Međuopštinski istorijski arhiv Čačak
| Međuopštinski istorijski arhiv Čačak | |
|---|---|
 Zgrada starog Okružnog načelstva | |
| Lokacija | Čačak Srbija |
| Vrsta | arhiv |
| Direktor | Lela Pavlović |
| Adresa | Gospodar Jovanova br. 2 |
| Veb-sajt | https://arhivcacak.org.rs/ |
Međuopštinski istorijski arhiv Čačak je ustanova kulture koja ima zadatak da brine o arhivskoj građi i registratorskom materijalu na teritoriji opština Čačak, Gornji Milanovac i Lučani. Stručno je povezan sa matičnom kućom Arhiva Srbije.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Do osnivanja ustanove, arhivska građa na području je bila izložena masovnom uništenju, uzroci su bili različiti i mnogobrojni kao i česti ratovi i okupacije. U odsustvu organizovane zaštite arhivske građe koja je na ovom području trajala do 1948. godine, nestala su skoro sva značajna dokumenta iz 19. veka zbog čega raspolažu sa veoma malom količinom građe iz tog perioda.[2] Nekoliko najstarijih dokumenata koji se odnose na početak 19. veka su sačuvani samo zbog retkih pojedinaca koji su ih sačuvali. Organizovana zaštita arhivske građe na području ove ustanove počinje 22. aprila 1948. kada je osnovano Arhivsko središte u Čačku.[2] Teritorijalna nadležnost ustanove u osnivanju se prostirala na srezove ljubićko – trnavski, dragačevski, žički, takovski, ljiški, moravički i studenički.[2] Prvi rukovodilac ustanove je bila Margita Radović, profesor čačanske gimnazije. Od osnivanja ustanova je nosila nazive Arhivsko središte od 1948. do 1955, Gradska državna arhiva od 1955. do 1956, Istorijski arhiv od 1956. do 1977, od 1977. do 2011. Međuopštinski istorijski arhiv za opštine Čačak, Gornji Milanovac i Lučani, poslednja promena je izvršena 2011. u Međuopštinski istorijski arhiv za grad Čačak i opštine Gornji Milanovac i Lučani.[2] U skladu sa administrativno – teritorijalnim promenama je vršen prenos prava i dužnosti osnivača, kao i nadzor nad radom arhiva, vršili su ih Narodni odbor opštine Čačak, Narodni odbor sreza Čačak, Skupština sreza Kraljevo i Skupština opštine Čačak. Od polovine 1977. do početka devedesetih godina, pravo i dužnosti osnivača zajednički su vršile opštine Čačak, Gornji Milanovac i Lučani.[2] Početkom devedesetih do 2003. pravo je imalo Ministarstvo za kulturu Republike Srbije, a od 2003. su sva osnivačka prava preneta na Skupštinu opštine Čačak, a time i obaveza finansiranja delatnosti ustanove.[2] Godine 2006. Skupštine Čačka, Gornjeg Milanovca i Lučana su donele istovetnu Odluku o organizovanju ustanove. Potpisivanjem ugovora 2007. su preuzele pravo i obavezu osnivača da finansiraju rad i program ustanove u razmeri 70% grad Čačak, 20% Gornji Milanovac i 10% Lučani. Arhiv je smešten u zgradi bivšeg Načelstva okruga čačanskog, koja je podignuta 1877. godine, u ulici Gospodar Jovanova 2.[2] U prizemlju zgrade su depoi sa arhivskom građom, a na spratu radne prostorije, biblioteka sa čitaonicom, fotolaboratorija i galerija arhiva. Zgrada u kojoj je smešten arhiv je proglašena za kulturno dobro velikog značaja 11. februara 1974.[2] Od osnivanja ustanove do danas zaštitu arhivske građe na ovom području je vršilo 41 stručno osposobljenih radnika. Trenutno arhiv u Čačku ima petnaest stalno zaposlenih radnika od toga direktora sa zvanjem arhivski savetnik, dva arhivska savetnika, tri viša arhivista, jedan arhivista, jedan viši arhivski pomoćnik prve vrste, jedan viši arhivski pomoćnik, jedan majstor fotografije sa svetskim zvanjem AFIAP, dva arhivska pomoćnika, jedan ekonomski tehničar i dva pomoćna radnika. Za svoj doprinos u razvoju arhivistike, Arhiv u Čačku je dobio najviše priznanje iz te oblasti, nagradu „Danica Gavrilović” 1988. i „Zlatna arhiva” 2004.[2] Za svoju izdavačku delatnost je dva puta dobijao nagradu iz fonda Đurđa Jelenića za izdavački poduhvat godine u oblasti arhivistike i istorije, nagradu Danica Marković za izdavački poduhvat godine među čačanskim izdavačima 2007 i 2010.[2] Pored najviših priznanja iz struke, dobitnik je brojnih nagrada od strane raznih udruženja sa kojima je sarađivao, kao i najviših nagrada opština na čijim teritorijama ima nadležnost.
