Almoš Ugarski

Almoš Ugarski
Susret Almoša i Kolomana
Lični podaci
Datum rođenja	1075., 1070
Mesto rođenja	Ugarska
Datum smrti	1. septembar 1129.(1129-09-01) (58/59 god.)
Mesto smrti	Konstantinopolj, Vizantija
Porodica
Supružnik	Predslava Kijevska
Potomstvo	Bela II, Adelaida od Ugarske
Roditelji	Geza I Sinadina
Dinastija	Arpadovići

Almoš Ugarski (oko 1070 - 1. septembar 1129) bio je ugarski princ iz dinastije Arpadovića. Bio je sin kralja Geze I i brat kralja Kolomana. Držao je nekoliko istaknutih položaja u Ugarskoj. Vodio je neuspešan rat protiv svog brata, koji ga je porazio i zatočio u manastir.

Detinjstvo i mladost

Almoš je bio stariji sin ugarskog kralja Geze I. Kao i njegov brat Koloman, Almoš je rođen oko 1070. godine. Almošev otac dolazi na presto 1074. godine nanevši poraz bivšem kralju Šolomonu u bici kod Mođoroda. Na prestolu se zadržao tri godine. Umro je 25. aprila 1077. godine. Nasledio ga je brat Ladislav I jer su mu sinovi bili maloletni. Kolomana je namenio za crkvenu službu, a Almoša je imenovao hercegom Hrvatske 1091. godine. Godine 1095. Almoš je proglašen hrvatskim kraljem. Priznavale su ga hrvatske pristalice ugarske stranke. Međutim, novoizabrani hrvatski kralj Petar Svačić proterao ga je iste godine iz Slavonije.

Almoš, herceg Hrvatske

Prema Mađarskoj hronici, Koloman i Almoš pratili su Ladislava na njegovom vojnom pohodu protiv Češke početkom 1095. godine. Ladislav se na pohodu razboleo te je imenovao Almoša za svog naslednika. Koloman nije poštovao stričevu odluku već je pobegao u Poljsku odakle se vratio tek nakon Ladislavove smrti (jul 1095). Prema Mađarskoj hronici, Kolomana je pred smrt Ladislav pozvao da se vrati u Ugarsku. Isti izvor navodi da je Almoš bez protivljenja pristao na to da Koloman preuzme krunu što bi značilo da je smena na prestolu izvedena bez krvoprolića. U svakom slučaju, Koloman je početkom 1096. godine krunisan za kralja Ugarske.

Almoš je priznao Kolomanovu vlast, a za uzvrat dobio vojvodstva kojima su upravljali njegov otac i deda pre stupanja na presto - trećinu Ugarskog kraljevstva. Nosio je titulu hercega Slavonije. Godine 1097. Koloman nanosi poraz Petru Svačiću u bici kod Gvozda. Pohod nije nastavljen zbog opasnosti od napada Kumana. Sa Mlečanima je sklopio ugovor kojim im je predao Dalmaciju, a za uzvrat dobio Hrvatsku.

Sukob sa Kolomanom

Koloman oslepljuje Almoša i Belu

Godine 1098. Almoš diže pobunu protiv brata. Vojske dvojice braće srele su se na reci Tisi. Do sukoba nije došlo jer su se braća izmirila. Godine 1102. Koloman sklapa sporazum sa hrvatskim plemenima koji ga priznaju za kralja. Almoš se osetio oštećenim te je pobegao u Nemačku gde je tražio pomoć od cara Henrija IV. Nemački car je, međutim, bio zauzet borbama za presto sa svojim sinom te je odbio pružiti pomoć. Almoš se vratio u Ugarsku gde je ponovo primio oprost od brata.

Godine 1107. Almoš ponovo diže pobunu protiv brata i odlazi u Poljsku gde je našao podršku u kralju Boleslavu III. Almoš je organizovao pohod na Ugarsku koji se završio neuspehom. Brat mu je ponovo oprostio i sklopio savez sa Boleslavom protiv nemačkog cara Henrija V. Već sledeće godine Almoš se ponovo pobunio i sklopio savez sa nemačkim carem. Nemci opsedaju Požun (današnju Bratislavu), a u Ugarsku provaljuju i Česi, nemački vazali. Češku kampanju osujetio je napad poljskog kralja. Požun se odupro nemačkim napadima te je pohod propao. Pred kraj života, Koloman je uhapsio i oslepeo Almoša i njegovog sina saznavši da mu brat ponovo sprema državni udar. Obojicu je zatočio u manastiru. Svoga sina Stefana II proglasio je naslednikom. On ga je nasledio 1116. godine.

Sukob sa Stefanom II

Vizantijska carica Irena Ugarska (ćerka Ladislava I) pružila je utočište svome stricu Almošu u Carigradu. Stefan je tražio od Jovana II Komnina da protera Almoša. Kada je ovaj to odbio učiniti, Stefan je iskoristio sukob i objavio Vizantiji rat (1127). Ugarska vojska zauzela je Braničevo i Beograd i prodrla sve do Plovdiva. Osvojivši bogat plen, vratila se natrag. Stefan je razorio Beograd, a od kamena tog grada je zazidao Zemun. Almoš je umro 3. septembra 1129. godine.

Porodično stablo

16. Takšonj

8. Mihalj Ugarski

4. Vazul

2. Geza I

1. Almoš Hrvatski

24. Mješko I Pjast

12. Boleslav I Hrabri

25. Dubravka od Češke

6. Mješko II Pjast

26. Dobromir

13. Emnilda od Lužica

3. Sinadina

28. Herman I of Lotharingia

14. Eco, grof Lotaringije

29. Heylwig of Dillingen

7. Ričeza od Lotaringije

30. Oton II, car Svetog rimskog carstva

15. Matilda od Nemačke, grofica Lotaringije

31. Teofanija (supruga Otona II)

Literatura

• Fine, John V. A. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.