Srpsko-makedonska masa

Srpsko-makedonska masa je geotektonska jedinica koja se prostire između centralnog i istočnog razloma. U mnogim radovima i knjigama za nju se koristi termin „Rodopska masa”. Ovo područje svoj konačni, današnji oblik dobilo je tokom jure i krede.

Geološki sastav

Srpsko-makedonska masa sagrađena je od stena različite starosti i porekla. U njenom sastavu nalaze se stene prekambrijske do tercijarne starosti, odnosno magmatske, sedimentne i metamorfne stene.

Prekambrijske i donje paleozojske stene su najstarije stene mase. One potiču iz različitih sredina, a preovlađuju u njenim južnim i istočnim delovima. Sve one pretrpele su višefazna nabiranja, kao i jake metamorfne promene. Najzastupljenije stene među njima su gnajsevi, mikašisti, amfiboliti, mermeri, kvarciti, a lokalno se javljaju eklogiti, granuliti i zeleni škriljci. Stene paleozojske starosti su graniti Vlajne i Bujanovca (magmatske stene). Graniti Vlajne intrudovani su duž granica sa Karpato-Balkanidima u ordovicijumu. Graniti Bujanovca su najmarkantniji u ovom području.

Mezozojska era predstavljena je trijaskim i krednim krečnjacima u Grdelici (sedimentne stene).

Sedimentne stene kenozojske ere su eocenski klastiti, oligocenske naslage koje se smenjuju sa adnezitskim tufovima (npr. u Vranjskoj banji), miocenski i pliocenski jezerski sedimenti sa vulkanitima i vulkanoklastitima. Magmatska aktivnost tokom Tercijara dala je granodiorite Jastrepca, andezite, dacite i kvarc-latite Radana i Leca. Granice Srpsko-makedonske mase prema susednim geotektonskim jedinicama uglavnom su pokrivene tercijarnim produktima.