Pređi na sadržaj

Припрема угља у Србији

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije


Priprema uglja u Srbiji je proces kojim se obezbeđuje kvalitet uglja za specifične namene.Pod tim procesima podrazumeva se čišćenje uglja od neorganskih komponenti, drobljenjem, klasiranjem ili istovremeno drobljenjem i klasiranjem specijalnim postupcima (sušenje, koksovanje, švelovanje). Procesi čišćenja uglja tokom eksploatacije uslovljena su sa tri primarna faktora kao sto su geološki sastav rudnog tela i tip materijala u podini, povlati i proslojcima jalovine, debljinom sloja koji se eksploatiše i načinom eksploatacije.

Uvod[uredi | uredi izvor]

Da bi se ugalj efikasno i racionalno mogao koristiti, potrebno ga je pre upotrebe na odgovarajući način pripremiti. Otkopavanje uglja u Srbiji vrši se površinskom, podzemnom i podvodnom eksploatacijom, a u okviru svake od njih prisutna su i postrojenja za pripremu uglja.[1]

Priprema uglja se sastoji u:

  • Odstranjivanju grubih mehaničkih primesa
  • usitnjavanju
  • prosejavanju i razdvajanju po veličini
  • delimičnom oslobađanju od vlage

Postupci odstranjivanja grubih mehaničkih nečistoća i vlage, kao i grubo drobljenje obično se izvode po vađenju uglja, a ostali procesi izvode se zavisno od namene.[1]

Proizvodi u pripremi mineralnih sirovina[uredi | uredi izvor]

Proučavanje procesa koji prate pripemu mineralnih sirovina,od ulaska mineralne sirovine u pogon do izlaska iz pogona, uočiće se da tu ima više proizvoda. Svi ti proizvodi su terminološki određeni i definisani. Kod metaličnih nemetaličnih mineralnih sirovina a to su ulaz, koncentrat, međuproizvod i jalovina. Kod ugljeva terminologija je nešo promenjena te se kao proizvodi prepoznavaju rovni ugalj, čist ugalj, međuproizvod i jalovina.[1]

Ulaz predstavlja mineralnu sirovinu koja kao proizvod rudarske eksploatacije dolazi u postrojenje za pripremu mineralnih sirovina. U nekim posebnim slučajevima "ulaz" predstavlja mineralnu sirovinu koja je prošla jedan stepen prerade i koja dolazi na dodatnu preradu ili izdvajanje druge korisne mineralne sirovine. Moglo bi se reći da se kao "ulaz" posmatra mineralna sirovina na čelu ili ulaznom delu svake mašine. Ulaz u postrojenje za čišćenje uglja naziva se rovni ugalj.[1]

Drobljenje[uredi | uredi izvor]

Drobljenje se obavlja tako što materaijal slobodno upada između valjaka koji ga zahvataju i drobe. Izdrobljen materijal slobodno ispada iz drobilice na traku koja ga odvodi dalje u proces prerade. Regulacija otvora za pražnjenje vrši se preko opruga i pomerljivog vratila, odnosno valjaka. Isti sistem se koristi i u slučaju da u prostor za drobljenje upadne neki tvrđi, nedrobljiv komad.

Drobilica

[1]

Udarne drobilice[uredi | uredi izvor]

Udarne drobilice se koriste za sve tri stepena drobljenja,mada se češće koriste za sekundarno i tercijano drobljenje. Koriste se za drobljenje mineralnih sirovina (otpornost na pritisak 5 do 100 Mpa) i uglja.Drobljenje se vrši silom udara. Ulazna krupnoća se obično kreće od 600 do 800 mm,mada mogu prihvatiti i komadae veličine 1500 mm. Postoje rotorne drobilice koje se često nazivaju i udarnim drobilicama i one su sa jednim rotorom,dva rotora i i pokretnim odbojnim pločama. Druga vrsta jesu čekićne drobilice sa jednim ili dva rotora. Osnovni delovi rotornih drobilica su kućište, vratilo, lanci i pogonska grupa. Drobeća tela odnosno udarni elementi mogu imati različit oblik i veličinu, a na rotor mogu biti stabilo učvršćeni ili posredno preko amontizera (karakteristično za rotorne ili udarne drobilice) odnosno mogu biti fleksibilni (karakteristično za čekićnu drobilicu). Udarni elementi se rade od različitih legiranih materijala kako bi se sprečilo njihovo habanje. Habanje je po pravilu neravnomerno jer se više haba strana sa kojom čekići udaraju mineralnu sirovinu i centralno raspoređeni čekići, to su reverzibilne udarne drobilice a većeg trošenja čekića u sredini drobeće zone boljim,ravnomernijim habanjem.[1]

Sajzeri[uredi | uredi izvor]

Suštinski predstavljaju kombinaciju pogonskih rešetki (tkz."rolen rost") i drobilica sa nazubljenim valjcima. Osnovni koncept je baziran na primeni rotora sa dugačikm zubima i osovine relativnog malog prečnika i male brzine obrtanja. Koristi se za drobljenje mekih, umerno tvrdih i žilavih mineralnih sirovina (otpornost na pritisak ispod 200 MPa) najčešće uglja i rudničke otkrivke. Proizvođači ih preporučuju za drobljenje vlaznih i lepljivih materijala.ostvaruju visoke kapacitete i ptrko 10.000t/h ali im je krupnoća izlaza gotovo uvek iznad 50 mm. Stepen usitnjavanja ovih drobilica je 4 do 6.[1]

Klase krupnoće uglja[uredi | uredi izvor]

Klasa krupnoće je materijal koji prođe kroz sito sa većim otvorima i zadrzi se na narednom situ sa manjom veličinom otvora. Većina savremenih postrojenja za pripremu uglja u svetu tretira ugalj do krupnoće (150 m) a neka čiste kompletan rovni ugalj. Uobičajeno je da se ugalj klasira na dve ili tri klasekrupnoće (četvrta klasa je u postrojenjima gde se čisti sav rovni ugalj), i da se svaka klasa krupnoće posebno tretira.U skorijoj prošlosti rovni ugalj se najčešće klasirao i drobio do krupnoće 100% (-150 ), (100) mm, dok je danas trend da se rovni ugalj svede na krupnoću 100% (-37) mm. Usitnjavanje uglja do krupnoće 100% (-37) mm obavlja se u rotornim drobilicama (sajzerima) ukojima ne dolazi do drobljenja sitnijeg uglja iz rovnog uglja, što omogućuje dalje tretiranje odgovarajućim postupcima samo dve klase krupnoće. U zavisnosti od načina eksploatacije i karakteristika uglja, količina jalovine kreće se od 5 do 15% maseno u odnosu na rovni ugalj.[1]

Delimično ostranjivanje vlage[uredi | uredi izvor]

Ostranjivanje se može vršiti:sušenjem, dreniranjem, centrifugiranjem i filtriranjem. Dreniranje se koristi kod deponovanog uglja u bunkerima, na nepomičnim rešetkama, na skladištu itd. Kod svih postupaka odstranjuje se dobar deo grube vlage. Zavisno od namene ugalja odstranjivanje vlage može se vršiti i u sušnicama.[1]

Veličina uglja

Proces čišćenja uglja[uredi | uredi izvor]

Tipično, ugalj različitih klasa krupnoće zahteva i različite procese čišćenja. Čišćenje u teškoj sredini primenjuje se do krupnoće od 1 mm, i to u koritastim i bubnjastim u ređajima za ugalj krupnoće do + 9 mm, a u ciklonima sa teškom sredinom do + 1 mm . Čišćenje uglja krupnoće - 0,15 mm vrši se flotiranjem, gde se kao kolektor koristi lož ulje a kao penušač glikol ili metilizobutil karbinol. Shodno nameni uglja, kod nas se procesi čišćenja uglja primenjuju na mrkim, mrkolignitskim, poluantracitskim i kamenim ugljevima, koji se dobijaju podzemnom eksploatacijom uglja.[2]

Priprema lignita[uredi | uredi izvor]

Priprema uglja

Ligniti iz površinskih kopova pripremaju se procesima drobljenja do krupnoće koja se zahteva za sagorevanje u termoelektranama, procesima drobljenja i klasiranja kod izdvajanja uglja za široku potrošnju na suvim separacijama u Kostolcu i drobiličnom postrojenju na PK Tamnava i postupcima gravitacijske koncentracije u suspenziji sa kvarcnim peskom u mokroj separaciji Kolubara, koja prethodi procesu sušenja po Flajsnerovom postupku. Otkopavanje uglja u Srbiji počinje u prvoj polovini 19 veka nakon oslobođenja od Turske, a u skladu sa bržim razvojem privrede. Prvi otvoren rudnik na teritoriji današnje Srbije bio je rudnik Vrdnik na Fruškoj gori, 1804. godine, čime je označen početak eksploatacije i priprem uglja.Godine 1836. u selu Mliva kod Despotovca otvoren je prvi državni rudnik uglja a godine 1846. i prvi privatni rudnik kamenog uglja Dobra na Dunavu.[2]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž z ISBN 978-86-7352-241-8 Dinko N. Knežević "Priprema mineralnih sirovina", Rudarsko- geološki fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd 2012. godina
  2. ^ a b ISBN 86-7639-659-0 Sima Ćirković, Desanka Kovačević- Kojić, Ruža Ćuk "Staro srpsko rudarstvo" , Vukova zaužbina Prometej Beograd, Novi Sad 2002. godina

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Припрема_угља_у_Србији&oldid=27726368”