka novembra do kraja aprila sa vrhuncem od sredine februara do početka marta.[15][17]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Ball, Sir Robert S (1900). Elements of Astronomy. London: The MacMillan Company. str. 52. ISBN 978-1-4400-5323-8. 
  2. ^ Heck, Andre (2006). Organizations and strategies in Astronomy. 7. Springer. str. 14. ISBN 978-1-4020-5300-9. 
  3. ^ Cecil Adams (1983-03-11). „Is it true summer in Ireland starts May 1?”. The Straight Dope. Arhivirano iz originala 30. 8. 2011. g. Pristupljeno 2011-09-27. 
  4. ^ a b Meteorological Glossary. London: HMSO. 1991. str. 260. ISBN 978-0-11-400363-0. 
  5. ^ "Professor Paul Hardaker answers questions on meteorological forecasting" Arhivirano 2 februar 2017 na sajtu Wayback Machine. Royal Geographical Society.
  6. ^ Driscol, D. M.; Rice, P. B.; Fong, J. M. Y. (1994). „Spatial variation of climatic aspects of temperature: Interdiurnal variability and lag”. International Journal of Climatology. 14 (9): 1001. Bibcode:1994IJCli..14.1001D. doi:10.1002/joc.3370140905. 
  7. ^ „First day of summer worth celebrating”. JSOnline. Arhivirano iz originala 13. 7. 2011. g. Pristupljeno 2011-09-27. 
  8. ^ „Father's Day is first day of summer”. Fox11online.com. 2009-06-19. Arhivirano iz originala 17. 9. 2011. g. Pristupljeno 2011-09-27. 
  9. ^ „Summer Solstice”. Eric Weisstein's World of Astronomy. Scienceworld.wolfram.com. Pristupljeno 2011-09-27. 
  10. ^ Gabler, Robert E.; Petersen, James F.; Trapasso, L. Michael; Sack, Dorothy (2008). Physical Geography. Belmont, California: Cengage Learning. str. 107. ISBN 0495555061. 
  11. ^ Williams, Jack (2005-02-22). „Answers: When do the seasons begin”. Usatoday.Com. Arhivirano iz originala 27. 1. 2012. g. Pristupljeno 2011-09-27. 
  12. ^ „Bureau of Meteorology”. Bom.gov.au. 2011-03-11. Arhivirano iz originala 12. 9. 2017. g. Pristupljeno 2011-09-27. 
  13. ^ Charles Darwin University (2009). Characteristics of tropical savannas. Arhivirano 17 februar 2009 na sajtu Wayback Machine Charles Darwin University. Retrieved on 27 December 2008.
  14. ^ Glossary of Meteorology (2009). Monsoon. Arhivirano 22 mart 2008 na sajtu Wayback Machine American Meteorological Society. Retrieved 16 January 2009.
  15. ^ a b v Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory, Hurricane Research Division. „Frequently Asked Questions: When is hurricane season?”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Arhivirano iz originala 18. 7. 2006. g. Pristupljeno 25. 7. 2014. 
  16. ^ McAdie, Colin (10. 5. 2007). „Tropical Cyclone Climatology”. National Hurricane Center. Arhivirano iz originala 6. 5. 2010. g. Pristupljeno 9. 6. 2007. 
  17. ^ „Tropical Cyclone Operational Plan for the Southeastern Indian Ocean and the South Pacific Oceans” (PDF). World Meteorological Organization. 10. 3. 2009. Arhivirano (PDF) iz originala 25. 3. 2009. g. Pristupljeno 6. 5. 2009. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Лето&oldid=28426970”