Pređi na sadržaj

Policijska država

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Policijska država je termin koji označava vladu koja izvršava vlast kroz moć policije. U početku, termin je označavao državu koju je regulisala civilna uprava, ali od početka 20. veka ona je preuzela emocionalno i pogrdno značenje opisujući nepoželjno stanje življenja koje karakteriše silno prisustvo civilnih vlasti.[1] Stanovnici policijske države mogu iskusiti ograničenja u svojoj mobilnosti ili na slobodu izražavanja ili komuniciranja o političkim ili drugim stavovima koji su podložni policijskom nadzoru ili izvršenju. Politička kontrola može se vršiti putem tajnih policijskih snaga koje deluju izvan granica koje normalno nameće ustavna država.[2] Robert von Mohl, koji je prvi uveo vladavinu prava u nemačku sudsku praksu, suprotstavio se Rehstat („pravnoj” ili „ustavnoj” državi) s antiaristokratskom Polizehtat ("Policijska država").[3]

Istorija upotrebe[uredi | uredi izvor]

Okfordski engleski rečnik prati izraz „Policijska država” još iz 1851. godine, kada je korišćen u vezi sa upotrebom nacionalne policije za održavanje reda u Austriji.[4] Nemački pojam Polizeistaat došao je u upotrebu na engleskom jeziku 30-ih godina prošlog veka u odnosu na apsolune vlade koje su počele da se pojavljuju u Evropi.[5]

Budući da postoje različite političke perspektive u pogledu toga koja je odgovarajuća ravnoteža između individualne slobode i nacionalne sigurnosti, ne postoje objektivni standardi koji definišu Policijsku državu. Ovaj koncept se može posmatrati kao balans ili skala. U tom aspektu, svaki zakon koji ima efekat uklanjanja slobode smatra se da se kreće ka Policijskoj državi, dok se svaki zakon koji ograničava nadzor nad stanovništvom smatra napredovanjem ka slobodnoj državi.[6]

Elektronska Policijska država je ona u kojoj vlada agresivno ponašanje, koristi elektronske tehnologije za evidentiranje, organizovanje, pretragu i distribuciju forenzičkih dokaza protiv svojih građana.[7][8]

Primeri država sa srodnim atributima[uredi | uredi izvor]

Henri VIII Tjudor Engleski je radio po principu Policijske države.[9][10] Opričnina koju je osnovao Ivan IV u Rusiji 1565. godine funkcionisala je kao Policijska država, sa progonima i autokratskom vladavinom.[11][12]

Sovjetski Savez i njegove satelitske države, uključujući Istočnu Nemačku i druge članove sovjetskog bloka, imale su obimne i represivne policijske i obaveštajne službe (kao što je KGB). Približno 2,5% odrasle populacije Istočne Nemačke služilo je kao doušnik za Štazi, otprilike jedan agent ili informator za svakih 6,5 građana.[13]

Narodna Republika Kina je najveća i najprepoznatljivija Policijska država, koja ima masivan sistem nadzora, zloglasnu cenzuru, slobodu govora, jednostranački sistem i prvi svetski socijalni kreditni sistem. Poznati su i zbog kršenja ljudskih prava, kao što je to bio slučaj u vreme vladavine Mao Sedonga i kampova za preobražavanje u Sinkjangu.[14]

U Iranu, za vreme vladavine Šak Reza Šah Palavi, od 1925. do 1941. godine, došlo je do povećanog prisustva policije koje je hapsilo i mučilo mnoge ljude koji su bili protiv njegove vladavine. Prisustvo policije i nadzor povećali su se još više pod vladavinom sina Reze Šaha, Muhameda Reza Palavi, od 1941. do 1979. godine, stvaranjem tajne policije SAVAK-a. Bili su postavljani na svakom uglu ulice, žestoko odani Šahovoj vladavini, hapseći i mučeći mnoge ljude; u ovoj vladavini takođe je došlo do naglog porasta političkih zatvorenika. Javni gnev i masovne ustanke protiv Šaha doveli su do iranske revolucije 1979. godine koju je vodio Ruholah Musavi Homeini, što je dovelo do svrgavanja šahovske vladavine, a time i ukidanja iranske monarhije i stvaranja Islamske Republike Iran, okončavajući više od 2.500 godina istorije monarhije. Prisustvo policije ponovo se povećalo i drastično pogoršalo stvaranjem Islamske revolucionarne garde, posebno policije za moralnost, policije Basij, koja je snažno podržavala islamski zakon o civilima.

Nacistička Nemačka je izašla iz prvobitno demokratske vlade, ali je postepeno vršila sve represivniju kontrolu nad svojim narodom do Drugog svetskog rata. Pored SS-a i Gestapo-a, nacistička Policijska država je koristila pravosuđe da preuzme kontrolu nad stanovništvom od 1930-ih do kraja rata 1945. godine.[15]

Tokom perioda apartheida, vlade Južne Afrike su zadržale atribute Policijske države kao što su zabrana ljudi i organizacija, hapšenje političkih zatvorenika, održavanje segregiranih životnih zajednica i ograničavanje kretanja i pristupa.[16]

Čileanski Augusto Pinoče radio je kao Policijska država,[17] pokazujući „Represiju nad javnim slobodama", eliminaciju političke razmene, ograničavanje slobode govora, ukidanje prava na štrajk, zamrzavanje plata”.[18]

Republika Kuba pod predsednikom (a kasnije i nacionalističkim diktatorom) Fulgencijom Batistom bila je autoritarna Policijska država za vreme njegove vladavine. Policijski uticaj se povećao nakon njegovog pada tokom kubanske revolucije 1959. godine, kada je došao na vlast Fidel Kastro i njegov komunistički režim.[19][20][21][22]

Regija moderne Severne Koreje dugo je imala elemente Policijske države, od Sile kraljevstva u Juhe-u,[23] do nametanja fašističke policijske države od strane Japanaca,[23] nametnute apsolutnoj policijskoj državi pod vlašću porodice Kim.[24] Pariski Reporteri bez granica svrstali su Severnu Koreju poslednje ili pretposlednje u testu slobode medija od uvođenja Indeksa slobode štampe, Navodeći da vladajuća porodica Kim kontroliše sve medije.[25][26]

Kao odgovor na predloge vlade o donošenju novih sigurnosnih mera za suzbijanje protesta, vlada stranke AK Parti je optužena da je Tursku pretvorila u Policijsku državu.[27]

Od egipatskog državnog udara 2013. godine, vojna vlada Egipta preduzela je dramatične korake za razbijanje slobode veroispovesti i izražavanja, što je dovelo do optužbi da je zapravo postala „Revolucionarna policijska država".[28][29]

Fiktivna policijska država[uredi | uredi izvor]

Fiktivne policijske države su se pojavile u mnogim medijima, od romana do filmova, do video igara. Džordž Orvel 1984. godine opisao je [koga?] Kao „Definitivni fiktivni tretman policijske države" , koji je takođe uticao na savremenu upotrebu termina".[30]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Tipton, Elise K. (2013). The Japanese Police State: Tokko in Interwar Japan. A&C Black. str. 14. ISBN 9781780939742. Pristupljeno 5. 9. 2014. 
  2. ^ A Dictionary of World History, Market House Books. . Oxford University Press. 2000. .
  3. ^ The Police State, Chapman, B., Government and Opposition, Vol.3:4, 428–440, (2007). Accessible online at http://www3.interscience.wiley.com/journal/119912141/abstract Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. septembar 2020), retrieved 15 August 2008.
  4. ^ Oxford English Dictionary, Third edition, January 2009; online version November 2010. [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. септембар 2016); accessed 10. 4. 2019.
  5. ^ The New Police Science: The Police Power in Domestic and International edited by Markus Dubber, Mariana Valverde
  6. ^ Police State (Key Concepts in Political Science), Brian Chapman, Macmillan, 1971.
  7. ^ "Police Checkpoints on the Information Highway", Computer underground Digest, Volume 6 : Issue 72 (14 August 1994), ISSN 1066-632X, "The so-called 'electronic frontier' is quickly turning into an electronic police state."
  8. ^ The Electronic Police State: 2008 National Rankings Архивирано на сајту Wayback Machine (7. mart 2021), by Jonathan Logan, Cryptohippie USA.
  9. ^ „Henry VIII: Henry the horrible”. The Independent. 12. 10. 2003. 
  10. ^ „Human truth in the Tudor police state”. Financial Times. 28. 9. 2006. 
  11. ^ Gella, Aleksander (1989). Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors. SUNY Press. str. 217. ISBN 9780887068331. Pristupljeno 20. 8. 2016. „'Oprichnina was originally a band of faithful servants organized by Ivan IV into a police force; they were used by the tsar to crush not only all boyars (Russian nobility) under suspicion, but also the Russian princes [...]. Oprichnina enabled the tsars to build the first police state in modem history.” 
  12. ^ Wilson, Colin (1964). Rasputin and the Fall of the Romanovs. str. 60. Pristupljeno 20. 8. 2016. „[Ivan IV] established a political security force to run the Oprichina[sic], whose task was to spy on his enemies and destroy them; hence Ivan may be regarded as the inventor of the police state.” 
  13. ^ John O. Koehler. „Stasi: The Untold Story of the East German Secret Police”. The New York Times. Pristupljeno 22. 3. 2014. 
  14. ^ „China's re-education camps for Muslims expand, echo cultural revolution”. Arhivirano iz originala 23. 06. 2020. g. 
  15. ^ „SS Police State”. U.S. Holocaust Museum. Pristupljeno 22. 3. 2014. 
  16. ^ Cooper, Frederick (2002). Africa Since 1940: The Past of the Present. Cambridge University Press. str. 149. ISBN 9780521776004. Pristupljeno 22. 3. 2014. 
  17. ^ Zwier, Paul J. (22. 4. 2013). Principled Negotiation and Mediation in the International Arena: Talking with Evil. Cambridge University Press. str. 235. ISBN 9781107026872. Pristupljeno 22. 3. 2014. 
  18. ^ Casanova, Pablo González (1. 1. 1993). Latin America Today. United Nations University Press. str. 233. ISBN 9789280808193. Pristupljeno 22. 3. 2014. 
  19. ^ Candelaria, Cordelia; García, Peter J.; Aldama, Arturo J. (2004). Encyclopedia of Latino Popular Culture. Greenwood Publishing Group. str. 120. ISBN 9780313332104. Pristupljeno 27. 3. 2014. 
  20. ^ Bailey, Helen Miller; Cruz, Frank H. (1. 1. 1972). The Latin Americans: Past and Present. Houghton Mifflin. ISBN 9780395133736. Pristupljeno 27. 3. 2014. 
  21. ^ Novas, Himilce (27. 11. 2007). Everything You Need to Know About Latino History: 2008 Edition. Penguin Group US. str. 225. ISBN 9781101213537. Pristupljeno 27. 3. 2014. 
  22. ^ Paul H. Lewis. Authoritarian regimes in Latin America.
  23. ^ a b Becker, Jasper (1. 5. 2005). Rogue Regime : Kim Jong Il and the Looming Threat of North Korea: Kim Jong Il and the Looming Threat of North Korea. Oxford University Press. str. 74. ISBN 9780198038108. Pristupljeno 22. 3. 2014. 
  24. ^ Hixson, Walter L. (2008). The Myth of American Diplomacy: National Identity and U.S. Foreign Policy. Yale University Press. str. 179. ISBN 9780300150131. Pristupljeno 22. 3. 2014. 
  25. ^ „North Korea Rated World's Worst Violator of Press Freedom”. U.S. Department of State. 25. 10. 2006. Pristupljeno 23. 7. 2008. 
  26. ^ „North Korea still one of the world's most repressive media environments”. Arhivirano iz originala 11. 09. 2019. g. Pristupljeno 11. 04. 2019. 
  27. ^ „Critics: Proposed Legislation Turns Turkey Into Police State”. VOA. Arhivirano iz originala 27. 06. 2015. g. Pristupljeno 7. 6. 2015. 
  28. ^ „Egypt's New Police State”. The New York Times. Pristupljeno 20. 5. 2016. 
  29. ^ „Egypt: The Revolutionary Police State”. Politico. Pristupljeno 20. 5. 2016. 
  30. ^ The Encyclopedia of Police Science Volume 1 edited by Jack R. Greene

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Policijska država na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Полицијска_држава&oldid=27791275”