Fanurije Rodoski

Fanurije Rodoski
Lični podaci
Datum rođenja	3. vek
Mesto smrti	Krit,
Svetovni podaci
Poštuje se u	Grčka pravoslavna crkva
Praznik	27. avgust

Fanurije Rodoski, Fanurije sa Rodosa (grč. Αγιος Φανουριος - Sveti Fanurije; 3. vek) - svetitelj Grčke pravoslavne crkve - smatra se zaštitnikom ostrva Rodos; ime Fanurius znači „otkrivanje“ (pokazivanje, pokazivanje). Jedan od najpoštovanijih svetitelja Grčke.

Odlika ovog svetitelja je odsustvo pisanih podataka o njegovom životu, poreklu, tekstu njegovog žitija, kao i odsustvo moštiju. Jedini izvor informacija su pečati na ikoni svetog Fanurija koja se nalazi u istoimenom hramu u glavnom gradu ostrva Rodos, gradu Rodosu. Rasprostranjeno poštovanje svetitelja u Grčkoj povezano je sa sticanjem ove ikone i potonjim čudesima činjenim molitvama svetog Fanurija.

Nabavka ikone

U 16. veku ostrvo Rodos su osvojili Turci Osmanlije. Osvojivši ga, obnovili su zidine grada, porušene tokom opsade i brojnih bitaka, za šta su koristili kamenje susednih porušenih objekata. Prilikom raščišćavanja ruševina otkrivena je mala crkva i mnoge ikone u njoj. Sloj boje na ikonama bio je toliko oštećen da nije bilo moguće videti ni lica ni natpise. Ali među ikonama radnici su našli sliku koja je bila u savršenom stanju. To je, po rečima vernika, bio dokaz da do ikone nije došlo slučajno, već Božjom voljom.

Ikona

U vreme uklanjanja ruševina, mitropolit Rodosa Nil bio je u Starom gradu. Bio je svedok otkrivanja ikone. Nakon što je pročitao natpis na ikoni – „Sveti Fanurije“, mitropolit je shvatio da je stekao lik zaboravljenog ranohrišćanskog svetog mučenika, rimskog vojnika, moguće oficira ili vojnog zapovednika. Sveti Fanurije je na ikoni prikazan obučen u vojnički oklop, sa krstom u ruci. Zapaljena sveća nad krstom. Po obodu ikone, u skladu sa drevnim predanjem, nalazi se 12 pečata koji prikazuju muke svetitelja, koji svedoče da je bio veliki i hrabri hrišćanski mučenik: prikazan je svetitelj koji daje odgovor sudiji, zatim usred gomile vojnika koji su ga tukli kamenjem po licu i glavi; u sledećoj sceni svetitelj leži na zemlji, a vojnici ga bičuju bičevima, zatim mu se meso gvozdenim ekserima razdire; dalje, veliki mučenik je prikazan kako leži na zemlji, pretučen od vojnika; zatim u zatvorskoj ćeliji, pa opet stoji pred prestolom tiranina, zahtevajući da Fanurije prinese žrtvu rimskim bogovima. Zatim su svetitelja vezali za točak, spalivši ga upaljenim svećama; u drugoj sceni on stoji nepovređen među divljim zverima; u sledećem leži na zemlji, a mučitelji su na njega stavili ogroman kamen. Dalje, velikomučenik je prikazan kako stoji pred idolima sa zapaljenim ugljem u rukama; Satana plače iza njega. Na sledećoj slici, sveti ratnik stoji u zapaljenoj peći i podiže ruke ka nebu.

Podaci o roditeljima Sv. Fanurija nije sačuvana. Postoji legenda prema kojoj je majka svetitelja bila grešnica - ali ova informacija nije potvrđena ničim.

Hram Velikomučenika Fanurija na ostrvu Rodos

Hram svetog Fanurija nalazi se u glavnom gradu ostrva, gradu Rodosu, u Starom gradu u istoimenoj ulici Svetog Fanurija u južnom delu Rodosa. Sagrađen je u kasnovizantijskom periodu u 13. veku u vidu slobodnog krsta sa kupolom i naknadno dograđenim predvorjem u zapadnom delu.

Kome je bio posvećen prvobitni hram iz 13. veka, u viteško vreme, ostaje nepoznato. Ponovo je osvećena 1946. godine, po završetku Drugog svetskog rata. Tokom ovog perioda, ranije izgubljene crkve vraćene su pravoslavnim opštinama.

Restauratori su otkrili tri različita sloja fresaka. Prva, datovana u prvu polovinu 13. veka, nalazi se u oltarskom delu, druga – 1335/6. po celoj crkvi i u priprati. Drugi sloj očigledno ponavlja motive prvog. Treći sloj verovatno potiče iz sredine 15. veka.

Freske poslednjeg sloja su očuvane i restaurirane tokom popravke u okviru restauratorskih radova koje je sprovela italijanska arheološka služba tokom okupacije ostrva od strane Italije tokom italo-turskog rata.

Smatra se da je ikonografski program prvog sloja platio filantrop, predstavnik gradske aristokratije. Nastao je od strane zrelog umetnika, pod uticajem ikonopisačke tradicije Male Azije, posebno Nikejske.

U drugom sloju interesantna je proširena verzija Drugog dolaska, koja se nalazi iznad lukova sa obe strane vrata.

I pored loše očuvanosti živopisa, crkva Svetog Fanurija je zanimljiv primer srednjovekovne crkve sa kompletnim ikonografskim programom.

Glavna svetinja hrama je čudotvorna ikona Velikomučenika i Čudotvorca Fanurija.