Anglosaksonski London

Istorija anglosaksonskog Londona odnosi se na istoriju grada Londona tokom anglosaksonskog perioda, koji je trajao od 5. veka do normanskog osvajanja Engleske 1066. godine.

Istorijat

Iako je prvo gradsko naselje na mestu današnjeg Londona osnovano u 1. veku od strane Rimljana da bi kasnije postalo upravno sedište provincije i jedan od najvećih gradova Carstva, današnji grad u kontinuitetu postoji tek od ranog srednjeg veka i anglosaksonskog doba.

Razlog za to je kolaps Rimskog carstva, odnosno rimsko napuštanje Britanije početkom 5. veka posle koga je lokalno stanovništvo (Briti i Brito-Rimljani) bilo prepušteno samo sebi. Što se tada dogodilo sa rimskim Londinijumom u tzv. post-rimskoj Britaniji nije poznato, ali je grad napušten nekoliko decenija kasnije, odnosno oko 450. godine. Upravo u tom periodu su se na obale Britanije počeli naseljavati anglosaksonska plemena, koja su postepeno prodirala u unutrašnjost te dolinom Temze došla i do mesta današnjeg Londona.

Tragovi prvog anglosaksonskog naselja koje bi se moglo nazvati gradom datiraju iz 7. veka. Ime mu je bilo Lundenvik, a bilo je smešteno oko 1,6 km zapadno od središta nekadašnjeg Londinijuma, odnosno starih rimskih utvrđenja koje su Rimljani zvali Lundenburg ("Lundenska tvrđava"). Beda Uvaženi u svojoj knjizi navodi kako je Lundenvik bio razvijeno trgovačko središte. Do tog vremena su se, pak, u današnjoj Engleskoj razvio niz plemenskih država i kraljevstava naknadno nazvanih Heptarhija. Područje današnjeg Londona je ispočetka bilo pod vlašću države Istočnih Saksonaca (od koga potiče današnji Eseks).

Godine 604. je istočnosaksonski kralj Sebert prihvatio hrišćanstvo, te je pozvao misionara Melita da postane prvi biskup Londona. Tada je u Londonu podignuta i prva crkva, za koju tradicija navodi da se nalazila na mestu današnje katedrale Sv. Pavla. Melit je, međutim, u Londonu ostao samo do 616. godine jer su se Seberhtovi naslednici vratili paganstvu i proterali hrišćane sa svojih područja. Hrišćanstvo se u London vratilo tek oko 675. godine kada je nadbiskup Teodor iz Tarza postavio Irsonvalda za novog biskupa.

Oko tog vremena (675. godine) je vlast nad Londonom preuzelo zapadno kraljevstvo Mersija, pod kojim će ostati sve do 796. godine i smrti kralja Ofe. Od tada će se za London boriti Mercija i kraljestvo Zapadnih Saksonaca. Te su borbe postepeno olakšale prodore vikinških pljačkaša, koji područje Londona počinju napadati od 830-ih godina. Godine 842. je jedan takav napad, prema rečima hroničara, izazvao „veliki pokolj“. Godine 850. je zabeležen novi napad u kome je učestvovalo čak 350 brodova.

860-ih godina se na istočne obale iskrcala dotada najveća grupa Vikinga, kasnije poznata kao Velika poganska vojska, koju je osim pljačke zanimala i trajna vlast u Britaniji. Iako se ne spominje jesu ili nisu zauzeli grad, godine 871. su njeni pripadnici logorovali unutar starih rimskih zidina. Godine 878. je Vikinge u bici kod Etanduna porazio zapadnosaksonski kralj Alfred Veliki, te naknadnim mirovnim sporazumima podelio današnju Englesku na vikinšku (Danelag) i anglosaksonsku sferu. Što se tada dogodilo s Londonom nije poznato, ali je 886. godine Alfred postao gospodarem Londona.

Alfred je, nastojeći da svoju državu trajno zaštiti od Vikinga, odredio da svaki grad mora da sagradi burh ili tvrđavu; u slučaju Londona je to značilo obnovu naselja unutar stare rimske tvrđave, odnosno napuštanje Lundenvika, od koga je danas preostalo jedino ime Aldvuk. To je značilo da će se London ubuduće razvijati iz stare jezgre, koja je danas poznata kao Gradu. Vlast nad gradom je Alfred poverio svom zetu Etelredu koji je dao da sagradi još jedan burh (najverovatnije današnji Sautvork).

Posle Etelredove smrti je London došao pod nesporednu upravo zapadnosaksonskih, a kasnije i kraljeva ujedinjene Engleske. Prestonica je i dalje bio Vinčester, ali je grad sticao sve veću političku važnost, pa ga je kralj Etelred Nespremni 978. godine pretvorio u svoje sedište.

Krajem 10. veka se Engleska našla pod novim udarom Danaca sa istoka. Godine 994. je London napadnut prvi put, iako bez uspeha. Godine 1013. ga je zauzeo danski kralj Knut Veliki. Englezi su uspeli preoteti grad, ali je 1016. godine preko personalne unije Knut postao engleski kralj.

Nekoliko decenija kasnije (1066. godine) se u Londonu održao ključna sednica plemićke skupštine na kojoj je odlučeno da naslednik preminulog kralja Edvarda Ispovednika postane Harold Godvinson umesto njegovog rođaka Vilijama od Normandije. Taj je događaj bio povod Vilijamu da pokrene invaziju koja je rezultovala krajem anglosaksonske Engleske. I London, kao i ostatak zemlje, je tada došao pod normansku vlast.

Literatura

• Billings, Malcolm (1994). London: a companion to its history and archaeology. ISBN 978-1-85626-153-1. 
• Inwood, Stephen (1998). A History of London. ISBN 978-0-333-67153-5. 

Spoljašnje veze

• Reassessing what we collect website – Anglo-Saxon London History of Anglo-Saxon London with objects and images