Severnoamerički sporazum o slobodnoj trgovini

Severnoamerički sporazum o slobodnoj trgovini
North American Free Trade Agreement  (engleski) Tratado de Libre Comercio de América del Norte  (španski) Accord de libre-énchange nord-américain  (francuski)
Zastava Severnoameričkog sporazuma o slobodnoj trgovini
Logo Severnoameričkog sporazuma o slobodnoj trgovini
Članice Severnoameričkog sporazuma o slobodnoj trgovini, Kanada, SAD, Meksiko
Skraćenica	NAFTA
Datum osnivanja	1. januar 1994. (1994-01-01)
Tip	slobodna trgovinska zona
Pravni status	sporazum na snazi
Sedište	Otava, Vašington i Meksiko Siti
Članovi	Kanada, SAD, Meksiko
Službeni jezici	engleski, španski i francuski
Budžet	$24,8 biliona
Veb-sajt	www.naftanow.org

NAFTA GDP – 2012 : IMF – Svjetska ekonomska baza podataka (oktobar 2013)

Severnoamerički sporazum o slobodnoj trgovini (engl. North American Free Trade Agreement (NAFTA), fr. Accord de libre-échange nord-américain (ALÉNA), šp. Tratado de Libre Comercio de América del Norte (TLCAN)), poznat po svom akronimu NAFTA (od engl. skraćenice), je sporazum između Kanade, Meksika i SAD kojim je stvoren trgovinski blok u Severnoj Americi. Sporazum je stupio na snagu 1. januara 1994. godine. On je zamenio Sporazum o slobodnoj trgovini između Kanade i SAD. Gledajući ukupan bruto društveni proizvod ove tri zemlje, meren prema odnosu kupovne moći, ovaj trgovinski savez je najveći na svetu, dok je po nominalnom bruto društvenom proizvodu drugi na svetu. NAFTA ima dve dopune: Severnoamerički sporazum o saradnji u oblasti životne sredine i Severnoamerički sporazum o saradnji u oblasti radne snage.

Podsticaj za severnoameričku zonu slobodne trgovine započeo je američki predsjednik Ronald Reagan, koji je tu ideju uvrstio u svoju predsedničku kampanju 1980. Nakon potpisivanja Sporazuma o slobodnoj trgovini između Kanade i SAD 1988, administracija američkog predsednika Džordža H. V. Buša, meksičkog predsednika Karlosa Salinas de Gortarija i kanadskog premijera Brajana Malronija složili su se da pregovaraju o pitanjima koja su obuhvaćena sporazumom NAFTA. Svaka strana je podnela sporazum za ratifikaciju u svojim glavnim gradovima u decembru 1992. godine, ali NAFTA se suočila sa značajnim protivljenjem u SAD i u Kanadi. Sve tri zemlje ratifikovale su sporazum NAFTA 1993. godine nakon dodavanja dva sporedna sporazuma, Severnoameričkog sporazuma o radnoj saradnji (NAALC) i Severnoameričkog sporazuma o saradnji u oblasti zaštite životne sredine (NAAEC).

Donošenje sporazuma NAFTA rezultiralo je uklanjanjem ili smanjenjem trgovinskih i investicionih barijera između SAD, Kanade i Meksika. Efekti sporazuma u pogledu pitanjima kao što su zapošljavanje, životna sredina i ekonomski rast bili su predmet političkih sporova. Većina ekonomskih analiza pokazala je da je NAFTA bila korisna za severnoameričke ekonomije i prosečnog građanina, ali je nanela štetu manjem delu radne snage u industrijama izloženim trgovinskoj konkurenciji. Ekonomisti su smatrali da bi povlačenje iz sporazuma NAFTA ili ponovni pregovori o njemu na način kojim bi se ponovo uspostavile trgovinske barijere negativno uticali na američku ekonomiju i uzrokovali gubitke radnih mesta. Međutim, Meksiko bi bio mnogo ozbiljnije pogođen gubitkom posla i smanjenjem ekonomskog rasta, kratkoročno i dugoročno.

Ciljevi

Ciljevi ovog sporazuma su:

• uklanjanje prepreka u trgovini, i olakšavanje kretanja dobara i uslugâ između zemalja članica;
• promovisanje uslova za pošteno učestvovanje na tržištu i zonu slobodne trgovine;
• suštinsko povećanje mogućnosti za ulaganje u zemljama članicama;
• obezbeđivanje odgovarajuće i efikasne zaštite i primene zakona o intelektualnoj svojini u svakoj od zemalja članica;
• stvaranje efikasnih procedura za primenu ovog Sporazuma, za sve vlade i za prevazilaženje nesporazuma;
• uspostavljanje okvira za dalju trilateralnu, regionalnu i multilateralnu saradnju radi širenja i povećanja dobrobiti ovog Sporazuma.

Literatura

• Beaulieu, Eugene, and Dylan Klemen. "You Say USMCA or T-MEC and I Say CUSMA: The New NAFTA-Let's Call the Whole Thing On." The School of Public Policy Publications (2020) online.
• Cameron, Maxwell A. , Brian W. Tomlin (2002) The making of NAFTA: how the deal was done. Cornell University Press. ISBN 0-8014-8781-1.
• Chambers, Edward J. and Peter H. Smith (2002) NAFTA in the new millennium. University of California, San Diego. Center for U.S.-Mexican Studies ISBN 0-88864-386-1
• Holian, David B., Timothy B. Krebs, and Michael H. Walsh. "Constituency opinion, Ross Perot, and roll-call behavior in the US House: The case of the NAFTA." Legislative Studies Quarterly (1997): 369-392.
• Hufbauer. Gary Clyde, and Jeffrey J. Schott (2005) NAFTA Revisited: Achievements and Challenges Washington, D.C.: Institute for International Economics ISBN 0-88132-334-9
• Poynter. 2018. Everything you should know about North American trade, in 8 fact checks.
• Rosenberg, Jerry M. ed. Encyclopedia of the North American Free Trade Agreement, the New American Community, and Latin-American Trade (1995) online Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. jun 2018)
• Simons, Herbert W. "Judging a policy proposal by the company it keeps: The Gore‐Perot NAFTA debate." Quarterly Journal of Speech 82.3 (1996): 274-287.
• Skonieczny, Amy. "Constructing NAFTA: Myth, representation, and the discursive construction of US foreign policy." International Studies Quarterly 45.3 (2001): 433-454 online
• Villareal, M., and Ian F. Fergusson. (2017) "The North American Free Trade Agreement (NAFTA)." (CRS Report R42965). Washington: Congressional Research Service online free; a U.S. government document
• Musante, Patricia (2006-01-01). „Critical Junctions”. Critical Junctions. Anthropology and History beyond the Cultural Turn (1st izd.): 137—151. JSTOR j.ctt1btbxqc.10. 
• Cota, Jorge Mendoza (2015-12-10). „Has Mexican Trade in Manufactured Goods Reached Its Limits under nafta? Perspectives after 20 Years”. Norteamérica, Revista Académica del CISAN-UNAM (na jeziku: engleski). 10 (2): 69—98. ISSN 2448-7228. doi:10.20999/nam.2015.b003 . 
• Cypher, James M. (2011-10-01). „Mexico since Nafta”. New Labor Forum (na jeziku: engleski). 20 (3): 61—69. doi:10.4179/nlf.203.0000009. 
• Oliver, Ranko (2007). „In the Twelve Years of NAFTA, the Treaty Gave to Me...What, Exactly: An Assessment of Economic, Social, and Political Developments in Mexico since 1994 and Their Impact on Mexican Immigration into the United States”. Harvard Latino Law Review. 10. 
• Eugene Beaulieu and Dylan Klemen. "You Say USMCA or T-MEC and I Say CUSMA: The New NAFTA-Let's Call the Whole Thing On." The School of Public Policy Publications (2020) online.

Spoljašnje veze

• Text of the agreement Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. maj 2020), on the official website Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. oktobar 2023) of the NAFTA Secretariat.
• NaftaNow.org, jointly developed by the Governments of Canada, Mexico and the United States of America.
• North American Free Trade Agreement (NAFTA) page on the Rules of Origin Facilitator, with member countries' status and access to legal documents.
• Abbott, Frederick M. North American Free Trade Agreement, Case Law. ISBN 9780199231690-.  (Max Planck Encyclopedia of Public International Law).
• Office of the U.S. Trade Representative – NAFTA statistics page
• U.S. Department of Agriculture NAFTA links page

• North American Free Trade Agreement, 1992 Oct. 7 na projektu Gutenberg
• NAFTA document in World Bank's World Integrated Trade Solution
• GPTAD database library
• North American Free Trade Agreement (NAFTA) page on the Rules of Origin Facilitator, with member countries' status and access to legal documents.
• „United States-Mexico-Canada Agreement”. USTR. Pristupljeno 1. 10. 2018. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• CBC News, "Mexico joins Canada, notifies U.S. it's ready to implement new NAFTA" 2020/04/04 Arhivirano 2020-11-26 na sajtu Wayback Machine