Opsada Šatonefa de Randona
| Opsada Šatonefa de Randona | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Stogodišnjeg rata | |||||||||
 Smrt Bertrana di Geklena po Žanu Fukeu iz Tura, Velika francuska hronika iz Knjige Šarla V (franc. Livre de Charles V), 1460. godina, Pariz. Di Geklen se razboleo i umro tokom opsade Šatonefa de Randona u Lozeru, 13. jula 1380. godine. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
| Kraljevina Francuska | Kraljevina Engleska, pobunjeni francuski najamnici | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Bertran di Geklen †, maršal Sansera |
Jovan de Ros, Pjer de Galar | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| mala | mala | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| mali | veliki | ||||||||
Opsada Šatonefa de Randona (franc. Siège de Châteauneuf-de-Randon) bio je jedna od manjih vojnih sukoba Stogodišnjeg rata. Vođena je od 28. februara do 14. jula 1380. godine između Engleske vojske, pod zapovedništvom komandanta gradskog garnizona Jovana de Rosa i pobunjenih francuskih najamnika, pod zapovedništvom guvernera grada Pjera de Galara, na jednoj strani i Francuske vojske pod zapovedništvom Bertrana di Geklena na drugoj. Opsada završila se francuskim osvajanjem grada, s tim da je Di Geklen umro tokom opsade.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Stogodišnji rat[uredi | uredi izvor]
1369. godine Stogodišnji rat je obnovljen [1] [2] [3]. Francuzi su sada prešli u ofanzivu i oni su, izbegavajući velike bitke i služeći se taktikom zadavanja sitnih udaraca, postepeno iscrpljivali engleske snage [1]. Sada su se u Francuskoj plemstvo i gradski vrhovi, zaplašeni i vojnim neuspesima i još više revolucionarnim pokretom seljaštva i gradske sirotinje, tesno zbili oko kralja, koji sproveo nekoliko važnih finansijskih i vojnih reformi [2]. Opšte rukovođenje akcijama protiv engleske Akvitanije pripalo je Luju, vojvodi Anžua, ali veći deo posla na terenu su obavljali lokalni zapovednici. Najčuveniji među njima je bio Bertran di Geklen. On je bio hrabar i ponosit čovek prilično vešt kao vođa manjih jedinica. Kao taktičar bio je beznadežan slučaj i nije bilo te otvorene bitke koju on nije mogao da izgubi. Međutim, bio je genije za zasede, prepadne i iznenadne i neočekivane napade na tvrđave.
Francuski kralj Šarl V postavio za konetabla Francuske i dao mu je odrešene ruke u borbi protiv Engleza [4]. Najveća veština Di Geklena bilo je zauzimanje zamkova [5]. Ako je to bilo moguće, potplaćivao je nekog iznutra da otvori jednu od kapija u toku noći. Nije se ustezao da pošalje u zamak lepe dame lakog morala da zavedu posadu i da ga onda, u datom trenutku, puste unutra. Često bi jednostavno izvršio opšti juriš na zamak usred noći i njegovi ljudi bi već prešli zidine pre nego što posada shvati šta se događa [6]. Englezi su trpeli neuspeh za neuspehom [2] i Di Geklen im je oteo gotovo sav jugoistok Francuske [1]. Akvitanija je ustala protiv Engleza, čija joj vladavina nije donosila ništa drugo do poreza i vojnog pustošenja [2].
Osnažena francuska flota odnela je nekoliko pobeda nad engleskom i više puta je opustošila engleske obale. Rezultat ratnih operacija je bio da su Francuzi uspeli da Englezima oduzmu veći deo njihovih poseda u Francuskoj [1]. Engleske tvrđave tako su padale jedna za drugom, sve dok, padom La Reola 1374. godine, vojvodstvo Gaskonja nije svedeno na priobalje između ušća Garone i Pirineja [7]. U rukama Engleza ostalo je i nekoliko primorskih mesta sa okolnim oblastima, među kojima su bili Kale, Bordo i Bajon [1].
Godine 1373. engleski vojskovođa Džon od Genta izvršio je pljačkaški pohod velikih razmera protiv Francuske, ali ništa nije postigao [8]. 1375. godine neprijateljstva su prekinuta [9] [2] i zaključeno je primirje, po kome je u rukama Engleza ostalo samo nekoliko primorskih gradova [2].
Pobune najamnika[uredi | uredi izvor]
Pobeda nad Englezima nije oslobodila Francusku ratnih strahota. Kada više nisu imali potrebe za najamnicima, srednjovekovni vladari jednostavno su prestajali da ih plaćaju. Oni se nisu osećali odgovornim da se pobrinu da se najamnici vrate kućama. Šta više, mnogi zapovednici i vojnici koji su služili engleskog kralja Edvarda III i njegove sinove uopšte nisu bili Englezi nego pustolovi iz raznih zemalja koji su se borili za platu i plen. Kada su prestali da primaju platu, počeli su da žive od otimačine, lutajući i pljačkajući na sve strane. Oslobođeni i od ono malo discipline koju su im nametali njihovi zapovednici plemenitog roda, pretvorili su se u zverski okrutne razbojnike [7].
Kada su posle 1374. godine prekinuta neprijateljstva, oni su ostali bez posla i opet počeli sa razbojništvima. Mada su obično izbegavali utvrđena mesta, povremeno bi zauzeli neki mali zamak ili grad, a nisu se ustezali ni da zarobljavaju plemenite dame i traže otkup za njih. Bilo je pokušaja da se oni prebace u neke druge zemlje, ali u Francuskoj se uvek imalo šta opljačkati i oni su odbijali da je napuste. U sukobima sa plemićima pojedinih oblasti koji bi u svom očajanju krenuli na njih, najamnici su redovno odnosili pobede. U nekoliko navrata potukli su, na otvorenom polju, kraljevske vojske.
Opsada[uredi | uredi izvor]
Di Geklen [9] je 28. februara 1380. godine opseo najamnički grad [9] Šatonef de Randon. Posle nekoliko silovitih juriša na grad, guverner grada Pjer de Galar zatražio je pomoć od engleskog kralja, ali pomoći nije bilo. Dana 20. juna Di Geklen je sa jednim delom vojske napustio opsadu Šatonefa i opseo grad Šalije, koji je pao šest dana kasnije, kada se Di Geklen vraća pod Šatonef i nastavlja da komanduje opsadom. Di Geklen je umro [9] 13. jula, a već sutradan Pjer de Galar je došao do njegovog šatora i predao ključeve grada maršalu Sanseru, koji je posle smrti Di Geklena stao na čelo francuske vojske koja je opsedala grad.
Epilog[uredi | uredi izvor]
Iako su francuske snage odnele pobedu, najamnici su ostali više od jednog veka zla kob Francuske [9]. Rat se i sada, posle Digeklenove smrti, nastavlja pobedama Francuske sve do primirja u Lelengemu 1389. godine, kojim se završava prva polovina Stogodišnjeg rata.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 248.
- ^ a b v g d đ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 273.
- ^ Pejnter 1997, str. 395.
- ^ Pejnter 1997, str. 396.
- ^ Pejnter 1997, str. 396-397.
- ^ Pejnter 1997, str. 397.
- ^ a b Pejnter 1997, str. 398.
- ^ Pejnter 1997, str. 395-396.
- ^ a b v g d Pejnter 1997, str. 399.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pejnter, Sidni (1997). Istorija srednjeg veka (284-1500). Beograd: Clio.
- Udaljcov, A. D.; Kosminski, J. A.; Vajnštajn, O. L. (1950). Istorija srednjeg veka II. Beograd.