Nekropola sa stećcima u Bečanima
| Nekropola sa stećcima u Bečanima | |
|---|---|
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Nekropola sa stećcima u Bečanima |
| Kriterijum | zaštićeno istorijsko područje: iii, vi |
| Referenca | 1504 |
| Upis | 2016. (40. sednica) |
Nekropola sa stećcima u Bečanima je nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Nalazi se na udaljenosti oko 3,5 kilometara od Šekovića u Republici Srpskoj. Nekropola se sastoji od najmanje 138 stećaka iz perioda 15. i 16. veka.
Nekropola sa stećcima u Bečanima je jedna od 30 nekropola koje je Unesko upisao na Listu svetske kulturne baštine.[2]
Lokacija dobra[uredi | uredi izvor]
Selo Bečani nalazi se oko 3,5 kilometara severozapadno od Šekovića. Nekropola sa stećcima se nalazi ispod stenovitog predela koje lokalno stanovništvo zove Pola stijene. Zemljište na kojem su srednjovekovni spomenici nalazi se u privatnom vlasništvu.
Opis dobra[uredi | uredi izvor]
Prilikom istraživačkih radova 2010. godine zabeleženo je postojanje 138 grobova sa nadgrobnim obeležjima u vidu stećaka. Po položaju, stećci se razlikuju na ležeće i stojeće stećke. Istoričar kulture, Šefik Bešlagić je među položnim monolitima napravio razliku na ploče, sandke i sljemenjace. Uspravni, odnosno stojeći monoliti imaju oblik amorfinih spomenika, krstača, nišana, obeliksa, stele, sanduci, kvaderi i sljemenjača.[3] Oblik stuba ima 77 stećaka; njih 41 ima oblik sljemenjaka, 15 sanduka i 4 ploče. Jedan stećak ima neutvrđen oblik, zbog njegovog utonuća. Prvobitno je na ovom području evidentirano 179 stećaka,[4] ali je 2010. godine, utvrđeno da je njihov broj smanjen. Smatra se da prvi stećci datiraju iz prve polovine 15. veka a da je najveći broj njih postavljeno krajem 15. i u prvoj polovini 16. veka.
Stepen zaštite[uredi | uredi izvor]
Nekropola sa stećcima u Bečanima nije bila upisana u Registar spomenika kulture Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine. Bosanskohercegovački istoričar Šefik Bešlagić istraživao je stećke iz Šekovića sedamdesetih godina 20. veka. Njegovi naučni radovi objavljeni su 1971. godine[5] i bili su važni za lociranje i evidentiranje srednjovekovnih grobova u Bosni i Hercegovini. Nekropola je u Prostorni plan BiH do 2000. godine bila uvrštena kao spomenik III kategorije.[6] Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika u Bosni i Hercegovini je, krajem oktobra 2010. godine, proglasila zaštićeno istorijsko područje — nekropolu sa stećcima nacionalnim spomenikom.
Upis na listu svetske baštine Uneska[uredi | uredi izvor]
Komitet za svetsku baštinu Uneska je u okviru svog 40. zasedanja održanog u Istanbulu 2016. godine, uvrstio 30 nekropola sa područja Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne gore i Hrvatske na Listu svetske kulturne baštine. Nekropola u Bečanima jedna je od 22 nekropole iz Bosne i Hercegovine koje su se našle na ovoj listi.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Nekropola sa stećcima Trnovo 1
- Nekropola sa stećcima Borak
- Spisak nepokretnih kulturno-istorijskih dobara Republike Srpske
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Odluka o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom[mrtva veza]
- ^ „Plemenito: Stećci uvršteni u listu svetske baštine”. Arhivirano iz originala 28. 10. 2019. g. Pristupljeno 10. 12. 2019.
- ^ Bešlagić, Šefik, Stećci-kultura i umjetnost (Sarajevo: IRO „VESELIN MASLEŠA“, 1982), strane 79, 80, 105, 122.
- ^ Bešlagić, Šefik, Stećci, kataloško-topografski pregled (Sarajevo: Veselin Masleša, 1971), 21.
- ^ Bešlagić, Šefik, Stećci, kataloško-topografski pregled (Sarajevo: Veselin Masleša, 1971), 215.
- ^ Prostorni plan Bosne i Hercegovine, faza b – valorizacija, prirodne i kulturno-historijske vrijednosti (Sarajevo: Institut za arhitekturu, urbanizam i prostorno planiranje Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu i Urbanistički zavod za Bosnu i Hercegovinu Sarajevo, 1980), 51.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bešlagić, Šefik. Stećci, kataloško-topografski pregled. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971.
- Grupa autora. Prostorni plan Bosne i Hercegovine, faza b – valorizacija, prirodne i kulturno-historijske vrijednosti. Sarajevo: Institut za arhitekturu, urbanizam i prostorno planiranje Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu i Urbanistički zavod za Bosnu i Hercegovinu Sarajevo, 1980.
- Anđelić, Pavao. Studije o tertorijalnopolitičkoj organizaciji srednjovjekovne Bosne. Sarajevo: Svjetlost, 1982.
- Bešlagić, Šefik. Stećci-kultura i umjetnost. Sarajevo: IRO „VESELIN MASLEŠA“, 1982.
- Arheološki leksikon Bosne i Hercegovine, tom 3. Sarajevo: Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine, 1988.
