Crkva Bogorodice Prečiste
| Crkva Bogorodice Prečiste | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Ždrelo |
| Opština | Petrovac na Mlavi |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | ruševine manastira |
| Vreme nastanka | kraj 14. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo |
Crkva Bogorodice Prečiste ili Mala crkva su ruševine i temeljni ostaci crkve, kao dela kompleksa manastira poznatog kao Mitropolija. Kompleks se nalazi na izlazu iz Gornjačke klisure i stotinak metara od Velike crkve na manjem veštački zaravnjenom platou iznad Mlave. Crkva i čitav plato arheološki su istraživani od 1976. do 1981. godine, a uporedo su rađeni konzervatorsko-restauratorski radovi na njenoj zaštiti i prezentaciji.[1]
Sama crkva i ceo kompleks predstavljaju nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Manastirska crkva[uredi | uredi izvor]
Osnova crkve je jednobrojna sa oltarskom apsidom na istoku, spolja trostranom, a iznutra polukružnom i dozidanom pripratom na zapadu. Dužina crkve je 9,7m, a širina 6,7m. Zidovi su očuvani do 1,6m visine, zidani su od tesanih kvadera sige, njihova debljina je 0,7-0,93m. Na zidovima su pronađeni očuvani delovi živopisa, a u naosu crkve četiri nadgrobne ploče sa natpisima ispod kojih su bili sahranjeni ktitori Ilija i Teodora, njihovo dvoje maloletne dece, zatim Uglješa Desilalić, vojvoda despota Stefana i Vuka Lazarevića, Stefan Kouvet, sin čelnika despota Stefana Vuka Kouveta, Vuk Uglješić i njegov sin Stefan Uglješić. Ovaj porodični mauzolej vladara srednjovekovnog Ždrela od izuzetnog je značaja za istorijsku nauku jer je otkrio do tada nepoznate vlastelinske porodice kao i to da su dvojica muškaraca iz ovih porodica imala visok položaj kod despota Stefana.[2]
Na osnovu rezultata istraživanja, crkva je trajala najmanje 120 godina, odnosno od dvadesetih godina 14. veka do 1452. godine, kada je obavljen poslednji ukop.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „OSTACI MANASTIRA MITROPOLIJA I BLAGOVEŠTENjE”. Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo. Pristupljeno 27. 1. 2022.
- ^ „Crkva Bogorodice Prečiste”. Zavičajni muzej Homolja. Pristupljeno 27. 1. 2022.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Radovanović, Dejan M. [ttps://www.scribd.com/document/445247011/Dejan-M-Radovanovic-Arheoloska-Nalazista-Sa-Sakralnim-Sadrzajem-Na-Podrucju-Podunavskog-i-Branicevskog-Okruga Arheoloska Nalazista Sa Sakralnim Sadrzajem Na Podrucju Podunavskog I Branicevskog okruga]. str. 245-246. Pristupljeno 27. 1. 2022.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Manastir Blagoveštenje — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Gornjačka klisura, Mitropolija, Blagoveštenje i pećinska isposnica”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.
