Uvealni trakt
| Uvealni trakt | |
|---|---|
 Grafički prikaz očne jabučice. Uvelni trakt: dužica (obeleženo kao 9), cilijarno telo (obeleženo kao 3) i sudovnjača (obeleženo kao 28.) | |
| Detalji | |
| Sistem | Senzorni nervni sistem |
| Lokacija | Proteže se od ora serata do optičkog nerva ) |
| Identifikatori | |
| Latinski | tunica vasculosa bulbi |
| MeSH | D014602 |
| TA | A15.2.03.001 |
| FMA | 58103 |
| Anatomska terminologija | |
Uvealni trakt ili uvea (lat. uva = grožđe) srednji je sloj oka.[1] Ova pigmentirana sredina koja leži ispod belog dela oka ( sklere) sastoji se od tri koncentrična sloja šarenice ili dužice (obojenog dela oka između rožnjače i sočiva, čiji se okrugli, centralni otvor naziva zenica), cilijarnog tela (kružne struktura koja je produžetak šarenice) i žilnice ili horoidee (sloja krvnih sudova i vezivnog tkiva između beonjače oka i mrežnjače na zadnjem delu oka, koja snabdeva hranljivim materijama unutrašnje delove oka).[2][1]
Ove strukture kontrolišu mnoge funkcije oka, uključujući prilagođavanje različitim nivoima svetlosti ili udaljenostima objekata. Zapaljenje jedne ili više ovih struktura naziva se uveitis.[2]
Naziv[uredi | uredi izvor]
Uvea je prvobitno srednjovekovni latinski termin koji potiče od latinske reči uva (grožđe) i odnosi se na njegov izgled poput grožđa (crvenkasto-plave ili skoro crne boje, naboranog izgled i veličine i oblika nalik grožđu kada se netaknuto izvadi iz mrtvog oka ). U stvari, to je delimičan prevod pozajmljenog starogrčkog izraza horioid ,,što bukvalno znači „pokrivač nalik grožđu“. Njegova upotreba kao tehnički termin za deo oka je drevna, i odnosio se samo na sudovnjaču.[3]
Od ostalih naziva koriste se uvealni sloj - uvealna tunika - vaskularni očni sloj - vaskularna tunika.
Anatomija i histologija[uredi | uredi izvor]
Uvealni trakt je vaskularni srednji sloj oka, obično se deli na tri oblasti, od napred prema nazad, koječini dužica (lat. iris), staklasto telo (lat. corpus ciliare) i žilnica (lat. chorioidea).[4] Ove tri komponente su kontinualne jedna sa drugom i imaju otvor napred, zenicu, a pozadi horoideu ili žilnicu, izuzev što je deficitaran na kanalu optičkog nerva. Uvealni trakt je analogan vaskularnom pia-arahnoidu mozga i optičkog nerva, sa kojim anastomozira na glavi optičkog nerva.
Najveći deo uvee, proteže se od ora serata do optičkog nerva. Pričvršćuje se za skleru trakama vezivnog tkiva i posebno pozadi brojnim krvnim sudovima i nervima koji ulaze u žilnice iz sklere.[5] Male količine horoidalnog tkiva mogu se proširiti u skleralne kanale kroz koje cilijarni sudovi i nervi ulaze u oko.
Vaskularizacija[uredi | uredi izvor]
Glavna funkcija uvealnog aparata je da hrani spoljašnju polovinu mrežnjače. Snabdevaju ga grane zadnjih i prednjih cilijarnih sudova koji potiču iz oftalmičke arterije a dreniraju ih pritoke četiri ili više vrtložnih vena koje se prvo ulivaju u orbitalne oftalmičke vene a potom u gornju orbitalnu fisuru i kavernozni sinus.
Histologija[uredi | uredi izvor]
Histološki, žilnica otkriva četiri sloja:[5]
- Lamina fuska ( lamina fusca), prelazna je zona između sklere i horoidee. Sastoji se od delikatne mreže elastičnih vlakana , fibrocita i melanocita , kroz koje prolazi dugi zadnji cilijarni nerav i krvni sud.
- Stroma horoidee, sadrži veće arterije i vene. Ovi krvni sudovi nisu fenestrirani.
- Horiokapilari, visoko su vaskularizovan sloj žilnice koji i obezbeđuje ishranu pigmentnog epitela retine i spoljašnjih slojeva retine (fotoreceptorske ćelije i spoljašnji pleksiformne slojeve). Ima fino pegav izgled i da je raspoređen u poligonalne strukture koje bi mogle biti povezane sa klasterima horiokapilarnih lobula prečnika 200 do 250 µm i debljine približno 20 µm sa centralnim arteriolarnim dovodom i nizom drenažnih venuola.[5] Endotelne ćelije koje oblažu horiokapilare su su fenestrirane i spojene.
- Brukova membrana, koja se može podeliti na pet komponenti: bazalna membrana pigmentnog epitela mrežnjače, unutrašnja kolagena zona, elastični sloj, spoljašnja kolagena zona i bazalna membrana endotela horiokapilara.
Funkcija[uredi | uredi izvor]
Glavne funkcije uvealnog trakta kao posben anatomske jedinice su:
- Ishrana i razmena gasova
Uvealni krvni sudovi direktno prokrvljuju cilijarno telo i šarenicu, da bi podržali njihove metaboličke potrebe, i indirektno snabdevaju difuziom hranljivim materijama rožnjaču, mrežnjaču, skleru i očno sočivo, kojima nedostaje unutrašnje snabdevanje krvlju (jer nemaju susedne krvne sudove i oksigenišu se direktnom razmenom gasova sa okolinom.)
- Apsorpcija svetlosti
Uvea poboljšava kontrast slike mrežnjače tako što smanjuje reflektovanu svetlost unutar oka (analogno crnoj boji unutar kamere), a takođe apsorbuje spoljašnju svetlost koja se prenosi kroz skleru, koja nije potpuno neprozirna.
- Posebne funkcije
Od posebnog značaja su funkcije koje uključuju: lučenje očne vodice cilijarnim procesima, kontrola akomodacije (fokusa) cilijarnog tela i optimizacija osvetljenja retine kontrolom šarenice i zenice. Mnoge od ovih funkcija su pod kontrolom autonomnog nervnog sistema.
Značaj[uredi | uredi izvor]
Kako je najvaskularnije tkivo u oku uveaa uključena u patofiziologiju raznih očnih bolesti otuda i proističe značaj pojedinih oboljenja oka koja mogu rezultovati gubitkom vida.[6]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „human eye - The uvea | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-01-12.
- ^ a b Evans M. Anatomy of the uvea. In: Yanoff M, Duker JS, eds. Ophthalmology. 5th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2019:chap 7.1.
- ^ Jabs, Douglas; et al. (2005). „Standardization of Uveitis Nomenclature (SUN) Working Group. Standardization of uveitis nomenclature for reporting clinical data. Results of the First International Workshop.”. Am J Ophthalmol. 140: 509—516.
- ^ Khurana, AK; Khurana, Bhawna; Khurana, Aruj (2015), Neuro-ophthalmology, Jaypee Brothers Medical Publishers (P) Ltd., str. 310—310, Pristupljeno 2023-01-12
- ^ a b v Myron Yanoff Anatomy of the Uvea, Choroid, in Ophthalmology, 2019
- ^ Myron Yanoff MD. Anatomy of the Uvea in Ophthalmology, 2019
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
