Sana

Za druge upotrebe, pogledajte Sana (višeznačna odrednica).

Sana
Sana kod Donjih Vrbljana
Opšte informacije
Dužina	140 km
Basen	3369,4 km2
Sliv	Crnomorski
Vodotok
Izvor	Donja Pecka
V. izvora	400 m
Ušće	Una
Geografske karakteristike
Država/e	Bosna i Hercegovina
Oblast	Republika Srpska Federacija Bosne i Hercegovine
Pritoke	vidi
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Sana je rijeka u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine. Izvire u opštini Ribnik, duga je 146 km, sa površinom sliva od 3370 km². Ulijeva se u rijeku Unu, kod Novog Grada. Legenda kaže da su joj ime dali još stari Latini zbog njenog ljekovitog dejstva i čistoće (lat. sano, sanare = liječiti).

Sana nastaje od tri jaka kraška vrela, na visoravni kod sela Donja Pecka i Jasenovi Potoci, i kraka pod imenom Korana. Nakon otprilike 1,5 km, ispod Trbovog dola, tri vrela se spajaju u jedan tok.

Tok

Izvor—Ključ

Jedan od izvora Sane

U gornjem toku, od izvora pa sve do Ključa, Sana je veoma hladna i čista rijeka. Sana se u donjem dijelu toka može okarakterisati kao kraška rijeka, ali ne u tolikoj mjeri koliko ostale kraške rijeke, kao npr. Una.

Ključ—Sanski Most

U ovom dijelu toka Sana se može okarakterisati kao prelazna rijeka, jer tokom od Ključa prema Sanskom Mostu ima sve manje odlika kraške rijeke. U tom dijelu toka, u mjestu Vrhpolje, Sana prima svoju najveću pritoka, rijeku Sanicu koja dotiče iz pravca Grmeča.

Sanski Most—Prijedor

Od izvora, do Sanskog Mosta dužina toka iznosi 72 km, a razlika nadmorske visine je 262,52 m. Ostatak pada, od Sanskog Mosta, kroz Prijedor, do Novog Grada, iznosi 41,21 m. Od Sanskog Mosta pa dalje, Sana gubi sve odlike kraške rijeke i poprima odlike normalnog riječnog toka.

Prijedor—Novi Grad

Sve do Prijedora, tok rijeke Sane zadržava pravac od juga prema sjeveru. U Prijedoru Sana pravi ugao od tačno 90 stepeni i otiče na zapad prema Novom Gradu. 300 m prije nego što promjeni tok prema zapadu, u Sanu se ulijeva njena desna pritoka Gomjenica.

Do rata u BiH, fabrika papira u Prijedoru, Celpak, ispuštala je otpadne vode na izlasku Sane iz grada, tako da se dalji tok rijeke, do Novog Grada, smatrao zagađenim. U ratu i nakon rata, pa sve do danas, fabrika je ugašena, a ispuštanje otpadnih voda odvija se u mnogo manjoj mjeri.

U drugoj polovini toka između Prijedora i Novog Grada, Sana predstavlja granicu između dva istorijska regiona, Potkozarja i Podgrmeča.

Na samom ulazu u Novi Grad nalazi se i ušće Sane u Unu.

Galerija slika

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Literatura

• Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. 
• Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.