Корисник:Ajvanlovric19/песак

Gradska vrata, porta (latinski) ili kapija (turski) je arhitektonsko-građevinski element koji je omogućavao prolaz u utvrđeni grad. Građena su na vrlo različite načine, ali uvek sa namerom da budu neprobojna i neosvojiva, pa su najčešće bila i najmasivniji i najimpresivniji deo gradskih bedema.

Istorija

Gradska vrata kao deo sistema utvrđenog naselja, grade se od neolita, a koristila su se (kako gde) sve do 19. veka. Ona su bila jedini ulaz (i izlaz) iz grada, zatvarala su se uveče, i otvarala u tačno određeno vrijeme. Služila su i kao carinarnica za svu robu koja je ulazila ili izlazila iz grada. Čuvana su naoružanim stražarima a gradila od čvrstih i otpornih materijala, kao najosetljiviji deo sistema bedema.

Gradska vrata u Bratislavi, Slovačka

Zna se da je već antički Vavilon bio opasan duplim bedemima, i da je imao 8 gradskih vrata. Rimski Londonium imao je sedam gradskih vrata, ali je tokom srednjeg veka njihov broj spao oko 1300. na četiri. Vrata Kine u kineskom Nankingu su najveća na svetu. Građena su za cara Hung-vua, iz Dinastije Ming, punih 21 godina, od 1366. do 1387. zajedno sa gradskim bedemima. Ona su trebala biti jedini ulaz u Kinu za strance. Ta kombinacija zamka i veličanstvenih vrata imala je 27 tunela koji su služili kao skladišta za velike količine hrane i oružja za oko 3000 vojnika.

Monumentalna gradska vrata, ponekad su služila u sasvim druge svrhe, kao što je slučaj sa rimskom Porta Nigra iz Trira, koja su u 11. veku iskorišćena kao ulaz u crkvu, za razliku od tog Vrata iz Mileta podignuta su kao ulaz u južnu agoru (tržnicu) a tek od 6. veka koristila su se kao gradska vrata. Srednjovjekovni Bagdad imao je četiri ulaza.