Pređi na sadržaj

Rudnik Maunt Ajza

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Rudnik Maunt Ajza
rudnik
Delatnosteksploatacija mineralnih sirovina
Osnovano1924.
Kvinslend, Australija
Rukovodioci
Glencore kompanija
Proizvodiolovo, bakar, cink, srebro
Veb-sajtwww.mountisamines.com.au

Rudnik Maunt Ajza je rudnik bakra, olova, cinka i srebra u blizini grada Maunt Ajze u državi Kvinslend, Australija. Mount Isa Mines Limited ("MIM") (transkr. Maunt Ajza majns limited ) je kompanija koja rukovodi rudnikom Maunt Ajza i ona predstavlja deo Glencore grupe kompanija. Tokom 1980. godine MIM je bila najveća australijska kompanija. Predstavila je nekoliko značajnih inovacija u rudarskoj industriji, uključujući tehnologiju rafiniranja bakra Isa Process, tehnologiju topljenja Isasmelt i tehnologiju finog mlevenja IsaMill, a takođe je komercijalizovala tehnologiju flotacije silosa Jameson Cell.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Godine 1923. ležište koji sadrži olovo, cink i srebro otkrio je rudar Džon Kembel Majls (engl. John Campbell Miles). "Mount Isa Mines Limited" bila je jedna od tri kompanije osnovane 1924. radi eksploatacije ležišta koje je otkrio Majls, ali proizvodnja nije započeta do maja 1931.[1] Druge dve kompanije su bile "Mount Isa Silver Lead Proprietary" i "Mount Isa South". MIM je obe kompanije kupio krajem 1925. godine.

Siromašne godine (1924–1945)[uredi | uredi izvor]

Rane godine karakterisala je borba za razvoj ležišta olovno-cinkove rude, uključujući sve veću potrebu za finansiranjem bušenja, metalurškim ispitnim radom i potapanjem okna, a postojala je značajna sumnja da li će Majlsovo otkriće ikada doneti nešto više .[2] Međutim, do kraja 1928. godine, bušenje je omogućilo procenu rezervi od 21,2 miliona tona, koje su u to vreme bile najveće u istoriji Australije, a po proceni dostigle su 32 miliona tona 1930. godine.[3]

Površinski kop rudnika Maunt Ajza, pogled sa istočne obale reke Lajhart (Leichhardt River) 1932. godine.

Presudno za uspeh bilo kog rudarskog poduhvata bila je železnička pruga koja je spajala područje sa obalom. Međutim, vlada u Kvinslendu nije bila voljna da ulaže u železnicu zbog toga što rudnik može biti ograničenog života. Nakon što je rudarska kompanija garantovala da pokrije sve gubitke, izgradnja železnice od Kloncurija do Maunt Ajze počela je 1926. godine, a pruga je otvorena 27. maja 1929. godine, što je Maunt Ajzi postavilo osnovnu vezu sa istočnom obalom Kvinslenda.[4]

Troškovi eksploatacije rudnog tela Maunt Ajza bili su toliko visoki da su se vlasnici morali obratiti ASARCO-u [[ASARCO|(engl. American Smelting and Refining Company)]] da bi dobili dovoljno finansijskih sredstava kako bi se operacija mogla izvesti.[5] Projekat je kasnio prema rasporedu i premašivao je budžet, što je na kraju rezultiralo time da je ASARCO poslao svog čoveka Džulijus Krašnita Drugog ( engl. Julius Kruttschnitt II) da preuzme odgovornost na sebe. Krašnit je stigao 1930. godine i otkrio da se računi ne plaćaju, jer nije bilo novca za plaćanje, da su okna poplavljena, a izgradnja površinskih postrojenja je kasnila mesecima u odnosu na prethodno napravnjeni projekat.

Kada je eksploatacija započeta 1931, rudnik je mehanizovan u obimu koji ranije nije viđen u Australiji, i to uvođenjem mehanizovanog bušenja i obrade mehaničkim lopatama, a ne ručnim bušenjem i uz pomoć običnih lopata i čekića.[6] Početna proizvodnja rudnika bila je 660.000 tona godišnje („t / g“) rude i zadržala se na ovom nivou do 1953.

Mašine za sinterovanje u topionici Maunt Ajza, 1932.

Čak i nakon što je prva ruda bila iskopana i obrađena, operacije Maunt Ajza su se borile za opstanak. Topionica se pokazala neadekvatnom i tražila je treću peć i dodatne mašine za sinterovanje.[7] Oporavak dragocenih minerala u koncentratoru bio je manji od očekivanog a cene metala bile su smanjene Velikom depresijom 1930-ih.[1] Otkriveno je da je skroman oporavak uzrokovan neuobičajenom (za sada) finom granulacijom mineralnih zrna u rudi Maunt Ajze. Dok su se cene metala ipak na kraju oporavile kako je depresija prolazila, sitna mineralna zrna nastavila su da muče olovno-cinkani proces Maunt Ajze u danima koji su sledili.[8]

Postrojenja za livenje i topljenje olova, 1933

Do juna 1933, dug MIM-a prema poveriocima širom sveta, od 2,88 miliona funti, iznosio je 15% svih poreza na dohodak isplaćenih u Australiji 1932. godine.[7] Tek u finansijskoj godini 1936–1937. MIM je ostvario prvu zaradu [9] i kompanija je mogla da počne da otplaćuje svoj nagomilani dug. Međutim, izbijanje Drugog svetskog rata nije bilo nimalo velikodušno za MIM, jer više nije uspevao da pronađe tržište za svu svoju proizvodnju, a cena olova nije bila u porastu kao i tokom Prvog svetskog rata .

Koncentrator broj 1, rudnik Maunt Ajza, 1940

Iako je tokom bušenja krajem 1920-ih otkrivena nekakva mineralizacija bakra, glavni pronalazak je došao tek 1930. godine, kada je bušenje radi istraživanja olovno-cinkove rude prošlo kroz gotovo 38 metara debele mineralizacije bakra, u kojoj se u proseku nalazilo 4,3% bakra.[10] Iako je ovo bila veoma dobra koncentracija bakra, MIM nije imao finansijska sredstva za proizvodnju bakra, i tek kada su se 1937. godine povećale cene bakra, došlo je do podsticaja za dalje istraživanje bakra. Ovi napori u početku nisu bili uspešni, ali su urodili plodom 1940. i 1941. Međutim, tek u periodu od 1941. do 1942. godine miniranjem 7. nivoa rudnog tela olova i cinka u rudniku Black Star omogućeno je stvaranje ležišta bakra koje je bilo ekonomično za ekploataciju.[11]

MIM još uvek nije bio u mogućnosti da kopa bakar, jer je imao zalihe olovnih poluga i koncentrata cinka koji se nisu mogli prodati zbog rata.[10] Međutim, australijskoj vladi je bio potreban bakar u ratne svrhe i pozajmio je MIM-u iznos od 50 000 funti, kako bi se eksploatacija omogućila. Dalje bušenje proširilo je zalihe bakra i upravo zato MIM je odlučio da pređe sa proizvodnje olova na proizvodnju bakra. Koncentrator olova i cinka mogao je da tretira bakarnu rudu sa malim modifikacijama, ali topionica olova je zahtevala dodavanje rabljene opreme u periodu praznog hoda u rudnicima Kuridala, Maunt Katbert i Maunt Eliot.

Topljenje olova prestalo je 9. aprila 1943 i sinterovanje bakarnog koncentrata počelo je istog dana.[10] Iako je bakar imao potencijala da bude profitabilniji, MIM-ova loša sreća se nastavila: Odeljenje za snabdevanje i otpremu australijske vlade ( Australian Government's Department of Supply and Shipping) odlučilo je da mu više nije potreban bakar koji MIM proizvodi i preporučilo je vraćanje proizvodnje na olovo i cink od januara 1944, bez nadoknade za trošak pretvaranja operacija u proizvodnju bakra. Nakon duže rasprave između MIM-a i australijske vlade, MIM-u je dozvoljeno da nastavi sa proizvodnjom bakra u periodu do šest meseci nakon završetka Pacifičkog rata ( engl. Pacific War), poslednji bakar je proizveden 2. maja 1946. godine, a proizvodnja olova nastavljena je u periodu rasta cena olova.

Od opstanka do prosperiteta (1946–1973)[uredi | uredi izvor]

Godine 1947, MIM je isplatio prvu dividendu, time nagoveštavajući kraj svojih dosadašnjih problema, nakon što je prošlo 16 godina neprekidne proizvodnje i 23 godine od dana osnivanja kompanije.[12]

Iste godine započeto je istraživanje severno od rudnih tela Maunt Ajze, na području koje je kasnije postalo rudnik Hilton [13], a nakon otkrića izdanaka stena koje su ličile na stene rudnog tela Maunt Ajze, započeto je dijamantsko bušenje u avgustu 1948.[14] Prva bušotina presecala je malu količinu mineralizacije cinka. Od tada pa do 1957. godine preduzet je veoma značajan program bušenja i do 1950. godine rezerve rude rudnika Hilton iznosile su 26 miliona tona. Proces bušenja je smanjen 1957. godine zbog pada cena metala i velikih kapitalnih izdataka u operacijama koje su se izvodile.

Da bi osigurao adekvatne zalihe uglja za svoju elektranu, koja je snabdevala i MIM-ove operacije i grad Maunt Ajzu, MIM je kupio kontrolni i najvažniji udeo u Bowen Consolidated Coals Mines Limited 1951. godine.[15]

Godine posle rata koje su bile veoma profitabilne omogućile su MIM-u da otplati dugovanja, uključujući i one prema ASARCO-u. ASARCO je novac koji je dobio od MIM-a koristio za kupovinu akcija, i do 1960. godine posedovao je 53% MIM-ovih akcija.[16] MIM je takođe bio u mogućnosti da izgradi koncentrator bakra i topionicu bakra, a proizvodnja bakra je nastavljena u januaru 1953.[17] Kasnije te godine, Krašnit je podneo ostavku na funkciju predsednika Upravnog odbora MIM-a.

Sa ponovnom preporukom da se nastavi iskopavanja bakra, ukupna proizvodnja rude rudarskih operacija udvostručena je od količine 660 000 t / god. koja je bila eksploatisana od početka proizvodnje 1931.[6] I bakarne i olovno-cinkove rude bile su tretirane u zasebnim kružnim procesima [12] u istom koncentratoru, o čemu će kasnije biti reči u "koncentratoru br. 1".[18]

Na početku proizvodnje bakra korišćene su dve višestruke pećnice, jedna reverberatorna peć na ugalj i dva Pirs-Smitova konvertora da bi se proizvelo 1.500 tona blistera bakra mesečno (18.000 tona godišnje).[19] Tokom 1953. godine topionica bakra je proizvela 15.000 t bakra.[20]

Izlivanje iz Pirs-Smitovog konvertera bakra, Maunt Ajza, 1954.

Istraživačke aktivnosti između 1952. I 1960. proširile su rezerve rude Maunt Ajze sa 9,9 miliona tona olovno-cinkove-srebrne rude na 25,6 miliona tona, a sa 3,8 miliona tona bakarne rude na 24,2 miliona tona iste.[15] Kao posledica proširenja rezervi, MIM je odlučio da proširi proizvodnju. Količina proizvedenog bakra porasla je sa nule 1952. na 60.000 tona 1960. godine, dok se proizvodnja olovnih poluga povećala sa oko 36.860 t 1952. godine na 60.000 t 1959. godine, a zatim se smanjila na 52.000 t 1960. godine kao posledica odluke o smanjenju proizvodnje zbog suočavanja sa globalnom pojavom prekomernih zaliha metala kao što je olovo.

1957. godine u topionicu bakra je dodat treći ražnjić i povećana je širina reverberatorne peći.[15] 1960. godine izgrađene su dve velike pećnice i druga, veća reverberatorna peć kako bi se proširila mogućnost topionice bakra da proizvodi i do 70.000 t blistera bakra godišnje. Prvobitna reverberatorna peć zadržana je kao rezervna peć koja se koristi u slučaju da se nova peć podvrgava nekom većem postupku održavanja ili popravke.[21] Nova peć se nazivala „peć br. 1“, a starija, rezervna peć je nazvana „peć br. 2“.[22]

MIM je prodavao blister bakar, ali 1960. godine počeo je sa rafinisanjem blister bakra kako bi proizvodio bakarnu katodu u svojoj novoj elektrolitičkoj rafineriji bakra u Stjuartu, u blizini grada Taunsvila (engl.Townsville) .[15] Početni kapacitet bakarne rafinerije "Copper Refineries Pty Ltd ("CRL")" bio je 40 000 t / god rafinisane bakarne katode, ali dalja izgradnja započeta je 1960. godine da bi se ovaj kapacitet proširio na 60 000 t / god. Nova topionica je sagrađena na istom mestu u planini Ajza i puštena je u rad u martu 1962. godine,time podižući kapacitet topionice bakra na 100.000 tona blistera bakra godišnje.[23]

Jezero Mundara na reci Lajhart nastalo 1958. godine.

Kao odgovor na sve veću potražnju električne energije operacija MIM-a i grada koji se sve više širio Maunt Ajze, MIM je 1960. godine izgradio novu elektranu u blizini "Mica Creek" kako bi povećao kapacitet rudarske elektrane koja je bila smeštena u blizini topionice bakra .[15] Rudarska elektrana sama se tokom godina povećavala, počevši sa snagom od pet MW 1931. godine.[24] Takođe je 1958. godine izgrađen novi nasip na reci Lajhart zbog snabdevanja vodom Maunt Ajze i operacija MIM-a i upravo na ovaj način je nastalo jezero Mundara .

Površinski kop "Black Rock" počeo je da radi u martu 1957. da bi proizvodio rudu bakra.[25] Do 1963. godine, Black Rock površinski kop je proizvodio rudu bakar-oksida koja se koristila kao fluks u topionici bakra. Iskopavanje rude halkocita započelo je 1963. godine. Površinski kop Black Rock zatvoren je prerano 1965. godine zbog nestabilnosti njegove zapadne strane.[26] Iskopavanje je zaustavljeno 40 stopa ispred planirane krajnje dubine od 520 stopa, zbog čega jr ostala značajna količina visokokvalitetne rude koja nije iskopana.

Novi koncentrator, koji je dobio naziv "koncentrator br. 3", naručen je 1963. godine u svrhu tretiranja rude halkocita iz površinskog kopa Black Rock.[18]

Neke rude iskopane na mestu površinskog kopa Black Rock nije moglo tretirati na ekonomičan načinu koncentratoru br. 3, a oko 750 000 t ovog materijala lošeg kvaliteta, koji sadrži prosečnu količinu bakra od 1,5%, se nagomilao.[27]

U martu 1966. godine, MIM je objedinio svoje rudarske zalihe koje je zakupio, zauzimajući svu teritoriju između Hiltona i Maunt Ajze, u okviru jedinstvenog specijalnog rudarskog zakupa i dijamantskog bušenja, započetog u Hiltonu.[14] Rezerva Hilton povećala se na 37 miliona tona.

Takođe 1966. godine, tretman olovo-cinkove rude prebačen je u novi koncentrator, nazvan "koncentrator br. 2".[18] Iste godine došlo je do velike modernizacije topionice olova, pri čemu je osam malih postrojenja za sinterovanje zamenjeno jednim postrojenjem za sinterovanje, [12] i novo okno, prvobitno poznato kao okno "K57", ali je kasnije preimenovano u okno R62, pušteno je u upotrebu.[6]

Sve do 1966. koncentracije cinka proizvedene u prvom koncentratoru su bivale isušene tako što su stavlljane u otvorene brane za isušivanje gde voda usled zagrevanja pod dejstvom sunca isparava. Nakon što se dobro osuši spreman je za transport brodom. Postrojenje za filtraciju koncentrata cinka pušteno je u rad septembra 1966.[28]

Tretman olovno-cinkove rude u koncentratoru br. 1 prestao je u maju 1967. godine, a sva olovno-cinkova ruda naknadno je bila prerađena kroz koncentrator br. 2 [29]

U maju 1969. godine MIM je odlučio da nastavi sa rudnikom Hilton", nazvanim u čast Čarlsa R. Hiltona, Amerikanca, koji je u vreme otkrića rudnog ležišta bio glavni direktor.[14] Potapanje istražnog okna prečnika 4,3 metra ("m") (poznato kao "J53") počelo je u junu 1970. godine, a potapanje do dubine od 630 m završeno je u junu 1973. Potapanje okna „P49“ i podiznog okna (prečnika 8 m) započelo je 1971. godine, a to okno dovršeno je do dubine od 1040 m u decembru 1975. godine.

U martu 1971. prekinuta je do sada uobičajena praksa vraćanja šljake iz konvertora u reverberatorne peći za obnavljanje koncentrovanog bakra.[22] Vraćanje šljake bio je problem zbog visokog nivoa magnetita („Fe3O4“) u šljaci. Magnetit ima višu temperaturu topljenja od gvožđe-oksida („FeO“) koji se obično nalazi u vidu šljake u reverberatornoj peći i taloži se, uzrokujući povećanu akumulaciju u reverberatornoj peći, smanjujući tako skladišni kapacitet peći. MIM je 1971. promenio svoju praksu obnavljanja bakrovog konvertora i umesto da vrati svu toplotu konvertora u reverberatornu peć, dozvolio je da se deo šljake polako ohladi, a zatim je obrađivao u bakarnom koncentratoru da bi se proizveo koncentrat šljake konvertora. Ovim su poboljšani uslovi u kojima radi reverbernatorna peć.

1972. godine MIM je uspostavio sistem praćenja kvaliteta vazduha u Maunt Ajzi, isključujući rad topionice kad god se smatra da meteorološki uslovi mogu dovesti do toga da nivo sumpor-dioksida premaši USEPA (engl. The Environmental Protection Agency) standarde u gradu Maunt Ajzi.[30] Sistem za kontrolu kvaliteta vazduha (poznat kao "AQC sistem" ) rezultirao je gubitkom oko 15% proizvodnje u topionici olova[31] i oko 7,7% proizvodnje bakra.[23]

1973 godine, novi koncentrator bakra, poznat kao "koncentrator br. 4", naručen je za tretiranje bakarne rude ( i ima brzinu od šest miliona t / g rude koja sadrži 3% bakra i 55-60% silicijuma).[32] a stari koncentrator br. 1 je isključen,[18] i nova pečenja sa fluidiziranim slojem postavljena je u topionicu bakra da bi zamenila više pečenja na ognjištu koja se koristi od 1953.[31] Time je povećana proizvodnja bakra na 155.000 t / god. Druga reverberatorna peć stavljena je u stalni pogon za tretiranje dodatnog kalcina proizvedenog u novom pečenju. [21]

Kada je pušten u pogon novi proces pečenja praksa dodavanja šljake vrućeg konvertora u reverberatornu peć u potpunosti je prestala.[22]

Zamena peći na ognjištu sa pekačem sa fluidnim slojem značila je da se količina sumpora eliminisanog iz koncentrata tokom procesa pečenja povećavala, što je povećalo sadržaj bakra („mat“) matirane peći sa 33–35% na bakar 40–42% bakra.[22] Ovaj viši mat kvalitet značio je da se u pretvaračima mora eliminisati manje sumpora po toni koncentrata tretiranog u topionici, čime se povećava njihov efikasni kapacitet i omogućava veća proizvodnja bakra iz topionice bez dodavanja dodatnih konvertora.

Stopa proizvodnje rude povećala se u razdoblju od 1953. do 1973. godine, dostižući 2,74 miliona tona u 1960, 3,65 miliona tona u finansijskoj godini 1965–66, a u kratkom periodu u 1973. godine je porasla na 7,2 miliona t / god (2,6 miliona t / god. olovo-cinkove rude i 4,6 miliona t / g bakarne rude).[6]

Rast, inovacije i konsolidacija (1973–2003)[uredi | uredi izvor]

Veoma teška priroda ležišta Maunt Ajze značila je da je kompanija oduvek trebalo da bude na čelu rudarske tehnologije. Bilo je to 1962. godine, osnivački sponzor Australian Minerals Industry Research Association (AMIRA) P9 koji je radio na projektu istraživanja minerala na Univerzitetu u Kvinslendu, pokazao se kao dobra osnova za Julius Kruttschnitt Mineral Research Centre.[33] Zatim je od 1970-ih do 1990-ih postao svetski lider u razvoju novih rudarskih tehnika i tehnologija prerade kao način za suprostavljanje padu cena metala i rastućim troškovima.

1978. godine MIM-ova saradnička firma za prečišćavanje bakra razvila je tehnologiju rafiniranja bakra Isa Process [34] koja se danas prodaje kao IsaKidd postupak i globalno se smatra preporučenom tehnologijom za preradu bakra, a preko 100 licenciranih korisnika koristi tehnologiju širom sveta.[35] Tehnologija Isa Process unapredila je rafiniranja bakra zamenom bakarnih katodnih limova sa nerđajućim čeličnim limovima i omogućila ono što je bilo veoma naporno izvesti a to je mehanizovati ceo proces.[36]

Topionica bakra Maunt Ajze 2002. Zgrada ispod leve dizalice je postrojenje ISASMELT™.

Istovremeno sa razvojem tehnologije rezervoara Isa Process-a, MIM je započeo sa Australian government's Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation („ CSIRO “), zajednički razvoj energetski efikasne ISASMELT™ topionice, zasnovane na CSIRO's Sirosmelt lance .[37] Nakon laboratorijskih ispitivanja potencijalnog procesa topljenja olova u objektima CSIRO-a u Melburnu, MIM je prešao na 120 kg / h u ispitivačkom postrojenju u topionici olova Maunt Ajza 1980. godine, a potom i u pilot-postrojenju od pet tona na sat u topionici olova 1983. godine. Nakon toga usledio je razvoj procesa topljenja bakra u ispitivačkom postrojenju Maunt Ajze i izgradnja demonstracionog postrojenja ISASMELT™ bakra od 15 t / h u topionici bakra 1987. Postignut je uspeh olovne pilot fabrike i postrojenja za demonstraciju bakra, koji su povećali proizvodnju metala MIM-a time što su bili rukovođeni odgovarajućim operativnim osobljem, MIM je odlučio da plasira tehnologiju ISASMELT™. Do 2013. godine postojalo je 15 postrojenja za operacije ISASMELT™ u 10 zemalja, uključujući i topionicu bakra Maunt Ajza.[38]

1992. godine MIM je naručila peć ISASMELT™ za topionicu bakra Maunt Ajze za tretiranje 104 t / h koncentrata koji sadrži 180.000 t / i bakra.[37] Njena propusnost je u početku bila ograničena jer je MIM odlučio da zadrži jednu od dve reverberatorne peći i pretvarači su time postali usko grlo. Protok ISASMELT™ postrojenja morao je da bude ograničen kako bi se omogućilo da prođe dovoljno materijala kroz reverberatornu peć da se spreči zamrzavanje matica na dnu peći. 1997. godine odlučeno je da se ugasi i peć i reverberatorna peć, a protok peći ISASMELT™ je pojačan na više od 160 t / h koncentrata dodavanjem četvrtog Pirs -Smit konvertora [39] i drugog postrojenja za kiseonik.

1985. godine MIM je unajmio profesora Grejam Džejmesona sa Univerziteta u Njukaslu (Australija) za poboljšanje sparger design u flotacijskim silosima koji se koriste kao separatori koncentrata cinka u kružnom procesu koncentrata olova i cinka.[40] Polazeći od ovog dela, Džejmeson je razvio ideju o mešanju vazduha i koncentratne suspenzije u cevi, koja se naziva "donji odvod", i koja je ubačena u flotacijski silos. Dalja istraživanja su pokazala da je mešanje suspenzije i vazduha u cevi značilo da je veći deo visine tradicionalnih flotacijskih silosa nepotreban i tada je nastao je koncept kratke „ Jameson Cell “.

Džejmeson je ideju patentirao 1986. godine, a 1986. godine u Maunt Ajzi je testirana pilotska ćelija (ona koja služi kao glavni uzorak za ispitivanje, na osnovu koje se procenjuju ostale) od dve tone na sat ("t / h").[40] 1988. godine MIM je odlučio povećati kapacitet svog flotacijskog kružnog procesa srednje teških postrojenja kako bi poboljšao oporavak olova i, nakon ispitivanja raznih alternativa, instalirao dve kompletne vage Džejmeson ćelijeu koncentrator olova i cinka 1989. godine. U aprilu 1989. godine, MIM Holdings je stekao svetska prava na metaluršku primenu Džejmeson ćelije, počeo je da prodaje tehnologiju i nastavlja da je razvija. Do 2005. godine bilo je 228 ćelija Džejmeson širom sveta, koje su radile u flotacijskim kružnim procesima prerade uglja i baznih metala .

Od sredine 1980-ih došlo je do smanjenja performansi koncentrata olova i cinka jer je veličina zrna rude postajala progresivno sitnija.[41] To je značilo da je rudu potrebno mleti još finije nego što je to bilo ranije da se odvoje korisne mineralne čestice od neželjenih (" nekorisnih") minerala i da se odvoje olovne mineralne čestice od minerala cinka. MIM je istraživao razne postojeće tehnologije finog brušenja (poput kugličnih mlinova i tornjeva), ali je utvrdio da su neprofitabilne u postupku koji on praktikuje i da je visoka potrošnja čeličnog sredstva za brušenje rezultirala zagađivanjem površine materijala određenom količinom gvožđa, čineći ih manje podložnim za postupak flotacije. Shodno tome, MIM je težio razvoju bolje tehnologije brušenja, a rezultat toga je bio udruživanje sa Netzsch-Feinmahltechnik GmbHu cilju razvoja visoko energetski efikasnih horizontalnih mešalica i ta tehnologija poznata je pod imenom IsaMill . Tehnologije IsaMills obično koriste inertno sredstvo za mljevenje (kao što su keramičke kuglice, talog šljake ili silicijumski pesak) i izbegavaju problem inhibicije flotacije sitnih čestica sa naslagama gvožđa.

Nakon testiranja prototipa na raznim vagama, prva potpuno kompletna vaga IsaMill je instalirana u koncentrator olova i cinka u rudniku Maunt Ajza 1994. godine, a zatim druga [42] i u rudniku McArthur River u Northern Territory 1995.[41] MIM je odlučio da pruži licencu te tehnologije drugim korisnicima 1999. godine a poslednje raspoložive informacije navode da je 121 IsaMills instaliran u koncentratorima širom sveta.

270 m visoka stanica za topionicu olova .

Po završetku okna P49 u Hiltonu 1975, projekat je bio završen zbog pada svetskih cena olova, cinka i srebra.[14] Neke aktivnosti u razvoju rudnika su nastavljene, ali na vrlo niskom nivou.

1978. godine MIM je sagradio novu stanicu visoku 270 m za svoju topionicu olova kako bi umanjio uticaj AQC sistema na proizvodnju u topionici olova tako što je koristio prethodnu stanicu od 76 m.[31]

Od svog početka topionica bakra je proizvodila blister bakar, prvobitno za prodaju, a potom i za rafinisanje u MIM-ovoj rafineriji bakra u Taunsvilu. Ovo se promenilo u junu 1979, kada su u topionici bakra Maunt Ajze puštene u upotrebu dve rotacione "anodne peći" kapaciteta 320 tona sa točkovima za anodno livenje Mitcui.[23] Ukidajući izvoz hladnog blister bakra iz topionice Maunt Ajza rezultirao je znatnim uštedama energije, jer su anodne peći primile istopljeni blister bakra iz pretvarača, što znači da se hladni blister bakar nije morao ponovo zagrevati i istopiti pre nego što se baci u anode za elektrolitičko rafinisanje.

Proizvodnja u Hiltonu ponovo je narasla 1981. godine, kada je nad oknom P49 postavljen stalni ram, ali projekat je ponovo usporen usled drugog pada cena olova i povećanja proizvodnje olovnog metala iz operacija Maunt Ajze zbog postavljanja srednje teških postrojenja 1982. godine.[14]

Nova srednje teško postrojenje povećalo je kapacitet koncentratora olova i cinka sa 2,5 miliona t / god u finansijskoj godini 1981–1982 na 4,2 miliona t / god u finansijskoj godini 1984–1985.[14] To je bilo postignuto uklanjanjem lakših (nemineralizovanih) fragmenata stena i njihovim odbacivanjem iz koncentratora pre nego što su stigli do mlinova za mlevenje koji su predstavljali usko grlo postrojenja. Količina odbačenog materijala bila je 30–35% od ulazne rude.[43]

Sve veće poteškoće u odvajanju minerala olova i cinka značilo je da je MIM početkom 1986. počeo da proizvodi mešoviti koncentrat olova i cinka (poznat u industriji kao "rasuti koncentrat") i nastavio s proizvodnjom do kraja 1996.[44] Rudarske kompanije manje plaćaju topionici za rasuti koncentrat zbog većih troškova procesa proizvodnje u kojima se ovaj koncentrat kasnije tretira. Kako se povećala količina koncentrata u velikoj meri, povećala se i poteškoća pronalaženja kupca. Cink u rasutom koncentratu je na kraju vredeo samo polovinu od vrednosti u čistom koncentratu cinka.[45]

Od 1987. godine ruda iz rudnika Hilton korišćena je za dopunu rude Maunt Ajze, a do 1992. godine količina obrađene rude koncentratora br. 2 dostigla je pet miliona t / g, od čega je 30% dolazilo iz Hiltona, a 70% proizvedeno iz Ajza rudnika.[45] a

U 1991. godini u bakarni koncentrator ugrađene su dva poluautogena mlina za mlevenje ("SAG mlinovi"). Ovo je oslobodilo dva kuglična mlina koji su prebačeni u koncentrator br. 2 kako bi se povećao kapacitet mlevenja tog postrojenja.[45] Zajedno sa ugradnjom tornja i nekim novim kapacitetom flotacije, promene su povećale prevođenje cinka do koncentrata cinka za preko 15%.

Krajem devedesetih godina, proizvodnja iz prvobitnih rudnih tela Maunt Ajze počela je da opada, pri čemu je proizvodnja bakarne rude iz gornjih rudnih tela pala sa pet miliona tona u 1994.[46] na oko 3,5 miliona t / i do 2000. godine zbog povećanja zavisnosti od sekvenci za vađenje mase stene i povećanjaa zavisnosti od teretnih vozila.[47] Proizvodnja rude iz rudnika olova Maunt Ajze opala je na 1,2 miliona t / god do 2002.[48]

Godine u posedu Xstrata (2003–2013)[uredi | uredi izvor]

Xstrata je kupila rudnik Maunt Ajzu za ukupno 2,96 milijardi USD (4,93 milijardi USD), uključujući pretpostavljeni dug, 2003. godine.[49][50]

Nakon što je preuzela rudnik, Xstrata je podelila operacije Maunt Ajze na dva odvojena toka: bakarni tok i olovo-cink-srebrni tok.[51] Tok bakra postao je deo Xstrata Copper [52] a olovo-cink-srebrni tok postao je deo Xstrata Zinc.[53]

Kako je proizvodnja tokom starenja podzemnog rudnika olova i cinka Maunt Ajze opala, MIM je u oktobru 2004. godine započeo eksploataciju na površinskom kopu Black Star, na mestu nekih od najranijih MIM-ovih rudarskih operacija, sa ciljem da se održi dopremanje sirovine u koncentrator olova i cinka.[54]

Podzemne operacije u rudniku olova Maunt Ajza prestale su u decembru 2005,[54] posle 75 godina skoro neprekidnog rada.

Godine u posedu kompanije GlencoreXstrata i Glencore (2013–)[uredi | uredi izvor]

Dana 2. maja 2013. Hstrata se spojila sa Glencore i formirala Glencore Xstrata plc.[55] Dana 20. maja 2014, Glencore Xstrata je posle AGM-a 2014. promenio ime u Glencore plc.[56]

Rudna tela[uredi | uredi izvor]

Maunt Ajza sadrži dva odvojena rudna tela: stratigrafski donji horizont rude olova, cinka i srebra i gornju bakarnu rudu. Oba rudna tela su sadržana u Donjem proterozojskom Urkhart škriljcu . The Urquhart je 1.000 metara debeo i sačinjen je od sivih dolomitičnih škriljaca sa horizontom izgrađenim od tufova. U blizini rudnih horizonata, škriljac je piritičan. Rudna tela nalaze se na jednom od udubljenja antiklinale i u zoni su velikog rasedanja.[57]

Ruda se pojavljuje u obliku ešalonskih paralelnih tela iz škriljaca. Rudna tela se mogu širiti više od jednog kilometra duž udara i tri četvrtine kilometra niz pad. Debljina može dostići 50 metara.[57] Smatra se da su rude singenetske sa škriljcem domaćinom i isprepletene vulkanskim materijalom.

Ruda olova, cinka i srebra[uredi | uredi izvor]

Primarna ruda sastoji se od galenita, sfalerita bogatog gvožđem i tetraedrita kao rudnih minerala, zajedno sa uobičajenim primesama pirita, pirotida, kvarca, karbonata i grafita. Pojavljuju se i manje količine arsenopirita, markazita, halkopirita, valerita, proustita, polibazita i argentita . Originalna površinski oksidirana ruda sadrži cerusit, anglesit i piromorfit . Srebro i cink su uklonjeni iz površinski oksidirane zone i deponovani kao supergene rude na dubinu iznad primarne rude.[57]

Rude bakra[uredi | uredi izvor]

Bakar se javlja u brečastoj steni „silika- dolomita “. Primarni minerali su halkopirit, pirotid i arsenopirit a ima i manje količine kobaltita, markazita, valerita, halkostibita, galenita i drugih.[57]

Proizvodnja[uredi | uredi izvor]

Maunt Ajza rudnik, na slici je prikazano postrojenje za proizvodnju kiseline sa dimnjakom (beli, krajnje levi), dimnjak za topljenje bakra (crvene i bele pruge, srednji dimnjak) i dimnjak za topljenje olova (desna dimnnjak).
  • 6,1 miliona tona bakarne rude sa 3,3% bakra
  • 4,6 miliona tona rude olova, cinka i srebra sa 154g / t srebra 5,4% olova 6,5% cinka (1986)

Kritika[uredi | uredi izvor]

Pitanja zdravlja i bezbednosti ljudi[uredi | uredi izvor]

Rad topionice izaziva emisiju sumpor dioksida u blizini grada Maunt Ajze. Istražni odbor rudnika Maunt Ajze u svojoj studiji nedavno je proveo 4 godine istražujući kvalitet vazduha i efekte na zdravlje zajednice. Komisija nije pronašla nikakve dokaze o štetnim uticajima iz rudnika. Međutim, odbor nije izveštavao o emisiji olova i nekoliko drugih metala povezanih sa emisijom sumpor-dioksida a za koje se zna da imaju potencijalno ozbiljne uticaje na životnu sredinu i zdravlje. Rudnik Maunt Ajza je trenutno najveći emiter u atmosferu sumpor-dioksida, olova i nekoliko drugih metala u Australiji. [traži se izvor] Druga istraživanja potvrdila su da je veoma rasprostranjeno tlo koje je zagađeno olovom, bakrom i drugim metalima u okolini Maunt Ajze i da su ti kontaminanti proizvedeni iz istorijskih i tekućih emisija iz topljenja i odbegle prašine iz rudnika Maunt Ajza. Kvinslend Helt (engl.Queensland Health) je u 2008. godini izvestio da je prosečna koncentracija olova u krvi dece ( uzrasta 1-4 godine) u Maunt Ajzi iznosila pet mikrograma / dl, a 11,3% više od 10 mikrograma / dl. Za poređenje, prosečna količina olova u krvi kod dece iz nezagađenih urbanih područja iznosi oko dva mikrograma / dl. Nedavno medicinsko istraživanje je dokumentovalo štetne efekte koje na zdravlje imaju koncentracije olova u krvi koje su iznad pet mikrograma / dl, a verovatno i one do dva mikrograma / dl.[58][59][60]

Zločin[uredi | uredi izvor]

U septembru 2014. godine Šarlin Bodi (engl. Sharlene Body) osvojila je prava na građanskom suđenju protiv Xstrata zbog navodnog nanošenja neuroloških oštećenja njenom sinu putem neurotoksičnih emisija olova.[61]

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Godine 2010, Maunt Ajza rudnik je ubačen u Queensland Business Leaders Hall of Fame .[62]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b N Kirkman, Hilton Mine, (Mount Isa Mines Limited: Mount Isa, Queensland, 1990), 2–3.
  2. ^ G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960).
  3. ^ G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 131–132.
  4. ^ Fitzgerald, Ross (1994). "Red Ted": The life of E.G. Theodore. St. Lucia, Queensland: University of Queensland Press. str. 187. ISBN 0702226491. 
  5. ^ G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 139–148.
  6. ^ a b v g R J Lloyd, "Equipment - the Mount Isa experience," in: Design and Operation of Caving and Sublevel Stoping Mines, Ed. D R Stewart (Society of Mining Engineers, 1981), 653–660.
  7. ^ a b G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 160–166.
  8. ^ N W Johnson, M Gao, M F Young and B Cronin, "Application of the ISAMILL (a horizontal stirred mill) to the Lead–Zinc Concentrator (Mount Isa Mines Limited) and the mining cycle," in: AusIMM '98 - The Mining Cycle: Proceedings of the Annual Conference, Mount Isa, Queensland, 19–23 April 1998 (Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1998), 291–297.
  9. ^ G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 179–181.
  10. ^ a b v G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 182–191.
  11. ^ The smelting staff at Mount Isa, "Notes on copper smelting at Mount Isa, 1943–1946," Proceedings of the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, No. 171, 1953, 43–54.
  12. ^ a b v E M Bennett, "History, geology and planned expansion of the Mount Isa Mines properties," in: World Symposium on [sic] Mining and Metallurgy of Lead and Zinc, Volume 1, (American Institute of Mining, Metallurgical and Petroleum Engineers, 1970), 139–170.
  13. ^ G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 203.
  14. ^ a b v g d đ B N Black and B K Mutton, "The development of the Hilton mine, 1947–1985," in: 13th Congress, The Council of Mining and Metallurgical Institutions, Singapore, 1986, 11–19.
  15. ^ a b v g d J W Foots, "Review of operations, Mount Isa Mines Limited, 1952–1960," Proceedings of the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, No. 197, 1961, 1–15.
  16. ^ G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 194.
  17. ^ G Blainey, Mines in the Spinifex, (Angus and Robertson: Sydney, 1960), 199.
  18. ^ a b v g R A Eaton and K H Ehlers, "Lining of ball and rod mills at Mount Isa—installation, design and materials," in: The Aus.I.M.M. North West Queensland Branch, Mill Operators' Conference, June 1978 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1978), 237–245.
  19. ^ R V Anderson, "Brief outline of [sic] Mount Isa copper smelter," Proceedings of the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, No. 171, 1953, 33–40.
  20. ^ J Pritchard, "Copper smelting at Mount Isa Mines Ltd, Mount Isa, Qld," in: Mining and Metallurgical Practices in Australasia - The Sir Maurice Mawby Memorial Volume, Ed. J T Woodcock (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, Victoria, 1980), 340–344.
  21. ^ a b B V Borgelt, G E Casley and J Pritchard, "Fluid bed roasting at Mount Isa," in: The AusIMM North West Queensland Branch Regional Meeting, August 1974 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1974), 123–130.
  22. ^ a b v g G E Casley, J Middlin and D White, "Recent developments in reverberatory furnace and converter practice at the Mount Isa Mines copper smelter," in: Extractive Metallurgy of Copper (The Metallurgical Society of the American Institute of Mining, Metallurgical and Petroleum Engineers: Warrendale, Pennsylvania, 1976), 117–138.
  23. ^ a b v I S Schache, J Pritchard and R L Canning, "Optimisation of copper treatment at Mount Isa Mines Limited, in: 13th Congress The Council of Mining and Metallurgical Institutions - Volume IV, Metallurgy, Singapore, 11–16 May 1986, 233–238.
  24. ^ S B Fawkes, "Power developments at Mount Isa Mines Limited," Proceedings of the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, No. 197, 1961, 193–224.
  25. ^ D B Edwards, "Ground stability problems associated with the Black Rock open cut at Mount Isa," Proceedings of the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, June 1968, 61–72.
  26. ^ K J Rosengren, "Rock mechanics and slope stability at Mount Isa, Australia," in: Geotechnical Practice for Stability in Open Pit Mining, (American Institute of Mining, Metallurgical and Petroleum Engineers, 1972), 257–274.
  27. ^ D Readett, "Copper recovery by heap leaching, solvent extraction, and electrowinning at Mount Isa Mines Limited, Mount Isa, Qld," in: Australasian Mining and Metallurgy - The Sir Maurice Mawby Memorial Volume, 2nd Edition (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1993), 721–725.
  28. ^ P M Wright, "Technical note on upgrading of contaminated zinc concentrate at Mount Isa Mines Limited," Proceedings of the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, June 1968, 37–38.
  29. ^ M F Young, J D Pease and K S Fisher, "The George Fisher project to increase recovery in the Mount Isa lead/zinc [sic] concentrator," in: Seventh Mill Operators' Conference, Kalgoorlie, Western Australia, 12–14 October 2000 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2000), 157–164.
  30. ^ T J Wrigley, "Environmental monitoring at Mount Isa," in: Sampling Practices in the Minerals Industry, Mount Isa, 3–7 November 1992 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1992), 73–74.
  31. ^ a b v K Ramus, N Whitworth and P Anderson, "Developments in gas handling and associated environment activities at [sic] smelting plants of Mount Isa Mines Limited," in: The Aus.I.M.M. Conference, North Queensland, September 1978 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1978), 371–384.
  32. ^ R L Canning, R A Eaton and G R Molloy, "SXHD crusher developments at the copper concentrator, Mount Isa Mines Limited," The AusIMM Cobar Branch, Third Mill Operators' Conference, Cobar, New South Wales, May 1988 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1988), 15–20.
  33. ^ A J Lynch, "The legend of P9," Arhivirano 2013-04-27 na sajtu Wayback Machine. Accessed 4 May 2013.
  34. ^ D Bailey, "Copper refining and production of semi-fabricated products at Copper Refineries Ltd," in: Proceedings of AusIMM '98 - The Mining Cycle, Mount Isa, Queensland, 19–23 April 1998 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1998), 407–409.
  35. ^ About IsaKidd Technology. Arhivirano 2013-08-15 na sajtu Wayback Machine Accessed 3 May 2013.
  36. ^ J C Jenkins, "Copper tank house technology reviewed and assessed," in: The Aus.I.M.M. North Queensland Branch, Smelting and Refining Operators Symposium, May 1985 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1985), 195–204.
  37. ^ a b P S Arthur and S P Hunt, ‘ISASMELT™ – 25 years of continuous evolution,’ in: The John Floyd International Symposium on Sustainable Developments in Metals Processing, Melbourne, 3–6 July 2005, Eds. M Nilmani and W J Rankin (NCS Associates (Australia) Pty Ltd, 2005), 73–94.
  38. ^ List of ISASMELT™ installations Arhivirano 2016-03-04 na sajtu Wayback Machine Accessed 4 May 2013.
  39. ^ R Player, "Renewal of the copper smelter at Mount Isa," in: Proceedings of AusIMM '98 - The Mining Cycle, Mount Isa, Queensland, 19–23 April 1998 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1998), 391–393.
  40. ^ a b J A Cowburn, R Stone, S Bourke and B Hill, "Design developments of the Jameson Cell," in: Centenary of Flotation Symposium, Brisbane, Queensland, 6–9 June 2005 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2005), 193–199.
  41. ^ a b B Burford and E Niva, "Comparing energy efficiency in grinding mills," in: Metallurgical Plant Design and Operating Strategies (MetPlant 2008), Perth, 18–19 August 2008 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2008), 45–64.
  42. ^ List of IsaMill installations Arhivirano 2012-03-21 na sajtu Wayback Machine. Accessed 4 May 2013.
  43. ^ P D Munro, "Lead-zinc-silver ore concentration practice at the lead-zinc concentrator of Mount Isa Mines Limited, Mount Isa, Qld," in: Australasian Mining and Metallurgy - The Sir Maurice Mawby Memorial Volume, 2nd Edition (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1993), 498–503.
  44. ^ C R Fountain, "Isasmelt and IsaMills—models of successful R&D," in: The AusIMM Young Leaders’ Conference, Kalgoorlie, Western Australia, 19–21 March 2002 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2002).
  45. ^ a b v M F Young, J D Pease, N W Johnson and P D Munro, "Developments in milling practice at the lead/zinc [sic] concentrator of Mount Isa Mines Limited from 1990," in: AusIMM Sixth Mill Operators' Conference, Madang, Papua New Guinea, 6–8 October 1997 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1997), 3–12.
  46. ^ M L Bloss and R Morland, "Influence of backfill stability on stope production in the copper mine at Mount Isa Mines," in: Underground Operators' Conference, Kalgoorlie, Western Australia, 13–14 November 1995 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 1995), 237–242.
  47. ^ D Grant and S DeKruijff, "Mount Isa Mines—1100 Orebody, 35 years on," in: MassMin 2000, Brisbane, Queensland, 29 October – 2 November 2000 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2000), 591–600.
  48. ^ J J Chen and G Varley, "Extraction of 5 Orebody crown pillar at the Isa Lead Mine, Mount Isa Mines Limited, Mount Isa, Queensland, Australia," in: Underground Operators' Conference, Townsville, Queensland, 29–31 July 2002 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2002), 191–195.
  49. ^ „Mount Isa Mines takeover”. The World Today (ABC Local Radio). Australian Broadcasting Corporation. 6. 6. 2003. Arhivirano iz originala 24. 10. 2018. g. Pristupljeno 24. 10. 2018. 
  50. ^ Recommended Acquisition of M.I.M. Holdings Limited for US$2,959 million and Rights Issue Arhivirano 2011-08-12 na sajtu Wayback Machine. Accessed 2 May 2013.
  51. ^ E Yiğit and M N Saridede, "The leaching of MgCO3 and CaCO3 from Mount Isa zinc concentrate," Minerals and Metallurgical Processing, 27(2), May 2010, 97–101.
  52. ^ S de Kruijff, N Slade and D Kennedy, "Improved mine throughput ensures a sustainable return on capital at Mount Isa Copper Operations," in: International Mine Management Conference, Melbourne, Victoria, 16–18 October 2006 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2006), 163–171.
  53. ^ K Kugananathan and L Neindorf, "Backfill technology development at Xstrata Mount Isa Mines between 1995 and 2005," in: Ninth Underground Operators' Conference, Perth, WA 7–9 March 2005 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2005), 173–183.
  54. ^ a b B Schwengler, J Moncrieff and P Bellairs, "Reduction of the blast exclusion zone at the Black Star open cut," EXPLO Conference, Wollongong, New South Wales, 3–4 September 2007 (The Australasian Institute of Mining and Metallurgy: Melbourne, 2007), 51–58.
  55. ^ Announcement of Glencore-Xstrata merger completion.[mrtva veza] Accessed 8 May 2013.
  56. ^ „Glencore drops Xstrata”. The Australian. 21. 5. 2014. Arhivirano iz originala 22. 5. 2014. g. Pristupljeno 10. 9. 2014. 
  57. ^ a b v g John M. Guilbert and Charles F Park, Jr., THe Geology of Ore Deposits, Freeman. . 1986. str. 667—675. ISBN 0-7167-1456-6.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  58. ^ Final report of Mount Isa Mines Limited Panel Assessment Study Arhivirano 2011-03-21 na sajtu Wayback Machine. Retrieved 10 February 2010.
  59. ^ Mount Isa Community Lead Screening Program 2006-07 Arhivirano 2011-03-20 na sajtu Wayback Machine. Queensland Health. Retrieved on 24 July 2012.
  60. ^ National Pollutant Inventory Arhivirano 2010-03-28 na sajtu Wayback Machine.
  61. ^ Validakis, Vicky (11. 9. 2014). „$1 million lead poisoning claim heading to civil trial”. Australian Mining. Arhivirano iz originala 24. 11. 2014. g. Pristupljeno 29. 1. 2015. 
  62. ^ „Hall of Fame”. Queensland Business Leaders Hall of Fame. State Library of Queensland. Arhivirano iz originala 23. 10. 2018. g. Pristupljeno 23. 10. 2018. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рудник_Маунт_Ајза&oldid=27823921”