Crna lepotica
Crna lepotica (engl. Black Beauty) ili tiranosaurus reks (lat. Tyrannosaurus rex), jedan je od najznačajnijih eksponata, fosilnih ostataka dinosaurusa iz porodice tiranosaurusa sa područja kanadske pokrajine Alberte, izložen u Tirelovom kraljevskom muzeju paleontologije, u Pokrajinskom parku Midlend, na šest kilometara zapadno od Dramhelera.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
„Crnu lepoticu“ je pronašao 1980. godine sportski ribolovac Džef Beker (Jeff Baker), dok je pecao ribu sa prijateljem u regionu Crowsnest Pass u kanadskoj pokrajini Alberta. On je tom prilikom u vodi ugledao veliku kost koju je prvo pokazao svom učitelju. Ubrzo potom kontaktirao je predstavnike Tirelovog kraljevskog muzeja paleontologije, koji su nakon ovog otkrića fosilne ostatke zajedno sa peskom oko njih okružili matricom, da bi 1982. godine počeli sa daljim istraživanjima kostura.
Nadimak „Crna lepotica” fosilni kostur dinosaurusa dobio je zbog svetlo tamne prebojenosti, koja je nastala tokom viševekovne fosilizacije, u prisustvu rastvorenoh minerala iz kamena oko fosilnih ostataka.
Opis[uredi | uredi izvor]
Popularno nazvan „Crna lepotica“, kostur je zapravo tiranosaurus reks (lat. Tyrannosaurus rex) „maloletnik“, iz porodice tiranosaurusa, pronađena u Pokrajinskom parku dinosaurusa u Kanadi. On je jedan od najkompletnijih primeraka svoje vrste u svetu, i jedna od najvrednijih eksponata Muzeja. Na to ukazuje činjenica da je „Crna lepotica“ četrnaesti od dvadest, najkompletnijih skeleta tiranosaurusa reksa otkriven do sada širom sveta.[2]
Utvrđeno je da je „maloletnik” uginuo klasičnom smrću — našta ukazuje kružna pozicija tela sa kičmom savijenom u luku koji vuče lobanju dramatično unazad ka repu. U 2009. godini, Džek Horner i njegove kolege ukazale su da je mogući uzrok smrti parazitska infekcija kod dinosaurusa. Do ovog zaključka došli su nakon analize lezije koja su otkrili na kranijalnim kostima „Crne lepotice“.
Uzorak je korišćen i za proučavanje uporedne morfologije između tiranosaurida i pojedinih vrsta tiranosaurusa, nakon kojih je su istraživači predložili da se „Crna lepotica” klasifikuje kao dinamosaurus tvrdeći da je to najmanji odrasli tiranusaurus reks. Međutim naknadno je utvrđeno da psotoji veliki broj i drugih odraslih tiranosurusa, sa skeletom slične, ili manje veličine od onog kod „Crne lepotice”.[3][4]
Izložbene postavke[uredi | uredi izvor]
Ovaj izuzeno značajan muzejski eksponat i retko otkriće u oblasti palontologije, nakon restauracije prikazan je na impozantan način u posebnom delu specijalna izložbena celina kanadskog muzeja dinosaurusa (Tirelovog kraljevskog muzeja paleontologije) koja je otvorena za prezentaciju u jesen 2015. godine.
Pored originala, postoji i replika „Crne lepotice” koja se prikazuje na brojnim izložbama i u muzejima širom sveta.
Muzej prirode i istorije u Stokholmu u svojoj postavci izložio je kompletan skelet „Crne lepotice”, na jednoj od centralnih izložbi pod nazivom 4 ½ milijarde godina, na kojoj je prikazana istorija života na Zemlji.
„Crna lepotica” takođe je prikazana i u Paleozoološkom muzeju, sa replikom lobanje i u Muzeju afričke kulture, kao deo putujuće izložbe „Dinosaurusi putuju svetom“ održane tokom 1990. godine.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Black Beauty”. PAST EXHIBITS ALBERTA UNEARTHED. (2010) Royal Tyrrell Museum. Arhivirano iz originala 13. 03. 2016. g. Pristupljeno 13. 03. 2016.
- ^ Tyrannosaurus rex, the tyrant king, by Peter Larson and Kenneth Carpenter, side 51..
- ^ Erickson, Gregory M.; Currie, Philip J.; Inouye, Brian D.; Winn, Alice A. (2006). „Tyrannosaur Life Tables: An Example of Nonavian Dinosaur Population Biology”. Science. 313 (5784): 213—217. Bibcode:2006Sci...313..213E. PMID 16840697. S2CID 34191607. doi:10.1126/science.1125721.
- ^ Peter H. (2008). "Variation and Sexual Dimorphism in Tyrannosaurus rex.". In Larson, Peter; Carpenter, Kenneth. Tyrannosaurus rex the Tyrant King. str. 103–128.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Crna lepotica na Vikimedijinoj ostavi