Startni blok

Moderni stratni blok sa senzorima za pritisak i elektronski zvučnicima na Panameričkim igrama 2007

Startni blok je uređaj koji se koristi u atletici, u sprinterskim disciplinama, kako bi sprinteri brže krenuli iz niskog starta na znak signalnog pištolja sa znatno manjim rizikom od pada zbog inercije.

Startni blokovi se koriste u trkama na 100 i 400 metara, u trkama na 400 metara sa preponama, te u muškoj trci na 110 i ženskoj na 100 metara s preponama.

Istorija

Prije pojave startnih blokova trkači su kopali rupe u stazi kako bi se spustili u niski start prije početka trke. U tu svrhu na startu su stajale mistrije. Na taj način se oštećivala staza koju je trebalo ponovno dovesti u red za nove trke, a bio je povećan i rizik od povreda.

Prvi startni blok je napravio Australijanac Čarli But sa svojim ocem 1929. godine. Prvi stratni blokovi su bili od drveta. Na nekim stazama se i danas i danas čuvaju takvi blokovi da dodacima zlatnih struktura. Prenosivi blokovi su imali duge metalne šiljke kojima su se ukopavali u zemlju. Nakon drvenih blokova došli su metalni blokovi. Startni blokovi koji su korišteni šezdesetih godina dvadesetog vijeka su bili vrlo teški i podešavani su šarafima koji su se brzo lomili i rđali što im je skraćivalo rok trajanja. Pravljeni su i lakši blokovi od lima.

Kada su se početkom sedamdesetih počele koristiti gumene staze za sve vremenske uslove, stari blokovi su postali još više nesigurni sa trkače. I prve tartan staze su imale rupe predviđene za startne blokove koji su opet morali da imaju nešto kraće šiljke. Međutim, i takvi blokovi su se često pomjerali prilikom starta pa je sudijama bilo dozvoljeno da u tom slučaju ponove start trke. Zbog toga je bilo dozvoljeno da druga osoba sjedi na kraju bloka kako bi svojm težinom spriječila iskliznuće bloka. Ovakva praksa je i danas prisutna na takmičenjima izuzetno niskog nivoa gdje se na lošim stazama korioste zastarjeli blokovi.

Moderni blokovi

Moderni blokovi se zasnivaju na inovaciji koju je uveo Nik Njuton 1978, a zatim i doradio u narednim godinama. Njuton je za potrebe svoje kćerke, koja se takmičila u sprintu, napravio stratni blok od livenog aluminijuma. Ovi lagani, ali čvrsti blokovi su zamjenili klimave i zarđale blokove koji su se korisitili decenijama. Nakon toga je Njuton dodatno unaprijedio svoj izum pa se ni današnji blokovi ne razlikuju previše od njegovih tadašnjih konstrukcija.

Današnji blokovi imaju ugrađene senzore koji prate reakciju trkača prilikom starta. Ukoliko trkač reaguje prije pucnja ili prije prolaska 1/10 sekunde nakon pucnja smatra se da je pogrešno startovao i diskvalifikujue se, osim u posebnim okolnostima, a start trke se ponavlja. U blokove su ugrađeni i elektronski zvučnici koji obezbjeđuju da svi trkači čuju zvuk startnog pištolja u isto vrijeme.

Konstrukcija blokova

1. Blokovi moraju biti čvrste konstrukcije i ne smeju davati takmičaru nikakvu nedozvoljenu prednost.

2. Blokovi su pričvršćeni za stazu ekserima ili šiljcima, izrađenim tako da izazivaju najmanje moguće oštećenje staze.Konstrukcija mora biti takva da omogući brzo i lako premeštanje blokova.Broj, debljina i dužina eksera zavisi od tipa atletske staze.Blokovi moraju biti učvršćeni za podlogu tako da se onemogući svako pomeranje bloka tokom starta.

3. Ako takmičar koristi sopstvene startne blokove, oni moraju odgovarati zahtevima iz prethodnog stava 1 i 2.Dozvoljen je svaki dizajn i konstrukcija blokova, pod uslovom da oni ne predstavljaju smetnju drugim takmičarima.

4. Kada organizator takmičenja obezbeđuje startne blokove oni moraju odgovarati daljim zahtevima takmičenja.