Treći rat dijadoha
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Treći rat dijadoha | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Ratovi dijadoha | |||||||
 Bitka kod Gaze | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
|
Antigon Poliperhon Demetrije Poliorket |
Kasandar Lizimah Seleuk I Nikator Ptolemej | ||||||
| Jačina | |||||||
| nepoznato | nepoznato | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| nepoznato | nepoznato | ||||||
Treći rat dijadoha naziv je za ratni sukob Aleksandrovih naslednika vođen od 315. do 311. godine p. n. e. Koalicija koju su činili Ptolemej, Kasandar, Lizimah i Seleuk ustala je protiv Antigonove vlasti u Aziji. Rat je trajao tri godine, a završen je mirovnim ugovorom koji je odgovarao Antigonu. Zbog toga se može smatrati da je pobedu u ratu odneo Antigon.
Uvod[uredi | uredi izvor]
Pobedom u Prvom ratu dijadoha Antipater postaje namesnik sa neograničenim ovlašćenjima da preuredi državu. Njegova vladavina trajala je dve godine. Ovaj period (321-319. p. n. e.) bio je relativno miran. Međutim, nakon Antipaterove smrti nastaje sukob oko njegovih naslednika. Kasandar, Antipaterov sin, nije priznavao pravo na vlast Poliperhontu koga je Antipater za života odabrao. Sukob Kasandra i Poliperhonta poznat je pod nazivom "Drugi rat dijadoha" jer su i ostali dijadosi učestvovali. Ptolemej, Antigon i Seleuk pristali su uz Kasandra, a Eumen uz Poliperhonta. Pobedu odnosi Kasandar i postaje gospodar evropskog dela carstva. Antigon nanosi poraz Eumenu koji gine u boju.
Uzroci[uredi | uredi izvor]
Pobedom nad Eumenom Antigon postaje gospodar Azije. U Vavilonu su mu ukazane kraljevske počasti. I pored toga, Seleuk, satrap Vavilona je smenjen. On beži u Egipat kod Ptolemeja. Antigon se u Aziji domogao velikog blaga - oko 25.000 talenata. Sa karavanom koji je nosio plen, Antigon kreće ka zapadu na svoju teritoriju u Maloj Aziji. Tamo se već spremala koalicija protiv Antigona. Nezadovoljni njegovim naglim jačanjem, Seleuk, Kasandar, Ptolemej i Lizimah formiraju koaliciju. Šalju zahtev Antigonu da Seleuku vrati Vaviloniju, Lizimahu Frigiju, Ptolemeju Siriju, Kasandru Kapadokiju i Kilikiju, a plen koji je u Aziji osvojio podeli sa ostalima. Antigon je naravno odbio zahteve što je izazvalo početak rata.
Operacije u Evropi[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Operacije u Trećem ratu vođene su i na kopnu i na moru. Saveznici su imali više uspeha na moru. Antigon je stoga nastojao da im oduzme luke u Siriji i Fenikiji. Uz njegovu stranu pristaje poraženi Poliperhont koji se nakon poraza u Makedoniji sklonio kod Eolaca. U zamenu je dobio zvanje stratega Peloponeza. Antigon se poslužio taktikom sličnom Poliperhontovoj u Drugom ratu. Proklamujući slobodu Grka, nastojao ih je privući na svoju stranu. Zalagao se za povlačenje makedonskih garnizona iz grčkih gradova. Ovakva Antigonoma politika poznata je pod nazivom "Tirski manifest" i bila je uperena protiv Kasandra koji je u grčkoj podržavao oligarhe.
Antigon odnosi pobede i na moru i uspeva da zavlada Kikladskim ostrvima organizujući tzv. Savez ostrvljana. Ptolemej šalje Kasandru pomoć od 50 brodova, ali je ovaj odbija ne želeći mešanje drugih dijadoha u grčke poslove. Antigon je nameravao da Kasandra napadne sa severa. Poslao je svoga nećaka Polemaja da pobuni Grke protiv Kasandra. Međutim, situacija u Aziji se pogoršala te je Antigon morao odustati od ovog plana.
Bitka kod Gaze[uredi | uredi izvor]
Antigon je pošao u Malu Aziju da tamo dovrši osvajanje i pokoravanje oblasti koje nisu priznavale njegovu vlast. U Siriji je ostavio svoga sina Demetrija sa velikom vojskom i dobrim generalima. Demetrije je imao svega 22 godine. Seleuk je nagovorio Ptolemeja da sa svojom vojskom krene na Demetrija u Siriju. Do sukoba je došlo kod Gaze. Demetrijevi generali savetovali su mladog komandanta da ne prihvati bitku sa nadmoćnijim protivnikom. Međutim, Demetrije nije umeo da odmeri svoje snage i pravilno oceni situaciju. Stoga je prihvatio bitku. U bici kod Gaze doživeo je potpuni poraz nakon čega je morao da svoje snage povuče na sever Sirije i čeka pomoć svoga oca.
Mir[uredi | uredi izvor]
Uskoro je došlo do sklapanja mira između Antigona i Ptolemeja, Kasandra i Lizimaha (311. p. n. e.). Diodor navodi osnovne odredbe ovog mira: Kasandar je ostao gospodar Evrope, a Antigon je odustao od zahteva iz Tirskog manifesta da mu se Kasandar pokloni. Strateg Evrope Kasandar će ostati do punoletstva mladog Aleksandra. Lizimah je ostao gospodar Trakije, a Ptolemej Egipta. Antigonu je ostala cela Azija. Zbog toga se može smatrati da je u Trećem ratu dijadoha pobedu odneo Antigon. Istočni deo Azije (Seleukov posed) ne spominje se u ugovoru. Sa njim je Antigon nastavio sukobe. Rat Seleuka i Antigona poznat je pod nazivom "Vavilonski rat".
Važna odredba mirovnog ugovora iz 311. godine p. n. e. bilo je i pozivanje Grka da polože zakletvu na odredbe mira i obavežu se da će zajednički braniti svoju autonomiju. Time je nezvanično obnovljen Helenski savez.
Mirom iz 311. godine p. n. e. izvršena je prva stvarna i dugotrajnija podela carstva.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Istorija helenizma - Fanula Papazoglu (Doba dijadoha)