Foland net
 | |
| Opšte | |
|---|---|
| Dimenzije | |
| Masa | |
| Pogon | |
| Performanse | |
| Početak proizvodnje | 1958. |
| Uveden u upotrebu | 1959. |
| Povučen iz upotrebe | 1979. |
| Status | neaktivan |
| Prvi korisnik | RAF |
| Broj primeraka | 449 |
| Dužina | 9,06 |
| Razmah krila | 6,75 |
| Visina | 2,69 |
| Površina krila | 12,69 |
| Prazan | 2.200 |
| Normalna poletna | 3.016 |
| Maks. spoljni teret | 900 kg |
| Turbo-mlazni motor | 1 h Bristol Siddeley Orpheus 701-01 |
| Potisak TMM | 1 x 20,9 kN |
| Maks. brzina na Hopt | 1.118 km/h |
| Dolet | 1.900 km |
| Plafon leta | 15.200 m |
| Brzina penjanja | 6.096 m/min |
Foland net (engl. Folland Gnat) je jednokrilni jednosedi laki lovac-bombarder metalne konstrukcije sa uvlačivim „tricikl” stajnim trapom poreklom iz Velike Britanije. Prvi let obavio je 1955, a u upotrebi je bio oko 20 godina u periodu 1959-1979. Koristile su ga vazduhoplovne snage Velike Britanije, Finske, Indije i Jugoslavije.
Razvoj i upotreba[uredi | uredi izvor]
Zahvaljujući razvoju mlaznih motora sa sve većim potiskom, period posle Drugog svetskog rata obeležila je pojava velikih i skupih mlaznih borbenih aviona. U skladu sa idejom sovjetskog konstruktora Jakovljeva o lakom lovcu visokih performansi čija bi cena bila prihvatljiva za manje zemlje ili zemlje u razvoju, engleski inženjer Tedi Piter (Teddy Petter) na sopstvenu inicijativu projektovao je avion pod oznakom Fo 141 čiji je prototip poleteo 18. jula 1955. a prvi serijski građen avion 26. maja 1956. godine.
Dok englesko ratno vazduhoplovstvo nije pokazalo interes za ovaj avion, to su učinile Finska i Indija, od kojih je ova druga septembra 1956. otkupila licencu za proizvodnju aviona i motora. Vrhunac uspeha indijskih Netova desio se 1965. u vazdušnim borbama iznad Kašmira u ratu sa Pakistanom. Do gašenja proizvodnje 1973. godine ukupno je napravljeno nešto manje od 300 Netova, ali je indijska fabrika aviona HAL 1969. godine počela rad na modernizovanoj varijanti pod imenom Edžet (Ajeet).
Varijante[uredi | uredi izvor]
- FO-139 Midge - eksperimentalni avion za ispitivanje pokretan motorom Viper,
- FO-141 Gnat - prototip lovca pokretan motorom Orpheus,
- Gnat F-1 - laki lovački avion, jednosed,
- Gnat FR-1 - izviđački avion proizveden za potrebe RV Finske,
- Gnat F-2 - poboljšana verzija aviona F-1, nije proizvođena,
- Gnat F-4 - poboljšana verzija F-2, nije proizvođena,
- Gnat T-1 - dvosed za obuku, proizvođen u komaniji Hawker Siddeley,
- Ajeet - po licenci proizvođena verzija F-1 u kompaniji HAL za potrebe RV Indije,
- Ajeet Trainer - po licenci proizvođena verzija T-1 u kompaniji HAL za potrebe RV Indije.
Jugoslavija[uredi | uredi izvor]
Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo bilo je zainteresovano za uvođenje čak 700 primeraka jednosede i dvosede verzije ovog aviona u naoružanje kao i za njegovu licencnu proizvodnju, pa je juna 1958. nabavljeno dva primerka koja su ispitana u Vazduhoplovno opitnom centru (VOC). Tokom ispitivanja jedan avion je rashodovan zbog udesa, a zbog uočenih određenih nedostataka vezanih za održavanje i eksploataciju kao i previsoke cene za avione i licencu odustalo se od njegove dalje nabavke. Drugi primerak je rashodovan 1962. da bi 31. avgusta 1963. godine bio predat Muzeju vazduhoplovsta Beograd.
Korisnici[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa Muzeja vazduhoplovstva Beograd. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009082810052656.
- Janić, Čedomir; Petrović, Ognjan (2010). Vek avijacije u Srbiji 1910-2010, 225 značajnih letelica. Beograd: Aerokomunikacije. ISBN 978-86-913973-0-2.
- Komanda RV i PVO,Čuvari našeg neba, Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1977.
- Dimitrijević, Bojan (2012). Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo 1942-1992. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-163-6.
