Fizir LAF
| Fizir-Džipsi / Fizir LAF | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Opšti podaci | ||
| Namena | Školsko-Sportski avion | |
| Posada | 1 pilot | |
| Broj putnika | 1 putnik | |
| Poreklo | Kraljevina Jugoslavija | |
| Proizvođač | Radionica Fizir, Petrovaradin, Jugoslavija | |
| Probni let | 1930. | |
| Uveden u upotrebu | 1931. | |
| Povučen iz upotrebe | 1937.[1] | |
| Status | neaktivan | |
| Prvi operater | Aeroklub Kraljevine Jugoslavije Beograd | |
| Broj primeraka | 1 | |
| Dimenzije | ||
| Dužina | 7,10 m | |
| Visina | 2,05 m | |
| Raspon krila | 8,80 m | |
| Površina krila | 16,00 m² | |
| Masa | ||
| Prazan | 436 kg | |
| Normalna poletna | 636 kg | |
| Maksimalna | 700 kg | |
| Pogon | ||
| Broj motora | 1 motor | |
| Fizičke osobine | ||
| Klipnoelisni motor | de Hevilend Džipsi 2 | |
| Snaga KEM-a | 1 x 76,6 kW | |
| Snaga KEM-a u ks | 1 x 105 ks | |
| Performanse | ||
| Maks. brzina na Hopt. | 175 km/h | |
| Maks. brzina na H0 | 175 km/h | |
| Plafon leta | 4000 m | |
| Brzina penjanja | 200 - 250 m/min | |
 Portal Vazduhoplovstvo
| ||
Fizir-Džipsi (a poznat je pod imenom Fizir LAF) je jednomotorni laki sportski avion dvosed, koga je napravila avio radionica inženjera Rudolfa Fizira iz Petrovaradina prema vlastitom projektu. Avion je poleteo 1930. godine i korišćen je za civilnu upotrebu do 1937. godine.[2]
Istorijat i razvoj[uredi | uredi izvor]
I pre nego što je Središna uprava Aerokluba Kraljevine Jugoslavije pokrenula akciju podsticanja proizvodnje domaćih aviona za potrebe jugoslovenskog Aerokluba, Poznati jugoslovenski projektant aviona ing. Rudolf Fizir i njegova radionica za izradu aviona iz Petrovaradina već su napravili dva prototipa lakih avion za sportske potrebe naših Aeroklubova. Jedan je bio Fizir FN sa Valterovim motorom ZN 120, koji je u fabrici Zmaj napravljen u tri primerka (za potrebe Aerokluba), a drugi je bio Fizir LAF. Drvena konstrukcija aviona Fizir LAF je napravljena u prototipskoj radionici R. Fizira a kao pogonska grupa poslužio je de Hevilendov motor Džipsi 2 u to vreme jako popularan motor za lake avione. Projekt aviona je nazvan Fizir-Džipsi, Fizir prema prezimenu konstruktora, a Džipski prema nazivu motora, kako je bio običaj u to vreme. Pod tim imenom je avion kasnije i registrovan u jugoslovenskom registru civilnih aviona. Međutim, kada je avion napravljen, i počelo njegovo korišćenje kao naziv aviona je prihvaćen radni naziv projekta Fizir LAF (Laki Avion Fizir). Posle ovog aviona, Fizirova radionica je napravila 1934. godine još jedan avio za potrebe Aeroklubova Fizir FT-1 „Nebojša“.
Tehnički opis[uredi | uredi izvor]
Trup aviona Fizir LAF je bio pravougaonog oblika drvene konstrukcije. Nos aviona je obložen aluminijumskim limom, a ostali deo trupa je obložen lepenkom. Avion je bio dvosed sa tandem rasporedom sedišta (jedan iza drugog), sa otvorenom kabinom i duplim komandama tako da je mogao da služi i za obuku pilota.
Krila aviona su imala pravougaoni oblik sa zaobljenim krajevima. Konstrukcija krila je bila drvena i sastojala se od dve remenjače i rebara, a presvlaka je bila od impregniranog platna. Na sastavu gornjih krila su bili smešteni rezervoati za gorivo napravljeni od mesinganog lima. Gornja krila su vezana za trup pomoću četiri kratke upornice. Međukrilna veza je ostvarena pomoću četiri kose upornice i sistema žičanih zatega. Krilca na gornjim i donjim krilima su bila povezana krutom polugom. Stajni trap je bio klasični neuvlačeći bez osovine izrađen od čeličnih cevi sa gumenom amortizacijom. Repna drljača je bila lisnata opruga.
Tehničke karakteristike[uredi | uredi izvor]
- dužina =7,10 m
- visina =2,05 m
- razmah krila =8,80 m
- površina krila =16,00 m²
- prazan =436 kg
- poletna =636 kg
- maksimalna težina =700 kg
- broj motora = 1 motor
- tip = klipni-linijski
- KEM = de Hevilend Džipsi 2
- KEM snaga = 1 x 76,6 kW
- KEM snaga KS = 1 x 105 KS
Performanse[uredi | uredi izvor]
- najveća brzina = 175 km/h
- minimalna brzina = 78 km/h
- brzina penjanja = 200 - 250 m/min
Operativno korišćenje[uredi | uredi izvor]
Avion Fizir LAF je registrovan 2. oktobra 1931. godine u Registru civilnih vazduhoplova Kraljevine Jugoslavije i dobio je registarsku oznaku UN-PAZ. Kao vlasnik upisana je Središna uprava Aerokluba (KJAK) u Beogradu, koja ga je i koristila. Kada je 1933. godine došlo do promene nacionalnog registra (sa UN na YU), avion Fizir LAF je dobio novu registarsku oznaku YU-PAZ i sa tom oznakom je leteo sve do 1937. godine kada je izbrisan iz vazduhoplovnog registra zbog dotrajalosti.
Zemlje koje su koristile ovaj avion[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ www.goldenyears.ukf.net/reg_YU-.htm Civil Aircraft Register - Yugoslavia
- ^ „Detalji i slike aviona Fizir LAF”. Arhivirano iz originala 24. 06. 2014. g. Pristupljeno 30. 12. 2012.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Almanah Jugoslovenskog vazduhoplovstva 1931-1932, Beograd, Vreme, 1932.,
- Mikić, Sava J. (1933). Istorija jugoslovenskog vazduhoplovstva. Beograd: Štamparija Drag. Gregorić.
- Dimitrijević, Bojan; Miladinović P.; Micevski M. (2012). Kraljevsko vazduhoplovstvo - Vojno vazduhoplovstvo Kraljevine SHS/Jugoslavije 1918-1944. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-169-8.