Crkva Svete Petke u Gradašnici
| Crkva Svete Petke | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | niška |
| Osnivanje | Druga polovina 19. veka |
| Posvećen | Sveta Petka |
| Lokacija | |
| Mesto | Gradašnica, Pirot |
| Država | Srbija |
| Koordinate | 43° 10′ 56.388″ N 22° 35′ 52.008″ E / 43.18233000° S; 22.59778000° I |
Crkva Svete Petke, poznata još i kao Crkva Svete Paraskeve, nalazi se u selu Gradašnica, nedaleko od Pirota. Sagrađena je na temeljima starije crkve u drugoj polovini 19. veka.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Teško je sa sigurnošću navesti tačnu godinu podizanja ovog hrama, kod nekih autora navodi se 1875. godina kao vreme izgradnje crkve, dok se na drugim mestima njen nastanak i osvećenje datiraju u 1886. godinu.[1][2] Vladimir M. Nikolić, istaknuti kulturni radnik pirotskog kraja s početka 20. veka, prenosi kazivanje po kojem je Gradašnica prva u Pirotu i okolini imala svoju crkvu, potvrđujući potom da je starija crkva, na kojoj je obnovljena sadašnja crkva Svete Petke, postojala od „pamtiveka”.[3] Prema jednom predanju, staru crkvu u Gradašnici podigao je Skender Baba nakon podizanja Strošene džamije u Tijabari, budući da je sam poticao iz Gradašnice i da bi na taj način izrazio kajanje zbog prelaska u islam.[4]
Crkva je oblikovana u, za ove krajeve netipičnom, mediteranskom stilu sa primesama vizantijskog stila. Ovakvo arhitektonsko rešenje, po kojem je posebna u pirotskom kraju, posledica je činjenice da su njeni graditelji bili majstori iz Dalmacije.[1] Kako Gradašničani i danas pamte, podizanje crkve platili su sopstvenim prilozima, „kofom ž’ltica, zlatnika”.[5]
Tokom 20. veka crkvu je postepeno nagrizao zub vremena, te je početkom novog milenijuma preduzeto sveobuhvatno renoviranje. Tada je podignut i novi zvonik, a kompleks hrama je ograđen. Neobična po stilu i arhitekturi, uzdižući se na brdašcu iznad naselja, crkva Sv. Petke svakako spada među najatraktivnije građevine pirotskog kraja.
Galerija[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Lazarević, Davor (2021). Obnova i gradnja hramova izvorske parohije Arhijerejskog namesništva pirotskog. str. 5.
- ^ Nikolić, Ilija (1982). Pirot i srez nišavski : 1801-1918 : građa. Knj. 2, 1883-1893. str. 227, 229.
- ^ Nikolić, Vladimir (1924). Narodne škole u Pirotu i okrugu pirotskom do oslobođenja 1877. godine : sa starinskim zapisima i beleškama o pirotskoj eparhiji. str. 56, 57.
- ^ Nikolić, Vladimir (1974). Stari Pirot : etnološke beleške iz prošlosti grada. str. 58.
- ^ Živković, Rodoljub (2019). „Gradašnica, selo kod Pirota”. Putujući spomenar: 70.