Manastir Sveti Atanasije u selu Žurče
| Manastir Sveti Atanasije u selu Žurče | |
|---|---|
 Žurčevski manastir | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Makedonska pravoslavna crkva — Ohridska arhiepiskopija |
| Posvećen | Sveti Atanasije |
| Država |  Severna Makedonija |
Žurčevski manastir je srednjovekovni manastir u oblasti Železnika u jugozapadnom delu Severne Makedonije.[1] Manastir se nalazi u blizini sela Žurče, otuda i ime. Do njega vodi asfaltni put dužine 3 km od sela.[2]
Nekada je u manastiru bila razvijena prosvetna i književna delatnost, tako da je postojala biblioteka u kojoj se stvarala bogoslužbena literatura, a biblioteka je imala i ulogu škole.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvobitna manastirska crkva podignuta je 1121. ili 1122. godine.[3] ili 1122. godine. Poznato je da crkvu nikada nisu zapalile osmanske vlasti. U današnjem obliku podignuta je i oslikana 1617. godine, dok je priprata na zapadu proširena i oslikana 1622. godine. U prvim decenijama 19. veka u okviru manastira izgrađeni su konaci. Međutim, oni su porušeni 1895. godine, a oko 1900. godine manastir je potpuno napušten. Novi konaci su izgrađeni posle Prvog svetskog rata i danas su u dobrom stanju.
Objekti[uredi | uredi izvor]
Osnovni podaci o istoriji manastirske crkve posvećene Svetom Atanasiju nalaze se u oba sačuvana natpisa. Prvi je ispisan iznad ulaznih vrata i iz njega se saznaje da je današnja crkva podignuta 1617. godine za vreme igumana i jeromonaha Josifa, a kao ktitor se pominje Petko Velov iz Bitolja. Natpis takođe pokazuje da je oslikavanje crkve počelo u maju, a završeno u avgustu 1617. godine. Drugi natpis je veoma obiman i ispisan je u otvorenom tremu oko kupole. Poznato je da je trem obnovljen i živopisan 1622. godine, trudom igumana i eromonaha Venetića, kao i pravoslavnih hrišćana.
Crkva je jednobrodna građevina pravougaone osnove, sa petougaonom apsidom u zadnjem delu okrenutom ka istoku. Objekat je polulučno zasveden i jedini ulaz je frontalno okrenut prema zapadu. Ispred ulaza je otvoreni trem zasvođen slepom kupolom postavljenom na četiri drvena stuba. Drveni stubovi su međusobno povezani polukružnim lukovima, a prelaz sa kvadratne na kružnu osnovu kupole izveden je uz pomoć privesaka. Ovako proširen trem je jedinstven u regionu Demir Hisara, a čini hram retkost i šire.[4]
Živopis ima značajno mesto u razvoju srpskog poznijeg crkvenog slikarstva Pored likova i kompozicija tipičnih za mnoge crkve kraja 16. i početka 17. veka (Bogorodice Orante, koja ima na grudima srcast medaljon sa malim Hristom, Lestvica Jakovljevih, i raznobojnih medaljona na cvetnom pozadini i sl.), nalaze se, na lucima koji vezuju stubove, i likovi naših nacionalnih svetaca: Prohora Pčinjskog, Joakima Sarandaporskog, Gavrila Lesnovskog, Jovana Rilskog, Simeona Nemanje i Svetog Save (likovi idu redom od severnog dela zapadnog luka oko trema, samo su na istomnom luku Lestvice Jakovljeve).[5]
Konaci[uredi | uredi izvor]
Konaci su verovatno podignuti u prvim decenijama 19. veka. U to vreme u njima je radila biblioteka koju su sveštenici koristili za pisanje, prevođenje i stvaranje bogoslužbenih dela. Biblioteka je korišćena i kao škola, u kojoj su se školovali đaci iz sela Žurče i okolnih sela. Iz biblioteke je sačuvan manji broj rukopisa i knjiga, od kojih su najstarija Apostolska čitanja objavljena u Carigradu 1870. i Oktobarski minaret objavljen u Kijevu 1891. godine.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Jelena Pavlovska, Nataša Niќiforoviќ i Ognen Kocevski. Karta na verski objekti vo Makedonija. Skoplje: Komisija za odnosi vo verskite zaednici i religioznite grupi Menora. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ^ Tasevska, Daniela (2019). „FILOSOFIЯ NA OBRAZOVATELNIЯ PODHOD „OBUČENIE V PRAVA NA DETETO””. BALKANSKE SINTEZE (1): 19—29. ISSN 2406-1190. doi:10.46630/bs.1.2019.02.
- ^ Manastir Sv. Atanasij Aleksandriski kaj Žurče Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. avgust 2016), oficijalno mrežno mesto na Opština Demir Hisar.
- ^ Ḱornakov, Dimitar (1991). Makedonski manastiri. Niko P. Tozi. Skopje: Matica makedonska. ISBN 9989-48-558-5. OCLC 469935586.
- ^ „PERIODICA”. periodica.fzf.ukim.edu.mk. Pristupljeno 2022-06-03.