Antoni Lange

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Antoni Lange
Portret Langea, 1899.
Lični podaci
Datum rođenja1861. ili 1863.
Mesto rođenjaVaršava, Ruska Imperija
Datum smrti17. mart 1929.(1929-03-17) (67/68 god.)
Mesto smrtiVaršava, Poljska
NarodnostPoljak

Antoni Lange (1863 – 17. mart 1929) bio je poljski pesnik, filozof, poliglota (15 jezika), pisac, romanopisac, naučni pisac, novinar i prevodilac. Predstavnik je poljskog parnasizma i simbolizma, takođe se smatra pripadnikom dekadentnog pokreta. Bio je stručnjak za romantizam, francusku književnost i popularizator istočnjačkih kultura. Njegov najpopularniji roman je Miranda.

Prevodio je engleske, francuske, mađarske, italijanske, španske, indijske, američke, srpske, egipatske i orijentalne pisce na poljski kao i poljske pesnike na francuski i engleski. Bio je i jedan od najoriginalnijih pesnika pokreta Mlada Poljska. Langeovo delo se često poredi sa Stefanom Malarmeom[1] i Šarlom Mari Rene Lekontom de Lilom.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen u Varšavi u rodoljubivoj jevrejskoj porodici Henrika Langea (1815–1884) i Zofije rođene Ajzenbaum (1832–1897).[2] Njegov otac je učestvovao u Novembarskom ustanku protiv ruske podele Poljske. Bio je poštovalac romantičarske književnosti i njenih ideala.[2] Lange se upisao na Varšavski univerzitet ali ga je oko 1880. godine izbacio carski namestnik Apučin koji je tada upravljao univerzitetom.[2] Finansijski se izdržavao kao nastavnik, ali je takođe objavljivao poeziju pod pseudonimima Napierski i Antoni Vrzesien.[2] Odlučio je da studira u Parizu gde se susreće sa novim trendovima u književnosti, filozofiji i umetnosti. U Francuskoj se upoznao sa teorijama Žan- Martena Šarkoa, kao i sa Spiritualizmom, parapsihologijom, filozofijom Artura Šopenhauera i Fridriha Ničea, orijentalnim religijama, evropskom i istočnjačkom književnošću i modernom književnom kritikom. Učestvovao je na književnim susretima Stefana Malarmea.[2]

Lange se vratio u domovinu po obnovi Poljske nezavisnosti[2] i postao jedan od poznatijih članova Varšavskog društva pisaca i novinara (Warszawskie Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy), preteča Poljske akademije književnosti osnovane 1933.[2] Iznajmio je stan u ulici <i>Нови Свиат</i> zajedno sa Vladislavom Rejmontom, poljskim piscem i dobitnikom Nobelove nagrade 1924.[3] Stanisłav Brzozovski nazvao je Langea pravim i ne često evropskim umom[4] a Julijan Tuvim ga je nazvao majstorom refleksivne poezije.[5] Za to vreme Lange je bio član Društva poljskih pisaca i novinara.[2]

Međutim, sa naglim porastom pesničke popularnosti počeo je da piše pesme koje su skeptičnije, pesimističnije i hermetičnije. Glavna tema njegovih pesama iz ovog perioda bio je osećaj izolovanosti i neshvaćenosti od strane gomile.

Početkom 20. veka povukao se iz javnog života i postao usamljen i zaboravljen. Svoje poslednje pesme sakupljao je u sveske i nikada nikome nije dozvolio da ih objavi.[6]

Preminuo je u izolaciji, nemaštini i opskurnosti u Varšavi 1929. godine. Nikada se nije ženio i nije imao dece.

Antoni Lange je bio prijatelj Stefana Malarmea, Jana Kasproviča i Stanislava Pšibiševskog.

Postoje samo dva Langeova portreta, jedan od njih je naslikao Stanislav Vispianski 1890. godine.

Lange je bio ujak pesnika Boleslava Lešmijana.

Bibliografija[uredi | uredi izvor]

Poeme[uredi | uredi izvor]

  • Sonety wedyckie (1887)
  • Pogrzeb Shelleya (1890)
  • Wenus żebracza (1890)
  • Ballady pijackie (1895)
  • Księgi proroków (1895)
  • Logos (1895)
  • Poezje (I – 1895; II – 1898)
  • Pogrobowcom (1901)
  • Świat (1901)
  • Fragmenta. Poezje wybrane (1901)
  • Pocałunki (1902)
  • Deuteronomion (1902)
  • Akteon (1903)
  • Księgi bogów (1903)
  • Rozmyślania (1906)
  • Pierwszy dzień stworzenia (1907)
  • XXVII sonetów (1914)
  • Ilia Muromiec (1916)
  • Trzeci dzień (1925)
  • Groteski. Wiersze ironiczne (1927)
  • Rozmyślania. Z nowej serii (1928)
  • Gdziekolwiek jesteś (1931)
  • Ostatni zbiór poezji (1931)

Romani i kratke priče[uredi | uredi izvor]

  • Godzina (1894)
  • Elfryda: nowele i fantazje (1895)
  • Zbrodnia (1907)
  • Dwie bajki (1910)
  • Czterdzieści cztery (1910)
  • Stypa (1911)
  • W czwartym wymiarze (1912)
  • Miranda (1924)
  • Nowy Tarzan (1925)
  • Róża polna (1926)
  • Michałki (1926)

Komadi[uredi | uredi izvor]

  • Atylla (1898)
  • Wenedzi (1909)
  • Malczewski (1931)

Eseji[uredi | uredi izvor]

  • O sprzeczności sprawy żydowskiej (1890)
  • Analfabetyzm i walka z ciemnotą w Królestwie Polskim (1892)
  • O poezji współczesnej (1895)
  • Studia z literatury francuskiej (1897)
  • Studia i wrażenia (1900)
  • Lord Byron (1905)
  • Rzuty (1905)
  • Panteon literatury wszechświatowej (1921)
  • Pochodnie w mroku (1927)

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ A. Hutnikiewicz, Młoda Polska, Warszawa 2004, p. 316
  2. ^ a b v g d đ e ž Leszek Mieszczak. „Antoni Lange” (na jeziku: Polish). Arhivirano iz originala 08. 08. 2014. g. Pristupljeno 13. 8. 2014. 
  3. ^ „The Nobel Prize in Literature 1924. Wladyslaw Reymont”. The Official Web Site of the Nobel Prize. Pristupljeno 20. 3. 2012. 
  4. ^ S. Brzozowski, The Legend of Young Poland (Legenda Młodej Polski), Arhivirano iz originala 9. 2. 2007. g., Pristupljeno 13. 8. 2014 
  5. ^ Note from Władca czasu (The Master of Time), edited by Julian Tuwim, Warsaw 1983.
  6. ^ The poems were published posthumously in 1931 in the appendix to Lange's play Malczewski

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

  • Borowy W., Antoni Lange jako poeta, w: Dziś i wczoraj, Warszawa 1943.
  • Chmielowski P., Historia literatury polskiej, Warszawa 1900.
  • Emerson R.W., Natura, Kraków 2005.
  • Grzelak W., Cyganeria na „Udziałowej”, Warszawa 1965.
  • Hasiec J., Wokół „Mirandy” Antoniego Langego, „Przegląd Humanistyczny”, 4 (1977).
  • Hutnikiewicz A., Młoda Polska, Warszawa 2004.
  • Jakubowski J.Z., Wstęp, w: Poezje wybrane, Warszawa 1960,
  • Kurkiewicz M., Antoniego Langego peregrynacje „W czwartym wymiarze”, w: Z problematyki krótkich form narracyjnych. Nowela młodopolska, reD.H. Ratuszna, Toruń 2006.
  • Kurkiewicz M., Problematyka temporalna w krótkich formach prozatorskich Antoniego Langego, w: Światy przedstawione. Prace z historii i teorii literatury ofiarowane Profesorowi Jerzemu Speinie, red. M. Kalinowska i in., Toruń 2006.
  • Kurkiewicz M., „Racjonalizacja” ballady w „Lenorze” Antoniego Langego , w: Podanie – Legenda w tradycji ludowej i literackiej, red. M. Jakitowicz, V. Wróblewskiej, Toruń 2007.
  • Kwiatkowski J., Dwudziestolecie międzywojenne, Warszawa 2001.
  • Lange A., Pochodnie w mroku, Warszawa 1924.
  • Lange A., Poezje I, Kraków 1985.
  • Lange A., Przedmowa do wydania drugiego, w: W czwartym wymiarze, Kraków 2003.
  • Lange A., Studia i wrażenia, Warszawa 1900.
  • Machalski F., Orientalizm Antoniego Langego, Tarnopol 1937.
  • Nietzsche F., Tak powiedział Zaratustra, Wrocław 2005.
  • Nietzsche F., Z genealogii moralności, Kraków 2003.
  • Niewiadomski A., W kręgu fantazji Antoniego Langego, w: Miranda i inne opowiadania, Warszawa 1987.
  • Podraza-Kwiatkowska M., Literatura Młodej Polski, Warszawa 1997.
  • Poradecki J., Wstęp, w: Rozmyślania i inne wiersze, Warszawa 1979.
  • Prokop J., Antoni Lange, w: Literatura okresu Młodej Polski. Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. S.V., T. 1. Warszawa 1968.
  • Słonimski A., Alfabet wspomnień, Warszawa 1989.
  • Szymańska B., Antoni Lange i myśl kantowska, w: Kant. Dziedzictwo Kanta, Warszawa 1976.
  • Smuszkiewicz A., Zaczarowana gra. Zarys dziejów polskiej fantastyki naukowej, Poznań 1982.
  • Szymańska B., Poeta i nieznane. Poglądy filozoficzne Antoniego Langego, Wrocław 1979.
  • Tomkowski J., Młoda Polska, Warszawa 2001.
  • Władca czasu, oprac. J. Tuwim, Warszawa 1983.
  • Wojciechowski P., Logos, byt, harmonia. Antoniego Langego czytanie kultury, Lublin 2010.
  • Wydrzycka A., Między tekstami. Dramaty Antoniego Langego, w: Literatura Młodej Polski, Białystok 1998.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Антони_Ланге&oldid=27678140”