Prisk

Za druge upotrebe, pogledajte Prisk (višeznačna odrednica).

Prisk (levo) na Atilinom dvoru; Detalj romantičarske slike Atilina gozba (1870) bečejskog slikara Mor Tana, (Mađarska nacionalna galerija u Budimpešti);

Prisk iz Panijuma u Trakiji (5. vek) bio je istočnorimski (vizantijski) diplomata, činovnik i istoričar.

Biografija

Podaci o Priskovom životopisu sačuvani su nam uglavnom u vizantijskom leksikonu iz 10. veka, Suidi (Σουδα). Rođen je verovatno između 410. i 420., a umro je posle 472. godine, pošto poslednji događaj koji pominje u svojoj istoriji datira iz ove godine. U Carigradu se školovao za retora što ga je preporučilo za državnu službu. U društvu izvesnog Maksimina putovao je 449. na dvor hunskog kralja Atile kao član diplomatskog poslanstva cara Teodosija II, a u kasnijim putovanjima posetio je i Egipat i Italiju. Za vladavine cara Marcijana (450-457) postao je član svite vrhovnog zapovednika konjice (Magister Equitum) Eufemija.

Delo

Izgleda da je Prisk bio i sastavljač brojnih pisama i govora, ali nam je od njegove zaostavštine sačuvana, samo u fragmentima nažalost, njegova Istorija napisana na grčkom. Priskov istoriografski spis mogao je obuhvatiti period od 433. do 472. godine. Učeni vizantijski car Konstantin VII Porfirogenit (913-959) sačuvao je u izvodima duže fragmente koji se uglavnom odnose se na rimsko poslanstvo kod Atile u kome je i Prisk lično učestvovao. Samim tim, teško je suditi o njegovom spektru interesovanja i vrednosti kao istoriografa. Sačuvani izvodi su izvor prvog reda za istoriju kratkovekog carstva koje je stvorio Atila i odnose Rimljana sa varvarima sredinom 5. veka. Herodot se izgleda, pre svega u stilskom, ali i u drugim vidovima može smatrati Priskovim uzorom, mada ponekad sledi negativne klišee o varvarima, ali im se i ne predaje u potpunosti.

Uticaj

Prisk je izgleda bio cenjen i rado prepisivan autor. Zosim, Jordanes, Jovan Malala i Teofan Ispovednik bili su među autorima koji su koristili i srećom ostavili poneku referencu na Priskovu izgubljenu Istoriju.

Za srpsku, i uopšte istoriju slovenskih naroda, bitno je podvući da Prisk među narodima potčinjenim Hunima spominje i plemena koji spravljaju medovinu i koriste čamce monoksile. Samim tim, Priskovo delo je najstariji narativni izvor koji spominje Slovene u Panoniji (Atilin dvor se izgleda nalazio kod Tokaja (Mađarska) na gornjem toku reke Tise).

Literatura

• Fragmenti iz Priskove Istorije koji se odnose na Slovene u prevodu na srpskohrvatski možete naći u.: Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, Prvi tom, Beograd 1955, 7-16.

Prevod teksta propraćen je vrlo vrednim kritičkim aparatom.

Spoljašnje veze

• Istorijska biblioteka: Prisk iz Panijuma