Predsjednik Republike Finske
Predsjednik Republike Finske (fin. Suomen tasavallan presidentti, šved. Republiken Finlands president) je šef države u Finskoj. Od 2012. godine predsjednik je Sauli Niniste.
Izbor[uredi | uredi izvor]
Predsjednik Republike Finske se bira na opštim izborima. Mandat predsjednika redovno traje šest godina, ali ukoliko je predsjednik spriječen bira se novi predsjednik na manji mandat. Za predsjednika može biti izabran samo finski građanin po rođenju. Jedno lice može biti najviše dva puta uzastopno birano.
Kandidata za predsjednika može predložiti politička stranka koja ima mjesto u Eduskunti ili najmanje 20.000 ljudi sa pravom glasa. Ukoliko postoji samo jedan kandidat, on automatski postaje predsjednik bez glasanja. Ukoliko je više kandidata, pobjeđuje kandidat koji ima najmanje 51% glasova. Ukoliko nijedan kandidat nema toliko, dva kandidata sa najvećim brojem glasova idu u drugi krug. U slučaju ravne podjele glasova, kandidat se bira žrijebom.
Pri stupanju na dužnost predsjednik polaže zakletvu pred Eduskuntom i zatim preuzima dužnost od odlazećeg predsjednika.
Nadležnosti[uredi | uredi izvor]
Nadležnosti predsjednika Republike Finske su neposredno određena u Ustavu, ali predsjednik može vršiti i druga ovlašćenja na osnovu zakona. Izvršnu vlast vrši predsjednik i Državni savjet koji mora imati podršku Eduskunte.
Predsjednik uglavnom donosi odluke na predsjedničkim zasjedanjima kojima on predsjedava. Svi ministri prisustvuju ovim zasjedanjima. Takođe su prisutni kancelar pravde ili zamjenik kancelara pravde i seketar zasjedanja koji vodi zapisnik.
Na predlog premijera, a nakon konsultovanja sa parlamentarnim klubovima, predsjednik može raspustiti parlament i raspisati prijevremene izbore. Predsjednik takođe otvara i zatvara zasjedanja Eduskunte svake godine uz prigodnu ceremoniju.
Premijera i ostale ministre imenuje i razrješava predsjednik Republike Finske. Nakon konsultovanja sa parlamentarnim klubovima, predsjednik predlaže Eduskunti kandidata za premijera. Ukoliko kandidat dobije povjerenje Eduskunte on postaje premijer i zatim formira Državni savjet. Ukoliko parlament iskaže nepovjerenje premijeru kasnije, predsjednik Republike Finske je dužan da ga razriješi.
Predsjednik Republike Finske imenuje:
- guvernera i ostale članove Odbora Banke Finske;
- provincijske guvernere;
- kancelara pravde i vicekancelara pravde;
- glavnog tužioca i zamjenika glavnog tužioca;
- stalne državne podsekretare — najviše službenike ministarstava;
- stalnog sekretara i podsekretare Ministarstva spoljnih poslova, inspektore ambasada i ambasadore;
- šefove centralnih agencija.
Predsjednik Republike Finske takođe postavlja:
- oficire Oružanih snaga i Granične garde;
- stalne sudije, uključujući predsjednike i članove Vrhovnog suda i Vrhovnog upravnog suda, Apelacionog suda i Apelacionog upravnog suda.
Predsjednik Republike Finske zaključuje ugovore sa drugim državama u saglasnosti sa Državnim savjetom. Većinu međunarodnih ugovora mora prihvatiti Eduskunta, a druge potvrđuje predsjednik svojim ukazom. Odluke o objavljivanju rata i zaključivanju mira donosi predsjednik sa pristankom Eduskunte.
Predsjednik je dužan da potvrdi i potpiše sve zakonske predloge koje je usvojila Eduskunta pre no što postanu zakoni. On ga mora popisati u roku od tri mjeseca i ima pravo da zatraži mišljenje Vrhovnog suda ili Vrhovnog upravnog suda. Ukoliko predsjednik ne potpiše zakon u roku, Eduskunta ga ponovo razmatra i usvaja i tada on stupa na snagu i bez potpisa predsjednika. Predsjednički veto je uglavnom uspješan u sprečavanju zakonskog predloga da postane zakon.
Predsjednik ima pravo da daje pomilovanja. Opšta pomilovanja može davati, ali uz pristanak Eduskunte.
Predsjednik Republike Finske je vrhovni komandant Oružanih snaga, ali može prepustiti ovaj položaj drugom finskom građaninu. Kao vrhovni komandant, predsjednik ima pravo da donosi vojne naredbe koje se tiču vojne odbrane, organizacije vojske, vojnog kadra i vojnih činova. Odluke koje se tiču vojnih naredbi, predsjednik donosi u saglasnosti sa premijerom i ministrom odbrane. Predsjednik odlučuje o vojnim imenovanjima u saglasnosti sa ministrom odbrane.
Spisak predsednika[uredi | uredi izvor]
| Broj | Portret | Predsednik
(Rođen–Umro) |
Početak funkcije | Kraj funkcije | Politička partija |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Karlo Juho Stahlberg(1865–1952) | 26.jul 1919. | 2.mart 1925. | National Progressive Party (Ed.) |
| 2 | 
|
Lauri Kristian Relender (1883–1942) | 2 March 1925 | 2 March 1931 | Agrarian League (ML) |
| 3 | .jpg)
|
Pehr Evind Svinhuvud (1861–1944) | 2.mart 1931. | 1.mart 1937. | National Coalition Party (Kok.) |
| 4 | 
|
Kjosti Kailo (1873–1940) | 1.mart 1937. | 19.decembar 1940
(umro) |
Agrarian League (ML) |
| 5 | 
|
Risto Riti (1889–1956) | 19.decembar 1940. | 4.avgust 1944.
(podneo ostavku) |
National Progressive Party (Ed.) |
| 6 | 
|
Karl Manerhajm (1867–1951) | 4.avgust 1944 | 11.mart 1946. | Nezavisan političar |
| 7 | 
|
Juho Kusti Pasikivi (1870–1956) | 11.mart 1946. | 1.mart 1956. | Nacionalna koalicija Finske(Kok.) |
| 8 | 
|
Urho Kekonen (1900–1986) | 1.mart 1956. | 27.januar 1982 | Centrička partija (Finska) |
| 9 | 
|
Mauno Koivisto (1923–2017) | 27.januar 1982. | 1.mart 1994. | Socijaldemokratska partija Finske(SDP) |
| 10 | .jpg)
|
Marti Ahtisari
(1937–2023) |
1.mart 1994. | 1 March 2000 | Socijaldemokratska partija Finske(SDP) |
| 11 | 
|
Tarja Halonen (r. 1943) | 1.mart 2012. | 1 March 2012 | Socijaldemokratska partija Finske(SDP) |
| 12 | .jpg)
|
Sauli Niniste (r. 1948) | 1.mart 2012. | Trenutno | Nacionalna koalicija Finske(Kok.) |