Masakr u Skeli
Masakr u Skeli se odnosi na nemačko masovno streljanje stanovništva sela Skela kod Obrenovca 15. avgusta 1941. godine.
14. avgusta 1941. godine, tokom ustanka u Srbiji, borci Posavskog partizanskog odreda ubili su nemačkog komandanta grada Šapca i njegovu oružanu pratnju. Dan kasnije, Nemci su za odmazdu streljali 56 ljudi iz Beograda i Skele, selo Skelu spalili.
Za vreme Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, selo Skela je bilo prvo mesto koje je bilo žrtva nemačke kaznene ekspedicije.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
U toku jula i avgusta, 1941. godine u Srbiji izbio ustanak protiv okupatora, a jedna od prvih ustaničkih akcija izvedena je u noći 11/12. jul u Skeli, svega nekoliko dana po zvaničnom izbijanju ustanka (7. jul). Tada je deo Kosmajsko-posavskog partizanskog odreda upao u selo, napao i razoružao žandarmerijsku stanicu i prekinuo tt linije između Obrenovca i Lajkovca. Diverzije, sabotaže i druge akcije usmerene protiv okupatora na teritoriji čitave Srbije bile sve češće, zbog čega su Nemci odlučili da pooštre kaznene mere protiv svih antinemačkih elemenata. Dana 14. avgusta delovi Posavskog partizanskog odreda, su u blizini Skele naišli na putnički automobil u kome su se nalazili Nemci — jedan oficir i trojica podoficira.[1] Nemce su ubili, a automobil zapalili.
Nemačke okupacione vlasti, predvođene vojnim komandantom u Srbiji Hajnrihom Dankelmanom, su odlučile da posle ovog ubista, a u cilju zaplašivanja stanovništva i sprečavanja sličnih protivokupatorskih akcija, izvrše odmazdu. U selo je poslata kaznena ekspedicija — spaljeno je oko 350 kuća i streljano 67 talaca. Među streljanima bilo je 15 meštana Skele, a ostala 42 taoca su bila dovedena iz Beograda — iz Banjičkog logora i zatvora Specijalne policije.[1] Posle streljanja tela ubijenih su bila obešena i ostavljena da vise ceo dan.
Vest o odmazdi u selu Skela, radi zastrašivanja stanovništva je objavljena putem radija i novina, a bio je štampan i poseban plakat. Plakatom sa krupnim slovima stanovništo Beograda, ali i drugih mesta u Srbiji je bilo obavešteno o ovoj zločinačkoj akciji. Jedan primerak ovog plakata o spaljivanju sela Skele izložen je u stalnoj postavci Vojnog muzeja u Beogradu.
Svega dva dana posle zločina u Skeli, nemački okupator je 17. avgusta u Beogradu na Terazijama obesio petoricu ustanika. Iako su ove akcije vršene u cilju zastrašivanja stanovništa i sprečavanja antiokupatorskih akcija, do toga nije došlo, pa je 10. oktobra 1941. godine opunomoćeni komandujući general u Srbiji Franc Beme izdao naredbu kojom se propisuje streljanje 100 talaca za jednog ubijenog, a 50 za ranjenog nemačkog vojnika.
Spomenik streljanim taocima[uredi | uredi izvor]
Novembra 1951. godine, u selu je podignut „Spomenik streljanim taocima“, a njegov autor bio je vajar Božidar Obradović. Ovaj spomenik je u obliku sarkofaga ukrašenog reljefima u bronzi, koji predstavljaju borbu i streljanje talaca.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Marjanović 1984, str. 221.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Marjanović, Jovan (1984). Beograd u ratu i revoluciji. I. Beograd.
