Purkinjeova vlakna
| Purkinjeova vlakna | |
|---|---|
 Izolovani provodni sistem srca na kome su prikazana Purkinjeova vlakna | |
 Sprovodni sistem stca: 1. SA-čvor. 2. AV-čvor. 3. Hisov snop. 6. i 10. Grane Hisovog snopa. 9. Purkinjeova vlakna. 8. Srčana pregrada | |
| Detalji | |
| Identifikatori | |
| Latinski | Rami subendocardiales |
| MeSH | D011690 |
| TA | A12.1.06.008 |
| FMA | 9492 |
| Anatomska terminologija | |
Purkinjeova vlakna, Purkinjeove ćelije ili subendokardne grane deo su sprovodnog sistema srca,[1] koji se nalazi u unutrašnjim zidovima srčanih komora,[2] ispod endokarda u prostoru koji se naziva subendokard. Srce je mišić koji ima jedinstveni mehanizam redukcije. U njemu se nalazi složeni sistem specifičnih ćelija (pejsmejkera) koji ima sistem na više nivoa za nadgledanje njihovog rada. Taj sistem uključuje i Purkinjeova vlakna, specijalizovana provodna vlakna sastavljena od električno nadražljivih ćelija,[3] koje su veće od kardiomiocita, manje od miofibrila i od mitohondrija. Ova vlakna sprovode srčane akcione potencijale brže i efikasnije od bilo koje druge ćelije u sistemu električne provodljivosti srca.[4] Zahvaljujući ovim karakteristikama Purkinjeova vlakna omogućavaju provodnom sistemu srca da stvori sinhronizovane kontrakcije njegovih komora i održi stabilnost srčanog ritma.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Purkinjeova vlakna su dobila ime po češkom naučniku Janu Evangelisti Purkinjeu, koji ih je otkrio i opisao 1839. godine.[5]
Anatomija[uredi | uredi izvor]
Purkinjejeve ćelije koje se nalaze u marginalnim delovima sinusnog čvora čine vezu sa ćelijama radne muskulature pretkomora. Purkinjejevih ćelije ima u konveksnom delu atrioventrikularnog čvora, gde primaju impulse sa pretkomora, zatim u atrioventrikularnom čvoru, posebno na prelazu atriventrikularnog čvora u Hisov snop, u samom Hisovom snopu i njegovim granama, pa sve do ćelija radne muskulature komora.
Srčani provodni sistem je konvencionalno anatomski podeljen u četiri dela:
Prvi deo - uključuje sinusno-atrijalni (sinoatrijalni) čvor. To je kombinacija tri snopa ćelija koje generišu impulsne frekvencije od osamdeset do sto dvadeset puta u minuti. Ova brzina kontrakcije srca omogućava održavanje dovoljne cirkulacije krvi u telu, zasićenost kiseonikom i brzinu metabolizma.
Drugi deo - je atrioventrikularni (sino-atrijalni) čvor, koji iz nekog razloga prvi pejsmejker ne može da obavlja svoje funkcije stupa u igru. Nalazi se na granici srčanih komora u srednjem septumu. Ova kolekcija ćelija postavlja učestalost kontrakcija u rasponu od šezdeset do osamdeset otkucaja i smatra se pejsmejkerom drugog reda.
Treći deo - je provodni sistem Hisov snop i njegove grane (leva i desna), koje prenose impulse Purkinjeovim ćelijama subendokardijalno u muskulaturi srčanih komora
Četvrti deo - su Purkinjeova vlakna smeštena u interventrikularnom septumu i oko vrha srca. To omogućava brzo širenje električnih impulsa kroz ventrikularni miokardijum. Stopa generisanja varira od četrdeset do šezdeset puta u minuti.
Histologija[uredi | uredi izvor]
Purkinjeova vlakna su jedinstveni organ srca, koga čine ćelija srčanog mišića ispod endokarda komora srca koje se protežu od grana Hisovog snopa kroz miokarda komora i čine poslednji deo srčanog provodnog sistema.
Dalji histološki pregled otkriva da su ova vlakna podeljena u zidovima komora. Električno poreklo atrijalnih Purkinjeovih vlakana dolazi iz sinoatrijalnog čvora. Purkinjeova vlakana hrane grana desne koronarne arterije ili ona sama direktno. U nekim slučajevima krv može ući u ove strukture iz cirkularne arterije. I ovde se formira gusta mreža kapilara koji čvrsto prepliće kardiomiocite.
S obzirom da nema aberantnih kanala, Purkinjeova vlakna su jasno zaštićena jedno od drugog kolagenom ili srčanim skeletom.
Purkinjeova vlakna su specijalizovana za brzo sprovođenje impulsa (jer sadrže brojne brze natrijumske kanale i mitohondrije sa ograničenim naponom, i manje miofibrila od okolnog mišićnog tkiva). Purkinjeova vlakna su drugačije od okolnih mišićnih ćelija jer imaju relativno manje miofibrila nego druge srčane ćelije. Prisustvo glikogena oko jezgra dovodi do toga da se Purkinjeova vlakna javljaju kao lakša i veća od svojih suseda, raspoređena u uzdužnom pravcu (paralelno sa srčanim vektorom). Često su to dvonuklearne ćelije.[6]
Funkcija[uredi | uredi izvor]
Srčane komore normalno se skupljaju na koordinisan način, efikasno pumpajući krv duž putanje koju određuju srčani zalisci. Koordinacija srčanih kontrakcija postiže se korišćenjem specijalizovanog provodnog sistema. Sinusni ritam, koji je fiziološki, karakterišu impulsi koji potiču iz sinoatrijalnog (SA) čvora i koji se potom provode kroz naizmenično kroz pretkomore, atrioventrikularni (AV) čvor, Hisov snop, Purkinjeova vlakna i srčane komore. Srčane ćelije ovu sposobnost duguju električnom pobuivanju naponskim kanalima ćelijske membrane, koji su selektivni za različite jone, uključujući jone natrijuma, kalijuma i kalcijuma.
Srčanim kontrakcijam upravljaju mnogi uticaji iz autonomnog nervnog sistema. Purkinjeova vlakna nemaju nikakvu poznatu ulogu u podešavanju srčane frekvencije osim ako je SA čvor ugrožen (tada mogu da deluju kao ćelije pejsmejkera)[7]. Na njih tada utiče električno pražnjenje iz sinoatrijalnog čvora.
Kretanje impulsa[uredi | uredi izvor]
Tokom ventrikularnog kontrakcijskog dela srčanog ciklusa, Purkinjeova vlakna prenose impuls kontrakcije i sa leve i sa desne grane snopa do srčanog mišića (miokarda) komora.[8] Ovo uzrokuje kontrakciju mišićnog tkiva komora i stvara silu za izbacivanje krvi iz srca, bilo u plućnu cirkulaciju iz desne komore, ili iz leve komore u sistemsku cirkulaciju.
Zamena pejsmejkera[uredi | uredi izvor]
Purkinjeova vlakna takođe imaju sposobnost promene brzine od 20-40 otkucaja u minuti ako je ugrožena uzvodna provodljivost ili sposobnost pejsmejkera.[9] Nasuprot tome, SA čvor u normalnom stanju može da sšalje impulse brzinom od 60-100 otkucaja u minuti.[9] Ukratko, oni generišu akcione potencijale, ali sporije od sinoatrijalnog čvora.[9] Ova sposobnost je obično potisnuta. Dakle, Purkinjeova vlakna služe kao poslednje sredstvo kada se drugi pejsmejkeri pokvare.
Kada se Purkinjeovo vlakno aktivira, to se naziva preuranjenom ventrikularnom kontrakcijom ili PVC-om, ili u drugim situacijama može biti bekstvo komora.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Jones, Daniel (2011). Roach, Peter; Setter, Jane; Esling, John (eds.). Cambridge English Pronouncing Dictionary (18th ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-15255-6.
- ^ Feher, Joseph (January 1, 2012), Feher, Joseph (ed.), "5.5 - The Cardiac Action Potential", Quantitative Human Physiology, Boston: Academic Press, pp. 458–466,
- ^ Stocum, David L. (January 1, 2012), Stocum, David L. (ed.), "Chapter 7 - Regeneration of Cardiac Muscle and Hematopoietic Tissues", Regenerative Biology and Medicine (Second Edition), San Diego: Academic Press, pp. 161–182,
- ^ „Purkinje fiber”. TheFreeDictionary.com. Pristupljeno 2023-07-03.
- ^ „Jan Evangelista Purkinje | Czech physiologist | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-07-03.
- ^ Paxton, Steve; Peckham, Michelle; Knibbs, Adele (2003). „The Leeds Histology Guide” (na jeziku: engleski).
- ^ Christenson, Jeff (2019-01-01), Segil, Jacob, ur., Chapter Three - Sensors and Transducers (na jeziku: engleski), Academic Press, str. 61—93, ISBN 978-0-12-812539-7, Pristupljeno 2023-07-03
- ^ Brooker, Graham (January 1, 2019), Segil, Jacob (ed.), "Chapter Fourteen - Pacemakers", Handbook of Biomechatronics, Academic Press, pp. 567–589,
- ^ a b v Baura, Gail D. (2012-01-01), Baura, Gail D., ur., Chapter 2 - Electrocardiographs (na jeziku: engleski), Academic Press, str. 39—57, ISBN 978-0-12-374976-5, Pristupljeno 2023-07-03
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
