Velika petorka

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ne poistovećivati sa Velikom petorkom na Pesmi Evrovizije.
Milij Balakirjev (skroz gore)
Cezar Kjuj (gore levo)
Modest Petrovič Musogorski (gore desno)
Nikolaj Rimski-Korsakov (dole levo)
Aleksandar Borodin (dole desno)

Velika petorka, ruska petorica ili moćna gomilica (rus. Могучая кучка), bio je naziv za grupu ruskih kompozitora aktivnih tokom polovine 19. veka. Grupa, čiji je predvodnik bio Milij Balakirjev, oformljena je u Sankt Peterburgu pod snažnim uticajem muzike Mihaila Glinke.

Cilj „Ruske petorke” bio je komponovanje muzike s korijenima u ruskom folkloru, umjesto oslanjanja na evropsku muzičku tradiciju. Romantizam je snažno uticao na rusku kulturu i nacionalnu svest, a njegovi najznačajniji predstavnici u muzici su bili upravo članovi „Moćne gomilice”, osim Balakirjeva još i:

Članovi „Petorice” po svojim primarnim zanimanjima nisu bili muzičari, ali su bili muzički obrazovani. Suprotstavljali su se grupi profesionalnih muzičara koj su bili poznati pod nazivom „Akademičari”.

Nastanak[uredi | uredi izvor]

Formiranje grupe počelo je 1856. prvim susretom Balakireva i Sezara Kija. Modest Musorgski im se pridružio 1857, Nikolaj Rimski-Korsakov 1861, a Aleksandar Borodin 1862. Svi kompozitori bili su mladići: 1862. godine Balakirev je imao 25, Kjuj 27, Musorgski 23, Borodin je bio najstariji sa 28, a Rimski-Korsakov je imao samo 18 godina. Svi su bili samoobučeni amateri. Borodin je kombinovao komponovanje sa karijerom u hemiji. Rimski-Korsakov je bio mornarički oficir (napisao je Prvu simfoniju na trogodišnjem pomorskom putovanju obilazeći svet). Musorgski je bio u prestižnom Preobraženskom puku carske garde, a zatim u državnoj službi pre nego što je počeo da se bavi muzikom; čak i na vrhuncu svoje karijere 1870-ih bio je primoran zbog svoje navike da pije da zadrži posao sa punim radnim vremenom u Državnom odeljenju za šumarstvo.[1]

Za razliku od elitnog statusa i dvorskih veza kompozitora sa Konzervatorijuma kao što je Petar Iljič Čajkovski, Petorica su uglavnom bili iz manjeg plemstva, iz provincije. U izvesnoj meri njihov esprit de corps zavisio je od mita, koji su oni sami stvorili, o pokretu koji je bio više „autentično ruski“, u smislu da je bio bliži narodu i zemlji nego klasičnim akademskim postulatima.[2] Podstaknuti ruskim nacionalnim idejama, petorica su „nastojala da prihvate elemente ruralnog ruskog života, da izgrade nacionalni ponos i da spreče da zapadni ideali prodre u njihovu kulturu“.[3]

Pre njih, Mihail Glinka i Aleksandar Dargomižskij su delimučno utrli put ka stvaranju izrazito ruske muzike, pišući opere na ruske teme, ali Velika petorka je predstavljala prvi ciljani pokušaj razvoja takve muzike, sa Stasovim kao njihovim umetničkim savetnikom i Dargomiškim kao savetnikom. Krug je počeo da se raspada tokom 1870-ih, bez sumnje delimično zbog činjenice da se Balakirev povukao iz muzičkog života na određeno vreme, početkom ove decenije. Svi članovi grupacije su sahranjeni na Tihvinskom groblju u Sankt Peterburgu.

Orijentalizam[uredi | uredi izvor]

Jedno obeležje „Petorke“ bilo je oslanjanje na orijentalizam.[4] Mnoga suštinski „ruska“ dela nastala su u orijentalnom stilu, kao što su Islamej Balakirjeva, Borodinov knez Igor i Šeherezada Rimskog-Korsakova.[4] Orijentalizam je, zapravo, postao široko smatran na Zapadu kao jedan najpoznatijih aspekata ruske muzike i crtom ruskog nacionalnog karaktera.[5] Kao vođa Petorke, Balakirev je podsticao upotrebu istočnjačkih tema i harmonija kako bi se njihova muzika izdvojila od nemačkog simfonizma Antona Rubinštajna i drugih zapadno orijentisanih kompozitora.[4] Pošto je Rimski-Korsakov koristio ruske narodne i orijentalne melodije u svojoj Prvoj simfoniji, Stasov i drugi nacionalisti su je nazvali „Prvom ruskom simfonijom“, iako je Rubinštajn napisao svoju Okeansku simfoniju desetak godina pre.[4] To su bile teme koje je Balakirev zabeležio na Kavkazu.[4] „Simfonija je dobra“, napisao je Kjuj Rimskom-Korsakovu 1863. godine, dok je ovaj bio na pomorskom angažmanu. „Odigrali smo ga pre nekoliko dana kod Balakireva — na veliko zadovoljstvo Stasova. Zaista je ruski. Mogao je da ga sastavi samo Rus, jer u njemu nema ni najmanjeg traga bilo kakvog ustajale germanštine“.[6]

Orijentalizam nije bio ograničen na korišćenje autentičnih istočnjačkih melodija.[7] Ono što je postalo važnije od samih melodija bile su muzičke konvencije koje su im dodane.[7] Ove konvencije su omogućile orijentalizmu da postane put za pisanje muzike o temama kao što su političke teme i erotske fantazije.[5] Takođe je postao sredstvo za izražavanje ruske nadmoći kako se carstvo širilo pod Aleksandrom II.[5] To je često bilo pojačano mizoginističkom simbolikom — racionalni, aktivni i moralni zapadnjački muškarac naspram iracionalne, pasivne i nemoralne istočnjačke žene.[5]

Dva glavna dela u kojima u potpunosti dominira orijentalizam su Rimski-Korsakovljeva simfonijska svita Antar i Balakirjeva simfonijska poema Tamara.[7] Antar, smešten u Arabiji, koristi dva različita stila muzike, zapadni (ruski) i istočni (arapski).[7] Prva tema, Antarova, je muškog i ruskog karaktera.[7] Druga tema, ženstvena i orijentalna.[7] Rimski-Korsakov je bio u stanju da donekle ublaži implicitnu mizoginiju.[7] Međutim, ženska senzualnost ima paralizirajući, na kraju destruktivan uticaj.[7] Dok Gul Nazar gasi Antarov život u konačnom zagrljaju, žena savladava muškarca.[7]

Balakirjev daje otvorenije mizoginistički pogled na orijentalne žene u Tamari.[7] Prvobitno je planirao da za ovo delo napiše kavkaski ples pod nazivom lezginka, po uzoru na Glinku.[8] Međutim, otkrio je pesmu Mihaila Ljermontova o lepoj Tamari, koja je živela u kuli pored Darijalske klisure [8] Ona je namamila putnike i dozvolila im da uživaju u noći senzualnih užitaka, samo da bi ih ubila i bacila njihova tela u reku Terek.[8] Balakirjev koristi dva specifična ključa za orijentalizam u pisanju Tamare. Prvi ključ, zasnovan je na opsesivnim ritmovima, ponavljanju nota, klimaktičnim efektima i ubrzanom tempu, predstavlja dionizijsku opijenost.[7] Drugi ključ, koji se sastoji od nepredvidivih ritmova, nepravilnog fraziranja i zasnovan na dugim pasusima sa mnogo ponavljanih nota, uvećanim i smanjenim intervalima i proširenim melismama, oslikava senzualnu čežnju.[7]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Figes, Orlando, Natasha's Dance: A Cultural History of Russia (New York: Metropolitan Books, 2002), 179.
  2. ^ Figes, 179. Also see R. Tarushkin, Defining Russia Musically, xiii ff, per Figes.
  3. ^ Doub, Austin (2019). „Understanding the Cultural and Nationalistic Impacts of the moguchaya kuchka”. Musical Offerings. 10 (2): 49—60. doi:10.15385/jmo.2019.10.2.1 Slobodan pristup. 
  4. ^ a b v g d Figes, str. 391
  5. ^ a b v g Maes, str. 80
  6. ^ Rimsky-Korsakov, A.N., N.A. Rimskii-Korsakov: zhizn' i tvorchestvo, vyp. 2 (Moscow, 1935), 31.
  7. ^ a b v g d đ e ž z i j k Maes, Francis, tr. Pomerans, Arnold J. and Erica Pomerans, A History of Russian Music: From Kamarinskaya to Babi Yar (Berkeley, Los Angeles and London: University of California Press, 2002), 82.
  8. ^ a b v Maes, str. 83

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Велика_петорка&oldid=26837454”