Spomen kosturnica u Majuru
| Spomen kosturnica u Majuru | |
|---|---|
 Spomenik i kosturnica | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Majur |
| Opština | Šabac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | memorijalni spomenik |
| Vreme nastanka | 1914/1986. |
| Tip kulturnog dobra | spomen kosturnica |
Spomen kosturnica u Majuru (Grad Šabac) podignuta je 1986. godine na raskršću kod Sokine kafane, u kojoj su sahranjeni posmrtni ostaci ratnika srpske vojske, najviše iz Moravske divizije.[a]
Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Za vreme odbrane Srbije na početku Prvog svetskog rata, srpska vojska je organizovala previjalište i bolnicu u Sokinoj kafani u koju su donošeni ranjeni vojnici. Bolnicom je rukovodio dr Mihailo Dunjić, kao srpski lekar hirurg, sanitetski potpukovnik i kasnije upravnik šabačke bolnice od 1920. do 1936. godine. Vojnici koji su podlegli ranjavanju, kao i amputirani udovi ranjenika sahranjivani su neposredno u blizini bolnice, čime se formiralo vojničko groblje sa oko sto grobnih mesta. Nema podataka da li je groblje posle rata bilo obeleženo i ograđeno.[1]
Premeštaj[uredi | uredi izvor]
Tokom 80-tih godina 20. veka po projektu se gradio obilazni put prema Loznici i vojničko groblje se našlo na trasi novog puta, tako da se ukazala potreba za njegovim izmeštanjem. Prvi dogovori u vezi izmeštanja vojnog groblja vodili su se 5. juna 1986. godine, da bi se sa iskopavanjem počelo 13. septembra, za šta je prvobitno dat rok od tri dana. Na institiranje zaposlenih u Narodnom muzeju u Šapcu i tadašnjeg direktora Radovana Mirazovića, rok za izmeštaj je produžen na pet dana. Radovima je, uz prisutstvo direktora, rukovodila Svetlanka Milutinović, kustos i kao njen asistent Milivoj Vasiljević, arheolog muzeja.
Prilikom iskopavanja je otkriveno oko sto grobnih mesta, sa oko 150 do 200 uglavnom celih skeleta i oko 200 fragmenata delova tela, uglavnom udova, nepoznatog broja ranjenika. Po tadašnjoj tvrdnji arheologa Vasiljevića i njegovoj stručnoj proceni u vojnom groblju je sahranjeno što u celini, što delovi tela od 400 do 450 ranjenika.
Za vreme iskopavanja, u blizini na katastarskoj parceli 280/2, površine 4,61 ari, iskopana je grobnica u kojoj su spušteni, u pet do šest drvenih sanduka, skupljeni posmrtni ostaci ratnika. Zbog kratkog roka koji je dat od nadležnih iz tadašnje lokalne uprave, njihove nezainteresovanosti, kao i političke situacije u zemlji, ne postoji ni jedan pisani dokumenat, osim beleški Radovana Mirazovića u službenoj beleški o izvršenim radovima.
Posmrtni ostaci su do 17. septembra 1986. godine eshumirani i preneseni u novoizgrađenu grobnicu. [traži se izvor]
Izrada i izgled spomenika[uredi | uredi izvor]
Nešto kasnije, u novembru 1986. godine, data je saglasnost nadležnog Zavoda za zaštitu spomenika Kragujevac, SUBNOR-a i nadležnih ustanova opštine Šabac, za izgled spomenika i tekst koji bi se nalazio na njemu. Radovan Mirazović, koji je po profesiji istoričar umetnosti i slikar, iz pijatiteta prema umrlim ratnicima, isklesao je besplatno spomenik u periodu od 17. do 24. decembra 1986. godine. Spomenik je klesan od kamena iz kamenoloma Ljuta stena u Slavkovici, selu sa teritoriji opštine Ljig i rodnog kraja vojnika Moravske divizije.
Spomenik je u obliku uspravnog pravougaonika, sa krstom[b] na vrhu i uklesanim tekstom:
Srpskim ratnicima palim u borbi za slobodu u jesen 1914. godine. Narod šabačkog kraja, decembar 1986.
Iznad teksta je uklesana rozeta, a ispod Drvo života, kao znak večnog života i sećanja, preuzet iz srednjovekovnih knjiga.
U okviru placa na kojem se nalazi spomen kosturnica, od ranije se nalaze dva spomenika i grobna mesta, Soke Milošević, po kojoj kafana nosi ime i Mića Milinkovića, kmeta ondašnjeg, oba iz 19. veka.
Napomene[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Spomenici srpskim žrtvama i borcima u Prvom svetskom ratu
- Spisak spomen-kosturnica na teritoriji Mačvanskog okruga
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Spomen-kosturnica u Majuru”. Turistički vodič Srbije. Pristupljeno 24. 10. 2019.
